آداب خوردن و خوابیدن در قرآن کریم

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف

---

کلیدواژه: قرآن، خوابیدن، آداب خوردن.

پرسش: آیا در قرآن کریم به آداب خواب و خوراک پرداخته شده است؟

پاسخ اجمالی: آیات بسیاری وجود دارند که در آنها به بعضی از آداب خوردن و خوابیدن اشاره شده است. ولی از آنجا که تبیین و تفسیر قرآن به معصومین (علیهم‌السّلام) واگذار شده است در این مسائل بیشتر باید به روایات ائمه (علیهم‌السّلام) مراجعه کرد.

---

قرآن کتابی است که بر طبق اقتضای ساختار خود، معارف (احکام، عقاید و تاریخ و...) را به گونه مختصر و کلی بیان کرده و تفصیل و تفسیر آن‌را بر عهدۀ پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) نهاده است. پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) نیز با دستور خداوند این مقام را پس از خود به امامان (علیه‌السّلام) واگذار کردند؛ لذا در این‌گونه موارد باید به روایات رجوع کرد.
البته آیات بسیاری وجود دارند که در آنها به بعضی از آداب خوردن و خوابیدن اشاره شده است؛ مانند:
• «کُلُوا واشْرَبُوا ولا تُسْرِفُوا انَّهُ لا یُحِبُّ الْمُسْرِفینَ؛ و (از نعمت‌های الهی) بخورید و بیاشامید، ولی اسراف نکنید که خداوند مسرفان را دوست نمی‌دارد.»
• «...کُلُوا مِنْ ثَمَرِه اِذا اَثْمَرَ وَ آتُوا حَقَّهُ یَوْمَ حَصادِهِ وَ لا تُسْرِفُوا اِنَّهُ لا یُحِبُّ الْمُسْرِفینَ؛ از میوه آن، به هنگامی که به ثمر می‌نشیند، بخورید! و حقّ آن‌را به هنگام برداشت، بپردازید! و اسراف نکنید، که خداوند مسرفان را دوست ندارد!»
• «یا اَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا لا تَدْخُلُوا بُیُوتَ النَّبِیِّ اِلاَّ اَنْ یُؤْذَنَ لَکُمْ اِلی‌ طَعامٍ غَیْرَ ناظِرینَ اِناهُ وَ لکِنْ اِذا دُعیتُمْ فَادْخُلُوا فَاِذا طَعِمْتُمْ فَانْتَشِرُوا...؛ ‌ای کسانی که ایمان آورده‌اید، به خانه‌های پیامبر داخل نشوید، مگر شما را به خوردن طعامی فراخوانند، بی‌آن‌که منتظر بنشینید تا طعام حاضر شود. اگر شما را فراخواندند داخل شوید و چون طعام خوردید پراکنده گردید.»
• «قُمِ اللَّیْلَ اِلاَّ قَلیلا»؛ شب را زنده بدار، مگر‌ اندکی از آن‌را.»
آیات ذیل نیز به نوعی به خواب و خوراک می‌پردازند:
بقره، ۵۷ و ۵۸ و ۶۰ و ۱۶۸ و ۱۷۲ و ۱۸۸؛ مائده، ۴ و ۷۵ و ۸۸ و ۹۳ و ۹۶؛ انعام، ۱۱۸ و ۱۱۹ و ۱۲۱ و ۱۴۲ و ۱۴۵؛ اعراف، ۱۶۰ و ۱۶۱؛ رعد، ۴؛ نحل، ۵ و ۱۰ و ۱۴ و ۶۶؛ کهف، ۱۹؛ مریم، ۲۶؛ طه، ۵۴ و ۸۱؛ حج، ۲۸ و ۳۶؛ مؤمنون، ۱۹ و ۲۱ و ۳۳ و ۵۱؛ نور، ۶۱؛ فرقان، ۷ و ۲۰ و ۴۷؛ شعراء، ۷۹؛ روم، ۲۳؛ سجده، ۲۷؛ سبا، ۱۵؛ فاطر، ۱۲؛ یس، ۳۳ و ۳۵ و ۷۲ و ۷۳؛ غافر، ۷۹؛ زخرف، ۷۳؛ واقعه، ۶۸؛ ملک، ۱۵؛ مدثر، ۴۴؛ انسان، ۸؛ نبا، ۹؛ عبس، ۲۴؛ فجر، ۸؛ بلد، ۱۴؛ قریش، ۴؛ ماعون، ۳ و....
اما به هرحال، در برنامه‌های جزئی زندگی بیشتر باید در سخنان و سبک زندگی پیشوایان دین که مفسران قرآن و الگوی ما هستند، و نیز آنچه عقل بدان فرمان می‌دهد، جستجو نماییم.
برای آگاهی بیشتر در این زمینه پاسخ‌های «ذکر هنگام خوردن غذا» «آداب نوشیدن آب»«الگوی مصرف در اسلام» را مطالعه کنید.

---