روا شدن حاجت
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلید واژه: حاجت ،
دعا ،
استجابتپرسش: چه کاری انجام دهم تا حاجتم نزد خدا برآورده شود؟
پاسخ: انسان مرتبط با خدا می کوشد از طریق دعا (راز و نیاز و مناجات و عبادت) به خدا نزدیک شود. وقتى با کسى آشنا شدى و ارتباط پیوسته شما زمینه اعتماد را فراهم ساخت و از دوستان صمیمى او به شمار آمدى، در هنگام نیاز به خانه‌اش مى‌روى و شرط دوستى را به جا مى‌آورد و میثاق و محبت را استوار مى‌سازد. در را باز مى‌کند و شما را در اندرون پذیرایى می‌نماید و مورد لطف و عنایت ویژه قرار خواهد داد. براى استجابت دعا باید شرایطى را مهیا نمود و موانعى را برطرف ساخت.
دعا به معنى «خواندن» است، خواندنى که به صورت نیایش و سرود و ستایش، یا خواستن و طلب و درخواست مَدَد و نصرت و یاورى.
انسان مرتبط با خدا می کوشد از طریق دعا (راز و نیاز و مناجات و عبادت) به خدا نزدیک شود. وقتى با کسى آشنا شدى و ارتباط پیوسته شما زمینه اعتماد را فراهم ساخت و از دوستان صمیمى او به شمار آمدى، در هنگام نیاز به خانه‌اش مى‌روى و شرط دوستى را به جا مى‌آورد و میثاق و محبت را استوار مى‌سازد. در را باز مى‌کند و شما را در اندرون پذیرایى می‌نماید و مورد لطف و عنایت ویژه قرار خواهد داد.
براى
استجابت دعا باید شرایطى را مهیا نمود و موانعى را برطرف ساخت. در ذیل به برخى از شرایط و موانع اشاره می شود:
خداوند به پیامبرش دستور می دهد که «
نفس خویش را در کمال شکیبایى در هر بامداد و شامگاه به
دعا کردن و
جلب خشنودی خدا وادار کن».
قرآن کسانى را که فقط در هنگام گرفتارى و مشکلات دعا می کنند، مورد نکوهش قرار داده است: «وقتى به انسان گرفتارى و غمى روى می آورد، ما را در هر حال (خواب و بیدارى، نشسته و ایستاده) بخواند و چون گرفتاریش را برطرف کنیم، برود (و از ارتباط خود با خدا از جهت کمیت و کیفیت بکاهد و گاهى قطع نماید، به گونه اى که) گویى اصلاً ما را براى گرفتارى که به او رسیده بود، نخوانده است!».
امام صادق (ع) می فرماید: «کسى که پیش‌دستى در دعا نکند و فقط در وقت نزول بلا دست به دعا بردارد، دعایش در آن
وقت مستجاب نگردد و
فرشتگان گویند: این آواز را نشناسیم». در روایت دیگرى آمده که «به او می گویند: تا امروز کجا بودى؟!».
در
اصول کافی آمده که خداوند به
حضرت داوود(ع) فرمود: «مرا در روزهاى خوش و آسایش یاد کن تا من دعاى تو را در روزهاى گرفتارى و سختى اجابت کنم».
دعا باید از صمیم قلب باشد.
تمام ذرات وجود انسان یک چیزى را بخواهد و طلب کند و دل و زیانش با عمل و رفتارش هماهنگ باشد.
اعتماد به خدا و اطمینان به اجابت او:
امام صادق(ع) فرمود: «خدا دعایى را که از دل غافل و بى خبر برخیزد،
مستجاب نمی کند پس وقتى دعا کنى، از عمق دل به او روى آور (و دلت را با زبانت همراه گردان) و سپس به اجابت دعایت مطمئن باش».
قطع
امید از غیر خدا و امید و اطمینان به خداوند.
