حدیث انا مدینة العلم و علی بابها
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: حدیث
انا مدینة العلم و علی بابها،
اهل‌سنت،
علمای شیعه.
پرسش: حدیث انا مدینة العلم و علی بابها را اهل‌سنت تضعیف کرده‌اند، نظر
علما ی
شیعه در این مورد چیست؟
پاسخ: در پاسخ باید بگوییم که برخی از اهل‌سنت در سند این حدیث اشکال کرده‌اند؛ اما به‌طور کلی
فضایل و
مناقب امیرمؤمنان علی ـ علیه‌السلام ـ (از جمله
علم ،
عدالت ،
شجاعت ،
سخاوت و ...) در بسیاری از آیات قرآن و احادیث
پیامبر گرامی
اسلام ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ ذکر شده است.
در این زمینه کتاب‌های فراوانی توسط
علما ی اسلام تألیف و
تدوین شده است؛ مثلاً در مورد نزول
آیات قرآن در شأن علی ـ علیه‌السلام ـ علاوه بر تألیفات متعدد علمای شیعه، علمای اهل‌سنت نیز کتاب‌های بسیاری نوشته‌اند؛ مانند:
شواهد التنزیل تألیف حاکم حسکانی و
مانزل فی علیّ من القرآن تألیف ابونعیم اصفهانی.
و اما
احادیث پیامبر گرامی اسلام ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ در شأن و
منزلت علی ـ علیه‌السلام ـنیز در تمام کتاب‌های روایی
شیعه و سنی وجود دارد. تعداد این احادیث آن‌قدر زیاد است که
تضعیف و تشکیک در برخی از آنها توسط افرادی ناآگاه به متون روایی
اسلام هیچ‌گونه شبهه‌ای در صدور قطعی آنها ایجاد نمی‌کند. حال پس از این مقدمه کوتاه به بررسی اجمالی حدیث مذکور می‌پردازیم:
در ابتدا باید توجه داشت که احادیث مربوط به علم
حضرت علی ـ علیه‌السلام ـ بسیار متعدد و متنوع است که وجود آنها در متون معتبر روایی شاهدی بر وجود و صحت روایت یاد شده است. برخی از آن احادیث، عبارتند از:
۱. (انا دارالحکمة و علی بابها)؛
۲. (انا دارالعلم و علی بابها)؛
۳. (انا میزان العلم و علی کفّتاه)؛
۴. (انا میزان الحکمة و علی لسانه)؛
۵. (أنا المدینة و أنت الباب، و لا یؤتی المدینة الا من بابها؛
۶. (فهو باب مدینة علمی)؛
۷. (علی اخی و منّی و أنا من علی فهو باب علمی و وصیی)؛
۸. (علی باب علمی و مبیّن لامتی ما اُرسلت به من بعدی)؛
۹. (انت باب علمی)؛
۱۰. (یا ام سلمة اشهری و اسمعی هذا علی امیرالمؤمنین و سیدالمسلمین و عیبة علمی ـ و عاد علمی ـ و بابی الذی أوتی منه)؛
۱۱. (أنا مدینة الفقه و علی بابها).
و اما حدیث مورد سؤال نیز به چند صورت روایت شده که این خود نشان‌دهنده تعدد راویان
حدیث است.
مثلاً در نقل
حذیفة چنین آمده است: (أنا مدینة العلم و علی بابها، و لا تؤتی البیوت الاّ من ابوابها).
در نقلی از علی ـ علیه‌السلام ـ آمده: (أنا مدینة العلم و انت بابها، کذب من زعم أنّه یصل الی المدینة الا من قِبل الباب).
در نقل دیگری از ایشان آمده است: (انا مدینة العلم و انت بابها، کذب من زعم أنه یدخل المدینة بغیر الباب، قال اللَّه عزّوجلّ: و أتوا البیوت من ابوابها).
در نقل
ابن عباس چنین آمده است: (أنا مدینة العلم و علی بابها، فمن أراد العلم فلیأت بابه).
در نقل سعید بن جبیر از ابن عباس آمده است: (یا علی أنا مدینة العلم و انت بابها، و لن تؤتی المدینة الا من قِبل الباب).
