• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

غیب‌

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



کلیدواژه: إخبار از غیب، آیات قرآن ، احادیث .
پرسش: آیا آیات و احادیثی وجود دارد که خبر از غیب داده باشند؟
پاسخ:



خداوند، وجودی نامحدود و با علمی نامتناهی به تمام وقایع جهان از گذشته تا آینده عالم است. او برخی از آنها را به‌سبب انبیا ی خود بیان داشته است. این إعلام به غیب، یقیناً خود موضوع مستقلی نبوده و خداوند اینها را بیان نداشته تا مردم از برخی اخبار آینده آگاهی پیدا کنند؛ بلکه این نشر اخبار برای مردم تنها برای حصول اطمینان و اعتماد به انبیا و اولیای الاهی بوده است. بنابراین، خبر دادن از غیب ، وسیله‌ای برای قوی‌تر شدن باور مردم بود، اگرچه این اعلان شرط قبول نبوت و یا امامت نیست.


در ادیان سابق نیز این اخبار از غیب توسط انبیای الاهی صورت می‌پذیرفته است.

۲.۱ - آیه‌ای در سوره مائده

در قرآن نیز بدان‌ها اشاره شده است:« وَ إِذْ قالَ مُوسی‌ لِقَوْمِهِ یا قَوْمِ اذْکُرُوا نِعْمَتَ اللَّهِ عَلَیْکُمْ إِذْ جَعَلَ فیکُمْ أَنْبِیاءَ وَ جَعَلَکُمْ مُلُوکاً... »؛

۲.۱.۱ - دیدگاه برخی مفسران

برخی از مفسران معتقدند در قسمت پایانی این آیه، حضرت موسی اخبار از غیب می‌دهد و بیان می‌دارد که در آینده بنی‌اسرائیل دارای ملک و حکومتی خواهند شد که بعدها در زمان حضرت داوود و سلیمان این امر محقق گردید.


در اسلام نیز این إخبار از غیب وجود داشته و تلاش شده با بیان آن، به ایمان آوردن کفار کمک شود.


قرآن به عنوان اولین و مهم‌ترین نوشته اسلامی آغازگر این روش بوده و تا احادیث نیز این سیاق ادامه داشته است.


خبرهای قرآن در مورد آینده را می‌توان به دو دسته تقسیم کرد:

۵.۱ - أ. به وقوع پیوستن برخی إعلام‌ها

برخی از این إعلام‌ها، امروزه واقع شده و نشانی از راستی و حقانیت قرآن بوده‌اند:

۵.۱.۱ - ۱. آیه‌ای در سوره نحل

« وَ الخْیْلَ وَ الْبِغَالَ وَ الْحَمِیرَ لِترَکَبُوهَا وَ زِینَةً وَ یخَلُقُ مَا لَا تَعْلَمُون »؛ در این آیه‌ی شریفه، خداوند به صراحت بیان می‌دارد که در آینده چیزهایی را خواهد آفرید که انسان‌های هم عصر پیامبر از آن اطلاع ندارند، بلکه حتی به فکرشان نیز چنین چیزهایی خطور پیدا نمی‌کرد، اما امروزه شاهد آنیم که بشر امروزی با توان و فکری که خداوند به آنها ارزانی داشته چه چیزهایی را خلق کرده که جای اسب و شتر و... مورد استفاده قرار می‌گیرد.

۵.۱.۲ - ۲. آیه‌ای در سوره روم

« غُلِبَتِ الرُّومُ • فِی أَدْنَی الْأَرْضِ وَ هُمْ مِنْ بَعْدِ غَلَبِهِمْ سَیَغْلِبُونَ »؛ این آیه‌ی مبارکه نیز از جمله پیش‌بینی‌های قرآن است که پیروزی روم را پیش‌بینی کرده و این امر مدتی بعد از این پیش‌بینی به وقوع پیوست.

۵.۲ - ب. به وقوع نپیوستن برخی إعلام‌ها

برخی از اعلان‌ها نیز در قرآن وجود دارد که هنوز به وقوع نرسیده است و ما مسلمانان در انتظار وقوع آن هستیم:

۵.۲.۱ - ۱. آیه‌ای در سوره توبه

«اوست که پیامبرش را با هدایت و دین حق فرستاد، تا آن را بر همه ادیان پیروز گرداند؛ هرچند مشرکان خوش نداشته باشند».