امام صادق(ع) فرمود: «هرگاه یکى از شما بخواهد که هر چه از خدا درخواست می کند، خدا به او عطا فرماید، باید از همه مردم
ناامید و مأیوس گردد و هیچ امیدى جز به درگاه خدا نداشته باشد».
او به نقطه‌اى از
ایمان و
توکل باید برسد که بداند همه قدرت‌ها و علل جهان تحت
اراده و
قدرت الهی قرار دارند.
پس از خدا بخواهد که اسباب و علل مادى و معنوى جهان را جهت صلاح و منفعت او قرار دهد.
دعا باید در کنار تلاش و تدبیر باشد.
پیامبر اکرم(ص) فرمود: «الداعى بلا عمل کالرامى بلا وتر؛ کسى که دعا می کند و به دنبال آن تلاش و عمل نمی کند، مانند آن است که بى چله کمان تیر می اندازد».
دعا نمی تواند جاى تلاش و برنامه ریزى در زندگى را بگیرد، بلکه مکمل آن می تواند باشد.
دعا باید با حالت تضرع و دلى شکسته باشد.
امام صادق(ع) فرمود: «هرگاه دلتان شکست، دعا کنید، زیرا دل تا پاک و خالص نشود، شکسته نمی شود».
مکان دعا در استجابت تأثیر دارد، مثلاً دعا در حرم
امامان (ع) مخصوصاً حرم
امام حسین(ع) و کنار خانه خدا به خصوص مقام
حضرت ابراهیم(ع) و کنار حجرالاسود.
دعاى پنهانى و در تاریکى شب زودتر به اجابت می رسد، مخصوصاً در
قنوت یا
سجده نماز «
وتر » که بعد از خواندن هشت رکعت نماز شب و دو رکعت نماز شفع خوانده می شود.
قرآن می فرماید: «پروردگار خود را به
حالت تضرع و تذلل و در پنهانى و خفا بخوانید».
دعا در شب‌هاى
ماه رمضان و رجب و دهه اول
ذی الحجه و غیر آن دعا را به اجابت نزدیک می کند.
توسل به
چهارده معصوم(ع) و آن‌ها را بر پایه آیه شریفه «
وابتغوا الیه الوسیله » وسیله و
شفیع قرار دادن.
غسل توبه نماید، سپس با وضو چهار رکعت نماز بخواند در هر رکعت یک مرتبه سوره حمد و سه مرتبه توحید و یک مرتبه سوره «الناس» و یک مرتبه «فلق» را بخوانید. بعد از نماز هفتاد مرتبه استغفرالله ربى و اتوب الیه و بعد از هفت مرتبه «لا حول و لا قوة الا بالله العلى العظیم» سپس بگویید: یا عزیز یا غفار اغفرلى ذنوبى و ذنوب جمیع المؤمنین و المؤمنات فانه لا یغفر الذنوب الا انت.»
به این ترتیب شخص در جاده دعا قرار می گیرد و باید مراقب باشد تا راه دعا را درست بپیماید، و به بیراهه نرود. نشانى راه دعا را ذکر خواهیم کرد.
امام علی(ع) می فرماید: «المعصیة تمنع الاجابة؛
گناه مانع اجابت دعا است».
گناهان سه نوع تأثیر منفى در دعا می گذارند:
لذت دعا و
مناجات را سلب می کنند.
انسان دعا مى‌کند، اما لذت نمی برد و رقت قلب پیدا نمی کند.
مانع استجابت دعا می شوند.
توفیق دعا کردن یا شرکت نمودن در مجالس دعا را از انسان سلب می کنند.
برخى از گناهان در عدم اجابت دعا تأثیر بیشتر دارند که در ذیل به نمونه‌ه اى از آن‌ها اشاره می کنیم.
