سخن از عذاب دوزخیان
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه:عذاب،
دوزخیان، جهنم، بهشت،
بهشتیان، عفو، مغفرت الهی.
پرسش: کفار میگویند: چرا در
قرآن تا این اندازه از
جهنم و
عذاب صحبت شده؟ چرا دائم از عذاب و
عقوبت و درد و رنج بحث میکند؟ آیا چنین خدایی رئوف و
رحیم است؟
پاسخ: قرآن در کنار سخن از عذاب دوزخیان، از
بهشت و بهشتیان و از
عفو و مغفرت الهی سخن فراوان گفته است. ذکر این نکته مهم هم ضروری است که بیان عذاب و شکنجه دوزخیان، دارای آثار تربیتی فراوانی است که عبرتگیری از سرنوشت تبهکاران و بازگشت از مسیر
باطل و تشویق شایستگان و تسلی مظلومان و ستمدیدگان، پارهای از آنهاست.
جامعیت دین اسلام و
خاتمیت پیامبر گرامی اسلام اقتضا دارد که برنامههای آن برای همه افراد و گروههای اجتماعی و در همه زمانها و مکانها جاری و ساری باشد.
درست است که تعداد زیادی از
آیات قرآن درباره
معاد و روز جزاست، اما همه این آیات درباره
جهنم و
اهل جهنم نیست؛ بلکه اکثر آنها مربوط به
ضرورت معاد،
اثبات معاد، آثار تربیتی
ایمان به معاد، سرانجام
صالحان و وصف بهشت و بهشتیان است.
پاداش
صالحان و
مجازات کافران نهتنها خلاف حکمت نیست، بلکه
حکمت و
عدالت خداوند مستوجب این امر است.
خداوند حکیم میفرماید:
اَ فَحَسِبْتُمْ اَنَّما خَلَقْناکُمْ عَبَثاً وَ اَنَّکُمْ اِلَیْنا لا تُرْجَعُونَ؛
آیا گمان کردهاید که ما شما را بیهوده آفریدهایم، و به سوی ما بازگشت نخواهید کرد.
یعنی اگر قیامتی در کار نبود و زندگی شما خلاصه در این چند
روز دنیا میشد، حیات شما پوچ و بیهوده و بیمعنی بود. این
حیات جاویدان است که به زندگی شما در این
جهان مفهوم میبخشد، و آن را از عبث بودن در آورده، با
حکمت خدا هماهنگ میکند.
اَمْ نَجْعَلُ الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ کَالْمُفْسِدِینَ فِی الْاَرْضِ اَمْ نَجْعَلُ الْمُتَّقِینَ کَالْفُجَّارِ؛
آیا کسانی که
ایمان آوردهاند و
عمل صالح انجام دادهاند، همچون
مفسدان در
زمین قرار میدهیم، یا پرهیزکاران را همچون فاجران؟
در این
آیه «مفسدان» در برابر «
مؤمنان صالح» قرار گرفتهاند و «
فاجران» در برابر «
متقین» این مقابله، اشاره لطیفی به این حقیقت است که اگر انسان ایمان و عمل صالح نداشته باشد، خواه ناخواه در صف مفسدان قرار میگیرد و اگر
تقوا یعنی نیروی بازدارنده از
گناه نداشته باشد، در صف فُجّار خواهد بود.
آیات دیگری از [[|قرآن کریم]] هم پاداش صالحان و مجازات
فاسقان را بیانگر
عدالت و حکمت خداوند میدانند که برای رعایت اختصار ذکر نشدند.
این گفته
کافران، پنداری بیش نیست؛ زیرا نادیده گرفتن عفو و بخشش خداوند از یکسو و وعده پاداش نیکو به صالحان از سوی دیگری، نشانگر یکجانبهنگری درباره محتویات این کتاب الهی است. کاربرد فراوان کلماتی مانند «
غفور»، «
رحیم»، «
توّاب» و «
رحمن» و مانند آن در
قرآن، بیانگر این واقعیت است.
طبق آیات قرآن راهیان
دوزخ کسانی هستند، که هر کدام به گونهای حق دیگران را ضایع و خون مظلومان را به ناحق ریخته و
مستضعفان را به مسلخ کشیده و آنان را در
فقر و محرومیت نگه داشتهاند. گروههایی از این قبیل:
أ. کافران و
منافقان.
ب. طغیانگران و
مستکبران و جبّاران.
ج.
ظالمان و بیدادگران.
د. خونریزان (ریختن خون بیگناهان).
هـ . مفسدان اقتصادی (رباخواران).
پس گرفتار شدن آنان به
جهنم که کانون قهر و
غضب الهی است، نتیجه عملکرد زشت آنان در دنیاست.
بهشت که کانون انواع مواهب و نعمتهای الهی است، از آنِ انسانهای والا و شایستهای است که در جهت سعادت خود و جامعه از هیچ کوششی دریغ نکردهاند، نعمتهای جسمانی و لذات روحانی و همنشینی با
پیامبران الهی و مقربان بارگاه ربوی گوارایشان باد. برخی از این گروههای بهشتی عبارتاند از:
أ.
صالحان و
مؤمنان.
ب. تقواپیشگان.
ج. نیکوکاران.
د. مجاهدان و
شهیدان.
هـ .
صابران.
در نتیجه قرآن در کنار سخن از عذاب دوزخیان، از
بهشت و
بهشتیان و از
عفو و مغفرت الهی سخن فراوان گفته است.
ذکر این نکته مهم هم در پایان ضروری است که بیان
عذاب و شکنجه
دوزخیان، دارای آثار تربیتی فراوانی است که عبرتگیری از سرنوشت تبهکاران و بازگشت از مسیر
باطل و تشویق شایستگان و تسلی مظلومان و ستمدیدگان، پارهای از آنهاست.
۱. پیام قرآن، ج۵ و ۶، آیتالله مکارم شیرازی.
۲. زندگی جاوید یا حیات اخروی، آیتالله شهید مطهری.
۳. معاد در قرآن، آیتالله مظاهری.
۴. معاد در قرآن (ج ۴ و ۵)، آیتالله جوادی آملی.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «سخن از عذاب دوزخیان»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۱۲/۱۴.