در نقل
جابر بن عبداللَّه انصاری چنین آمده است: (أنا مدینةالعلم و علی بابها، فمن اراد البیت - العلم - فلیأت الباب).
بنابراین احادیث مشابه و هم مضمون و تعدد راویان و نقل حدیث مذکور، شواهدی قطعی بر
صحت حدیث می‌باشند.
علاوه بر این بیش از ۱۵۰ نفر از علمای سرشناس اهل‌سنت این روایت را در کتاب‌های خود نقل کرده و آن را از جمله روایات صحیح و غیرقابل
انکار دانسته‌اند.
اینک به برخی از این افراد اشاره می‌شود:
۱.
ابوبکر عبدالرزاق بن همام صنعانی (متوفای ۲۱۱ ق )؛
۲. یحیی بن معین ابوزکریا بغدادی (متوفای ۲۳۳ ق )؛
۳. ابوعبداللَّه محمد بن جعفر فیدی (متوفای ۲۳۶ ق )؛
۴. ابومحمد سوید بن سعید هروی (متوفای ۲۴۰ ق )
از اساتید مسلم و ابن ماجه؛
۵. امام حنابله احمد بن حنبل (متوفای ۲۴۱ ق )؛
۶. عبّاد بن یعقوب رواجنی اسدی (از اساتید بخاری و ترمذی و ابن ماجه)؛
۷. ابوعیسی محمد
ترمذی (متوفای ۲۷۹ ق )؛
۸. ابوعلی حسین بن محمد بن مفهم بغدادی (متوفای ۲۸۹ ق)؛
۹. ابوبکر احمد بن عمر بصری بزّاز (متوفای ۲۹۲ ق )؛
۱۰. ابوجعفر محمد بن جریر
طبری (متوفای ۳۱۰ ق ).
ابوعبداللَّه محمد بن یوسف گنجی شافعی (متوفای ۶۵۸ ق) پس از نقل حدیث می‌گوید: همه اهل‌بیت و
صحابه و
تابعین (از جمله ابوبکر و
عمر و
عثمان ) در
احکام الهی با علی ـ علیه‌السلام ـ مشورت کرده و به
فضیلت و علم و
حکمت او اعتراف کرده‌اند. و این حدیث در مورد مقام عظمت و
فضیلت علی ـ علیه‌السلام ـ چیز زیادی نیست؛ زیرا مقام ایشان نزد
خدا و رسول اکرم و
مؤمنان بیش از این است.
ابوسعید خلیل علائی شافعی (متوفای ۷۶۱ ق) می‌گوید: چه دلیلی بر
نفی این
حدیث وجود دارد؟! برخی که این حدیث را تضعیف کرده‌اند، هیچ دلیلی در برابر سندهای صحیح و شواهد قطعی آن ارائه نکرده‌اند.
ابن حجر عسقلانی (متوفای ۸۵۲ ق) می‌گوید: این حدیث سندهای متعددی دارد و سزاوار نیست آن را تضعیف کنیم.
در کتاب‌های اهل‌سنت تعبیرهای مختلفی دال بر صحت این حدیث وجود دارد؛ مانند
حدیث مشهور ،
حدیث متواتر ،
حدیث صحیح و حسن،
حدیث مسلم ،
حدیث اجماعی و مورد اتفاق و ... افراد معدودی وجود دارند که برخی از سندهای این حدیث را مورد اشکال قرار داده‌اند؛ اما با وجود سندهای متعدد و شواهد مسلم نتوانسته‌اند اصل حدیث و مضمون آن را انکار کنند.
از آنچه گفته شد، روشن می‌گردد که هیچ‌یک از عالمان مشهور اهل‌سنت این حدیث را تضعیف نکرده؛ بلکه آن را تأیید و تصریح به صحت آن کرده‌اند؛ اما عالمان
شیعه نیز مانند اهل‌سنت این حدیث را از جمله احادیث مسلم و آشکار دانسته و آن را اندکی از فضایل بی‌شمار
امیرالمؤمنین علی ـ علیه‌السلام ـ می‌دانند.
منبع:www. Andisheqom.com
پایگاه حدیث نت.
