گسترش وسواس با خواندن نماز
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: نماز، وسواس، ترک نماز، آرامش، وسوسه‌های شیطان.
پرسش: اگر خواندن نماز موجب گسترش وسواس شود و ترک نماز موجب آرامش و رهایی از وسواس، وظیفه چیست؟
پاسخ: انسان به‌خوبی می‌تواند «
وسوسه های شیطان» را تشخیص دهد؛ و آن این‌که وسوسه‌های شیطان چون هماهنگ با
فطرت و ساختمان انسان نیست، هنگام ایجاد در قلبش، احساس تاریکی، ناراحتی و سنگینی در خود می‌کند.
آن‌چه که در این‌جا اهمیت بسیار زیاد دارد این است که نباید تصور کرد وسوسه‌های شیطان از انسان سلب
اختیار می‌کند؛ بلکه انسان می‌تواند با نیروی
خرد و
ایمان، در مقابل آن ایستادگی کند.
نتیجه این می‌شود که نماز به هیچ وجه از انسان ساقط نمی‌شود و این‌که با ترک نماز، مرض از انسان برطرف می‌شود، خود نیز از وسوسه‌های شیطان است؛ چراکه نماز و یاد خدا خود باعث نجات از شر
شیطان و آرامش دل می‌شود و چگونه ممکن است ترک آن
آرامش بیاورد؟! وسواس معلول نماز نیست؛ بلکه عامل و اشکال کار را باید در جای دیگر دید.
به نظر می‌رسد با روشن شدن دو بحث، جواب نیز روشن شود: اول: اهمیت نماز از نظر
اسلام و دوم: نظر اسلام درباره وسواس.
نماز ستون دین است
که روح انسان را با خدا و صفات نیکوی الهی ارتباط می‌دهد و
دین وقتی با عملی زنده توام نباشد که میان بنده و آفریدگار ارتباط برقرار کند و
روح را به سوی رستگاری
هدایت کند، به اهداف خود نخواهد رسید.
افزون بر اهمیت فوق، خداوند یکی از عوامل اهمیت نماز را اعطای آرامش بیان فرموده است:
«
اَلاَ بِذِکْرِ اللّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ»؛
«هان! با یاد خدا دل‌ها آرامش می‌یابد».
امروزه بسیاری از روان‌شناسان دریافته‌اند که
دعا و
نماز و داشتن یک ایمان محکم، نگرانی، تشویش،
یأس و
ترس را که سبب بسیاری از بیماری‌هاست، برطرف می‌سازد.
نماز با توجه دادن به خدا و صفات نیکوی الهی و روز قیامت، آدمی را از بدی‌ها باز می‌دارد و فضایل اخلاقی و انسانی را در وی تقویت و به اخلاق الهی آراسته می‌گرداند.
و نیز همان‌طور که در
روایات آمده:
«
«الصَّلَاةُ قُرْبَانُ کُلِّ تَقِی»؛
«نماز مایه تقرب و نزدیک شدن افراد
پرهیزکار به خدا خواهد بود».
و در مقابل، در
آیات و
روایات اسلامی،
مجازات بسیار سختی برای کسانی که نماز را ترک کنند، ذکر شده است.
بنابراین نماز برترین
عبادت است که اگر مقبول درگاه الهی افتد، بقیه اعمال نیز قبول می‌شود و اگر مقبول خداوند قرار نگرفت، امیدی به قبول شدن بقیه اعمال نیست و همین مقدار در بیان اهمیت نماز کافی است.
در این باره مطالب زیر را ارائه می‌کنیم:
در ادامه مطلبی را درباره وسواس عیناً از کتاب
معراج السعاده تألیف مرحوم
ملا احمد نراقی نقل می‌کنیم: «بدان که دل آدمی هرگز خالی از فکر و
خیال نمی‌باشد؛ بلکه پیوسته محل خطور خواطر و ورود خیالات و افکار می‌باشد، اگرچه گاهی که آن کس ملتفت نیست، به آن‌چه در خاطر او می‌گذرد...
رسول گرامی اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) در این باره فرمودند: «در دل آدمی دو نوع از افکار و خواطر وارد می‌شود یکی از جانب ملک و آن افکاری است که مشتمل بر عزم بر امور
خیر و اراده آن‌ها و تصدیق امور حقه واقعیه و دیگری از جانب
شیطان و آن خاطری است که متضمن عزم بر امور شر و تکذیب امور حقه است».
منتها
انسان به‌خوبی می‌تواند «وسوسه‌های شیطانی» را تشخیص دهد؛
زیرا علامت روشنی برای تشخیص آن وجود دارد و آن این‌که: وسوسه‌های شیطان چون هماهنگ با
فطرت و ساختمان
انسان نیست، هنگام ایجاد در قلبش، احساس تاریکی، ناراحتی و سنگینی در خود می‌کند.
آن‌چه که در این‌جا اهمیت بسیار زیاد دارد این است که نباید تصور کرد وسوسه‌های شیطان ـ هر چند قوی و نیرومند باشد ـ از انسان سلب
اختیار می‌کند؛ بلکه انسان می‌تواند با نیروی خرد و
ایمان، در مقابل آن ایستادگی کند.
نتیجه‌ای که از این دو بحث گرفته می‌شود این است که
نماز به هیچ وجه از انسان ساقط نمی‌شود و این‌که با ترک نماز، مرض وسواس از انسان برطرف می‌شود، خود نیز از وسوسه‌های شیطان است.
چرا که در بحث اول توضیح داده شد که نماز و
یاد خدا خود باعث نجات از شر
شیطان و آرامش دل می‌شود و چگونه ممکن است ترک آن
آرامش بیاورد؟! وسواس معلول نماز نیست؛ بلکه عامل و اشکال کار را باید در جای دیگر دید.
در آخر ذکر این نکته ضروری است که هر لحظه امکان
انحراف برای انسان وجود دارد و اصولاً وقتی خداوند به پیامبرش دستور می‌دهد که از شرّ «وسواس خناس» به
خدا پناه برد، دلیل بر امکان گرفتار شدن در دام خناسان و وسوسه‌گران است.
از‌این‌رو باید با
استمداد از این
سوره، همواره در حال نماز و غیر نماز از خدای بزرگ درخواست کنیم که ما را از شر هر وسوسه‌کننده‌ای نجات بخشد و لحظه‌ای ما را به خودمان وانگذارد.
۱. ملا احمد نراقی، معراج السعاده.
۲. امام خمینی (رحمة‌الله‌علیه)، چهل حدیث.
۳. تفسیر نمونه، ج۱، ص۵۷۴.ج۶، ص۱۱۹.ج۱۰، ص۸۳.ج۲۷، ص۴۷۳.
۴. میرزا جواد ملکی تبریزی، اسرار الصلوه.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «گسترش وسواس با خواندن نماز»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۷/۰۸/۰۹.