۵.۲.۲ - ۲. آیه‌ای در سوره قصص

«و ما می‌خواهیم بر کسانی که در روی زمین به زبونی کشیده شده‌اند، منت نهیم نعمت دهیم‌     و ایشان را پیشوا گردانیم و ایشان را وارث گردانیم».


این دو آیه نیز از جمله إعلام به غیب در قرآن کریم است، اگرچه این دو و امثال اینها که بر پیروزی مسلمانان دلالت دارد، هنوز به‌صورت کامل محقق نشده، اما وعده‌ی الاهی تخلف‌بردار نیست. این دو آیه و امثال آن هستند که شعله‌ی امید را در مسلمانان برمی‌افروزند تا در راه خداوند ثابت‌قدم بمانند.


وجود آیات پیش‌بینی‌کننده در قرآن به حدی بوده که برخی از مفسران و متکلمان، خبر دادن از آینده را از وجوه اعجاز قرآن دانسته‌اند.
[۷] خمینی، سیدمصطفی، تفسیر القرآن الکریم، ج ۴، ص ۵۰۷، تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره)، چاپ اول، ۱۴۱۸ ق.



در احادیث نیز این سیرِ خبر دادن از غیب وجود دارد. البته ما حدیثی که کاملاً مطابق آنچه در پرسش آمده باشد را نیافتیم. اما مقداری از محتوای آن را در احادیث دیگری می‌توان یافت.

۸.۱ - حدیثی از امام صادق

در حدیثی از امام صادق (ع) وارد شده است: «همانا مؤمن در زمان منجی موعود به‌گونه‌ای است که می‌تواند برادر خود را در غرب ، مشاهده کند؛ درحالی‌که خودش در شرق است و کسی که در مغرب است می‌تواند برادر خود که در شرق است را ببیند».


اما در مورد آیات و احادیث علمی، علاوه بر موارد مذکور در کتاب‌های مفسران و متکلمان، کتاب‌های مستقلی نیز پیرامون این موضوع نوشته شده است.
[۹] مانند: السید الجمیلی، الإعجاز العلمی فی القرآن، مکتبة الهلال، دار الوسام، بیروت، ۲۰۰۰ م.
[۱۰] محمد حسنی یوسف، الإعجاز العلمی فی أسرار القرآن الکریم و السنة النبویة، دار الکتاب العربی، القاهره، دمشق، چاپ اوّل، ۲۰۰۶ م.



این آیات و احادیث غالباً به صورت صریح و واضح بیان نشده‌اند؛ بلکه معمولاً به صورت ضمنی وارد شده‌اند. امروزه با پیشرفت علوم و تفکرات بشر در زوایای مختلف علمی، وجوه مختلفی از این آیات بر ما آشکار می‌شود.


این نوع آیات قرآن به حدی بوده که بسیاری از مفسران آن را به‌عنوان وجهی از اعجاز قرآن بیان داشته‌اند.
[۱۱] ر.ک: ابن عاشور، محمد بن طاهر، التحریر و التنویر، ج ۱، ص ۱۰۲، بی‌نا، بی‌جا، بی‌تا.


۱۱.۱ - نمونه‌هایی از ضمنی بودن آیات

در این مجال اندک، تنها تعدادی از این‌ آیات ذکر می‌شود:

۱۱.۱.۱ - ۱. نمونه اول

قرآن در زمانی که همگان رئیس و بزرگ هر حیوانی را از جنس نر می‌دانستند، از بزرگ مورچگان تعبیر به ملکه می‌کند که کلمه‌ای مؤنث بوده و اشاره به این دارد که رئیس مورچه‌ها از جنس ماده است و علم بعدها به این نکته پی می‌برد.(آیه ذکر شود)

۱۱.۱.۲ - ۲. نمونه‌ دوم

در زمان نزول قرآن کریم نظام نجوم بطلمیوسی برقرار بوده به اینکه در این جهان، هفت آسمان وجود دارد و همه‌ی آنها به حسب ستارگانی که می‌بینیم هست؛ یعنی ما تمام این طبقات را و این طبقات به وسیله ستارگانی که مشخص است از یکدیگر جدا می‌شوند. اما قرآن بر این اعتقاد خط بطلان کشیده و گفت این ستارگان تنها در آسمان دنیا (آسمان اول) هستند و به‌صورت ضمنی بیان داشت که آسمان‌های دیگر قابل رؤیت نیست.
آیات از این دست، بسیار بوده و برای تفصیل آن به کتاب‌هایی در این زمینه مراجعه شود.


