نبأ عظیم
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: نبأ عظیم، حضرت علی علیهالسلام، قیامت، انسان کامل،
لقب.
پرسش: در حدیث معروف "معرفت مولا امیر المومنین" ـ علیهالسلام ـ به نورانیت: «معرفتی بالنورانیة معرفة الله عزوجل و ...». فرازهایی وجود دارد از قبیل: صار محمد صاحب الجمع، و انا صاحب النشر، صار محمد صاحب الرجفه، و صرت انا صاحب الهدّه، صار محمد صاحب الحوض، و انا صاحب اللواء، صار محمد صاحب الجنة، و صرت انا صاحب النار،...؛ لطفاً در این فرازها توضیح بفرمایید. ضمناً در فرازی دیگر مولا امیرالمومنین ـ علیهالسلام ـ میفرمایند:...، انا الحاقة، انا القارعة، انا الغاشیة، انا الصاخة، ... با عنایت به اینکه این اسامی از اسامی
قیامت است؛ چرا امام علی ـ علیهالسلام ـ این اسامی را به خود نسبت دادهاند؟
پاسخ:
علی علیهالسلام بهعنوان
امام مطلق و صاحب
ولایت کلیّۀ الاهیه، نمونه برتر انسان کامل در جهان هستی است، و این روایات در مرحلۀ اول نشان میدهد که انسان کامل، حقیقت و ظرف وقوع واقعۀ قیامت است؛ چراکه بنا بر نظریه عرفانی، انسان و
جهان در
وحدت با هم هستند، و قیامت جهان و انسان کامل امر واحدی است؛ ولی نمودهای مختلف دارد.
توضیح لازم در مورد وقوع قیامت بهعنوان یک حقیقت مسلم، این است که قیامت، خود جلوهها و مراتب مختلفی را شامل میشود که
عرفا انواع و مراتب مختلفی را برای آن برشمردهاند.
قیامت کبرا به کل
عالم هستی مربوط است؛ ولی همین واقعه برای برخی افراد زودتر از زمان تفصیلی واقع میشود؛ یعنی برای برخی افراد به دلیل خروجشان از حد زمان، پردههای
غیب کنار رفته و واقعه قیامت واقع میشود. این افراد پیشتازان و برپادارندگان قیامتاند؛
برای مثال خود واقعه ظهور در
آخرالزمان هم نوعی قیامت است که توسط
امام زمان عجلاللهتعالیفرجهالشریف برپا میشود و
قائم این قیامت امام زمان ـ عجلاللهتعالیفرجهالشریف ـ است؛ ازاینرو بسیاری از آیات
قرآن، طبق
تفاسیر روایی، هم در مورد قیامت صدق میکنند و هم در مورد
رجعت و ظهور
در کلامی از علی ـ علیهالسلام ـ چنین آمده است: اگر پردهها برافتد، چیزی بر
یقین من افزوده نمیشود.
و از طرفی طبق آیات قرآنی، بهشت و
جهنم (علاوه بر بهشت و جهنم برزخی) هماکنون وجود دارد؛
اما برای کسی که قیامت او برپا شده و از
برزخ هم عبور کرده باشد؛ چراکه شهود بهشت و جهنمِ موعودِ
قرآن بدون گذراندن واقعه قیامت امکانپذیر نیست و بعد از واقعه قیامت است که
بهشت برای متقین
آشکار میشود. («
وَ أُزْلِفَتِ الْجَنَّةُ لِلْمُتَّقینَ غَیْرَ بَعیدٍ»).
پس روشن شد که طبق معارف قرآنی وقوع قیامت، اکنون نیز برای انسانهای خاصی امکانپذیر است؛ هرچند پیش از وقوعِ قیامتِ کبرا باشد و علی ـ علیهالسلام ـ برترین کسی است که این واقعه در او واقع شده است و خود او
قیام قیامت است. پس در بسیاری از تفاسیر روایی از آن حضرت بهعنوان مصداق نبأ عظیم که همان قیامت است یاد شده و خود آن حضرت هم در
روایات زیادی خود را با اسامی و القابی که در مورد قیامت به کار میرود، نامیده است.
گفتیم که در سخنان عرفا شاهد تقسیمهای مختلفی برای قیامت هستیم؛ از جمله این تقسیمها تقسیمی است که منطبق بر چهار عالم و چهار دور کلی در عالم است که عبارتاند از: ۱. عالم
جبروت؛ ۲. عالم
ملکوت (عالم
ارواح و عقول مفارقه)؛
۳ عالم مثال؛ ۴. عالم
[۹] .
پس قیامتِ منطبق بر این چهار عالم هم عبارت است از: قیامت عظمی،
قیامت کبرا، قیامت وسطی و قیامت صغرا؛ و چون مرتبه پنجم، مرتبه انسان کامل است که جامع همه این مراتب است، پس قیامت انسانِ کامل، جامع همه این قیامتها خواهد بود.
برخی دیگر از عرفا مراتب قیامت را بهگونه دیگری بیان کردهاند که قیامت کبرا مربوط به مقام
فنای انسان و بقای او به خداوند است:
قیامت (الساعة) به تعداد حضرات خمس بر پنج نوع است:
۱. قیامتی که در هر آن واقع است؛ ۲. موت طبیعی؛ همچنان که فرمودهاند: «هرکس بمیرد قیامتش برپا میشود»؛ ۳. به ازای
موت طبیعی، موت ارادی است که قیامت صغرا نام گرفته است؛ ۴. قیامت موعودِ منتظر که همگان در انتظار آناند؛ ۵. قیامت کبرا که به ازای قیامت موعود منتظر است و این همان قیامتی است که برای عارفان موحد حاصل میشود.
پس با این بیان نیز شاهدیم که انسان کامل محل ظهور قیامت کبراست.
ازاینرو میبینیم که
ابن عربی از عرفای بزرگ اسلامی،
نبأ عظیم را که همان قیامت کبراست، به
حضرت علی علیهالسلام نسبت داده است: «نبأ عظیم، قیامت کبراست و از همین روی گفته شده است که امیر المومنین، علی ـ علیهالسلام ـ نبأ عظیم است».
پایگاه اسلام کوئست.