موضوع مناظره امام رضا با مردم
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: امام رضا،
سوال،
توحید،
امامت،
مامون.
پرسش: موضوعات مطرح شده در سوالات مردم از امام رضا (علیه‌السّلام) در
خراسان چه بوده است؟
پاسخ اجمالی: مسافرت امام رضا (علیه‌السّلام) به خراسان فرصت مناسبی بود تا آن حضرت
علوم و
معارف اسلام را منتشر و در دسترس
علما و
دانشمندان قرار دهد و همین امر موجب شد بحث و
مناظره بین
مسلمانان و علمای ادیان توسعه یافته و مباحثه مذهبی رایج شود. معمولاً موضوع سؤال‌ها بیشتر جنبه‌ی
کلامی از قبیل: توحید و
صفات الهی،
نبوت و
عصمت انبیاء،
تفسیر آیات قرآن،
اثبات معاد،
قضاء و قدر و ... بود.
مسافرت امام رضا (علیه‌السّلام) به خراسان فرصت مناسبی بود تا آن حضرت علوم و معارف اسلام را منتشر و در دسترس علما و دانشمندان قرار دهد و همین امر موجب شد بحث و مناظره بین مسلمانان و علمای ادیان توسعه یافته و مباحثه مذهبی رایج شود
معمولاً موضوع سؤال‌ها بیشتر جنبه‌ی کلامی از قبیل: توحید و صفات الهی، نبوت و عصمت انبیاء،
تفسیر آیات قرآن،
اثبات معاد،
قضاء و قدر و...
بود که از باب نمونه به یک مورد اشاره می‌شود:
به دستور مامون، مجلسی از
فقها و فیلسوفان
فرقه‌های مختلف، در حضور امام رضا (علیه‌السّلام) تشکیل شد و خود مامون نیز در مجلس شرکت نمود، در این مجلس، مناظره‌ای بین یکی از علما و امام رضا (علیه‌السّلام) صورت گرفت که در ذیل به شرح آن می‌پردازیم.
از امام رضا (علیه‌السّلام) پرسید: مقام امامت برای مدّعی آن، از چه راه ثابت می‌شود؟ امام رضا (علیه‌السّلام) فرمود: با تصریح
پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) و دلایل ثابت می‌گردد؛ عالم گفت: دلالت بر
صدق امام چیست؟ امام رضا (علیه‌السّلام) فرمود: در علم و
استجابت دعای او. عالم گفت: شما چگونه از
حوادث خبر می‌دهید حضرت فرمود: بر اساس
عهدی که بین ما و رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) وجود دارد.
عالم پرسید: شما از دل‌های مردم چگونه خبر می‌دهید امام فرمود: آیا سخن پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) به شما نرسیده که فرمود: «اِتَّقوُ فَراسَهِ المؤمنِ فِانَّهُ یَنْظُرُ بنُور الله.» مراقب
فراست و تیزهوشی
مؤمن باشید چرا که او به کمک نور خدا می‌نگرد عالم پرسید: آری؛ این سخن به ما رسیده است. امام رضا (علیه‌السّلام) فرمود: هیچ مؤمنی نیست مگر اینکه دارای هوش تیز و سرعت انتقال است، و با نور خدا به اندازه
ایمان و
بصیرت و شناختش، به اشیاء می‌نگرد و خداوند در وجود
ائمه اطهار (علیهم‌السّلام) آنچه را که در میان همه مؤمنان پخش نموده جمع کرده است (یعنی همه فضایل و فراست مومنان در وجود ما موجود است
قرآن در آیه ۷۵
سوره حجر می‌فرماید: «
اِنَّ فیِ ذلک لآیاتٍ لِلْمُتَوَسّمین؛
در این سرگذشت
عبرت‌انگیز (
عذاب قوم لوط) برای هوشیاران نشانه‌هایی است.» نخستین شخص از بین هوشیاران، پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) بود. سپس امیرمؤمنان
علی بن ابی‌طالب (علیه‌السّلام) و پس از آن،
حسن (علیه‌السّلام) و بعد از آن،
حسین (علیه‌السّلام) و امامان و فرزندان حسین (علیه‌السّلام) تا
روز قیامت.
در این هنگام مامون به امام رضا (علیه‌السّلام) نگاه کرد و گفت: ای ابوالحسن! بر بیان خود بیفزا، و بیشتر ما را بهره‌مند کن، و خصایص امامان (علیهم‌السّلام) را که
خداوند عطا نموده، برای ما بیشتر بفرما. حضرت فرمود: خداوند ما را با روحی که از جانب اوست، تایید می‌کند، آن روح، پاک و
مقدس است و از
فرشتگان نیست، همراه هیچ کس از پیشینیان نبود، فقط با پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) و با امامان است آن روح امامان را تائید و موفق می‌سازد، آن ستونی از نور بین ما و خدای بزرگ است.
مامون گفت: نظرشما درباره (
رجْعَتْ) بازگشت مردگان در
دنیا چیست؟ امام فرمود: رجعت
حقّ است، در میان امتّ‌های پیشین بوده، و قرآن از رجعت سخن گفته است و رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) فرمود: در این
امّت همه آنچه در امت‌های قبل بود بدون کم و کاست نیز هست و وقتی که
حضرت مهدی (عجّل الله تعالی فرجه الشریف) از فرزندانم خروج و قیام کرد،
عیسی (علیه‌السّلام) از
آسمان فرود می‌آید و در
نماز به او
اقتدا می‌کند،
اسلام در آغاز
غریب بود، و در
آینده نیز غریب خواهد شد خوشا به حال غریب‌ها، شخصی از رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) پرسید: پس از آن چه خواهد شد؟ پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) در پاسخ فرمود: آنگاه حق به صاحبش بر می‌گردد.
مامون گفت: شما درباره
تناسخ (انتقال روح مرده به زنده دیگر) چه می‌گویید: امام فرمود: کسی که
معتقد به تناسخ باشد به خدا
کافر شده و
بهشت و
جهنم را
انکار کرده است.
مامون گفت: شما در باره
مسخ‌شدگان چه می‌گویید؟ امام فرمود: آنها قومی بودند که خداوند بر آنها
غضب کرد و به صورت (
میمون و
خوک) مسخ نمود و پس از سه روز مردند و نسلی از آنها بجای نماند، آنچه در دنیا از میمون و خوک و... وجود دارد که نام مسخ شده بر آنها نهاده‌اند، مانند سایر
حیوانات حرام گوشت هستند. (نه اینکه قبلاً
انسان بوده‌اند و بعداً این طور شده‌اند)
مامون گفت: ای ابوالحسن (علیه‌السّلام) خداوند مرا بعد از تو
زنده نگذارد،
سوگند به خدا علم صحیح تنها نزد شما و نزد
خاندان شما است: و علوم پدرانت نزد تو می‌باشد.
۱.
شیخ عباس قمی، ج۲،
منتهی الآمال .
۲.
اشتهاردی،
سیره چهارده معصوم.
۳.
مجموعه مقالات کنگره حضرت رضا (علیه‌السّلام).
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله "موضوعات طرح شده در سوالات مردم از امام رضا علیه السلام در خراسان چه بوده است؟"، تاریخ بازیابی۱۳۹۹/۱۲/۲۵.