امام سجاد(ع) فرمود: «گناهانى که
مانع استجابت دعا می شوند، عبارتند از: بددلى و سوءظن به مؤمنان و کارهاى آنان؛ طینت و درونى ناپاک داشتن؛
نفاق و
دورویی با برادران و خواهران ایمانى؛ عدم اطمینان به اجابت دعا؛ تأخیر
نمازهای واجب (و نخواندن آن در اول وقت فضیلت) آن که وقت آن بگذرد؛
بدزبانی و فحاشى و اهانت کردن؛ نزدیک نشدن به خدا به وسیله
صدقه و کارهاى نیک».
نیز فرمود: «از جمله گناهانى که مانع استجابت دعا می گردد، نافرمانى و رنجاندن خاطر پدر و مادر است».
در برخى از روایات، بداخلاقى سبب باز گرداندن دعا معرفى شده است.
مردى به حضرت عرض کرد: خداوند می فرماید: «
ادعونی استجب لکم » پس چرا ما دعا می کنیم، ولى اجابت نمی شود، حضرت فرمود: چون دل‌هاى شما در هشت مورد خیانت و بى وفایى کرد:
۱ - خدا را شناختید، ولى حقش را آن گونه که بر شما
واجب بود، ادا نکردید. از این رو آن معرفت به کار شما نیامد.
۲ - به
پیامبر خدا ایمان آوردید، ولى در عمل با سنت و روش او مخالفت کردید، پس ثمره ایمان شما چه شد؟
۳ -
کتاب خدا (قرآن) را خواندید، ولى در عمل با آن مخالفت کردید.
۴ - گفتید ما از آتش دوزخ می ترسیم، ولى در همه حالات به واسطه گناهان خود به سوى جهنم می روید.
۵ - گفتید ما به بهشت تمایل و رغبت داریم، ولى کارهایى انجام می دهید که شما را از
بهشت دور می سازد.
۶ - نعمت‌هاى خدا را استفاده مى‌کنید، ولى شکر و سپاس گزارى نمی کند.
۷ - خداوند فرمود:
شیطان دشمن شما است، شما نیز او را دشمن گیرید.
شما به زبان او را لعن می کنید، ولى در عمل با او دوستى مى‌نمایید و از او اطاعت می کنید.
۸ - عیب‌هاى مردم را برابر دیدگان‌تان قرار دادید و عیب‌هاى خود را پشت سرانداختید، در نتیجه کسى را ملامت می کنید که خود به ملامت سزاوارتر از او هستید.
با این وضع چه دعایى از شما مستجاب گردد، در صورتى که شما راه‌ها و درهاى دعا را به روى خود بسته اید؟!
«پس تقوا پیشه کنید؛ کارهایتان را اصلاح کنید؛
امر به معروف و نهی از منکر کنید تا خدا دعایتان را مستجاب کند.
شخصى خدمت
امام صادق(ع) عرض کرد: دو آیه در قرآن است که تأویل و معناى آن را نمی دانم. یکى «ادعونى استجب لکم» است، که ما هر چه دعا می کنیم، اجابت نمی شود. حضرت فرمود: «من سر عدم اجابت دعایتان را به شما می گویم. اگر تو خدا را در آن چه دستور فرموده اطاعت کنى و آن گاه او را بخوانى، دعایت را اجابت می کند، ولى تو با (دستورهاى) او مخالفت کرده، نافرمانى‌اش می کنى. او نیز اجابت نمی کند. با این حال، اگر خدا را از راهش بخوانى - اگر چه گناهکار باشى - خدا دعایت را مستجاب می کند».