۱. مائده (۵)، آیه ۲۰:«(به یاد آورید) هنگامی را که موسی به قوم خود گفت:ای قوم من! نعمت خدا را بر خود متذکر شوید؛ هنگامی که در میان شما، پیامبرانی قرار داد (و زنجیر بندگی و اسارت فرعونی را شکست) و شما را حاکم و صاحب اختیار خود قرار داد...».    
۲. طباطبایی، سیدمحمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج ۵، ص ۲۸۷، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ پنجم، ۱۴۱۷ق؛ البته در این تفسیر اختلافاتی وجود دارد و این تنها یک تفسیر از آن می‌باشد که برخی بدان معتقدند.    
۳. نحل (۱۶)، آیه ۸؛ «و اسب‌ها و استرها و الاغ‌ها را آفرید تا بر آنها سوار شوید و (برای شما) تجمل و زینت باشد، و چیزهایی (در آینده)جز این وسایل نقلیه حیوانی‌     به وجود می‌آورد که شما نمی‌دانید».]
۴. روم (۳۰)، آیه ۲ ۳؛ «رومیان بنزدیکی این سرزمین مغلوب شدند • و همانها از پس مغلوب شدنشان، بزودی غالب می شوند».    
۵. توبه (۹)، آیه ۳۳؛ «هُوَ الَّذِی أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدی‌ وَ دِینِ الْحَقِّ لِیظْهِرَهُ عَلَی الدِّینِ کُلِّهِ وَ لَوْ کَرِهَ الْمُشْرِکُونَ».    
۶. قصص (۲۸)، آیه ۵؛ «وَ نُریدُ أَنْ نَمُنَّ عَلَی الَّذینَ اسْتُضْعِفُوا فِی الْأَرْضِ وَ نَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَ نَجْعَلَهُمُ الْوارِثینَ».    
۷. خمینی، سیدمصطفی، تفسیر القرآن الکریم، ج ۴، ص ۵۰۷، تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره)، چاپ اول، ۱۴۱۸ ق.
۸. علامه مجلسی، بحار الأنوار، ج ۵۲، ص ۳۹۱، مؤسسة الوفاء بیروت، ۱۴۰۴ ق؛ «إِنَّ الْمُؤْمِنَ فِی زَمَانِ الْقَائِمِ وَ هُوَ بِالْمَشْرِقِ لَیرَی أَخَاهُ الَّذِی فِی الْمَغْرِبِ وَ کَذَا الَّذِی فِی الْمَغْرِبِ یرَی أَخَاهُ الَّذِی فِی الْمَشْرِقِ»    
۹. مانند: السید الجمیلی، الإعجاز العلمی فی القرآن، مکتبة الهلال، دار الوسام، بیروت، ۲۰۰۰ م.
۱۰. محمد حسنی یوسف، الإعجاز العلمی فی أسرار القرآن الکریم و السنة النبویة، دار الکتاب العربی، القاهره، دمشق، چاپ اوّل، ۲۰۰۶ م.
۱۱. ر.ک: ابن عاشور، محمد بن طاهر، التحریر و التنویر، ج ۱، ص ۱۰۲، بی‌نا، بی‌جا، بی‌تا.
۱۲. صافات (۲۷)، آیه ۶؛ «إِنَّا زَینَّا السَّماءَ الدُّنْیا بِزینَةٍ الْکَواکِبِ»؛ «نزدیک‌ترین آسمان را به زیور ستارگان بیاراستیم».    



پایگاه اسلام کوئیست.    


رده‌های این صفحه : علم غیب | کلام




جعبه ابزار