آن شخص پرسید:
راه دعا چیست؟ فرمود: «
نماز که خواندى، ابتدا تمجید کرده، او را به بزرگى مى‌ستایى و به هر نحو که می توانى، حمد و ستایش می کنى، سپس بر
پیامبر(ص) و آلش درود می فرستى و به تبلیغ رسالتش گواهى مى‌دهى، و بر ائمه هدى سلام می دهى، آن گاه نعمت‌هاى خدا را بر خود می شمارى و او را به خاطر آن‌ها ستایش و شکر می کنى. بعد به گناهان خود یکایک اعتراف می کنى و هر کدام را که به یاددارى، اقرار می نمایى. هر کدام را به خاطر ندارى، به طور سربسته به زبان مى‌آورى و از همه گناهان به درگاه خدا توبه مى‌کنى و تصمیم می گیرى که دیگر گناه نکنى و از روى پشیمانى و صدق نیت و خلوص، و در بیم و امید از آن‌ها استغفار و طلب آمرزش می کنى، سپس می گویى: «اللهم انى أعتذر الیک من ذنوبى و استغفرک و أتوب الیک فأعنى على طاعتک و وفّقنى لما اوجبت علىّ من کل ما یرضیک فانى لم أر أحداً بلغ شیئاً من طاعتک الا بنعمتک علیه قبل طاعتک، فأنعم علىّ بنعمة أنال به رضوانک و الجنةَ. بعد از رعایت این مراتب، حاجت خود را بخواه، که امیدوارم خدا ناامیدت نکند و حاجتت را برآورد».
گاهى با وجود تمام شرایط دعا، دعا مستجاب نمی شود، چون به مصلحت ما نیست، یعنى چیزى را طلب مى‌کنیم که به سود ما نیست، اگر چه مى‌پنداریم به نفع ما و خیر است.
گاهى دعا
مستجاب می شود، ولى از روى مصالحى تحقق عملى آن به تأخیر مى‌افتد، حتى ممکن است تا بیست سال طول بکشد تا محقق گردد.
در
روایت است خداوند وقتى بنده‌اى را دوست داشته باشد، اجابت دعاى او را به تأخیر می اندازد تا بنده‌اش با او
راز و نیاز گوید.
از این رو
مؤمنان ثابت قدم هیچ گاه از تکرار دعا مأیوس نمی شوند، بلکه می گویند:
دست از طلب ندارم تا کام من برآید
یا جان رسد به جانان یا جان ز تن درآید.
گاهی اجابت دعاها در آخرت به صورت پاداش نمایان می شود و در دنیا خواسته اش بنابر مصالحی داده نمی شود. اگر کسی بداند خداوند در عوض عدم اجابت دعا در دنیا، چه پاداشی برای او در آخرت در نظر گرفته است، هرگز نا امید نمی شود.
امام صادق(ع) می فرماید: «روز قیامت خداوند متعال می فرماید: ای بندة من! تو مرا خواندی و من اجابتت را به تأخیر انداختم. اکنون ثواب و پاداش تو چنین و چنان است. پس
مؤمن آرزو می کند که کاش هیچ دعایی از او در دنیا اجابت نمی شد، برای آن ثواب و پاداش نیک که می بیند».
از روایات استفاده می شود که هیچ دعایی بی اثر نیست و هر دعایی در دنیا و آخرت تأثیر مناسب خود را دارد.
امام سجاد(ع) می فرماید: «دعای مؤمن یکی از سه فایده را دارد: یا برای او ذخیره می گردد یا در دنیا برآورده می شود یا بلایی را که می خواست به او برسد، از وی می گرداند».
علاوه بر مطالب یاد شده، همیشه به این نکته توجه داشته باشید که
نماز و
روزه و دعا و غیره، مطلوبیت ذاتی دارند و
فلسفه دعا تنها بر آوردن حوائج به ویژه خواسته های دنیوی نیست، بلکه نفس دعا و مناجات با خدا، صرف نظر از اجابت یا عدم اجابت، موضوعیت دارد و به اصطلاح طلب مهم تر از مطلوب است.
- - پیامبر(ص) فرمود: «براى خدا منادى هست که هنگام سحر ندا مى‌کند: آیا دعا کننده‌اى هست تا اجابت نمایم؟ آیا استغفار کننده‌اى هست تا مورد بخشش قرار دهم؟ آیا درخواست کننده‌اى هست تا به او عطا نمایم؟» رساله «لقاءالله»، میرزا جواد آقا ملکى تبریزى، ص ۱۱۹.
سایت مرکز ملی پاسخگویی به سؤالات دینی
