اصلاب شامخه
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: اصلاب شامخه، ارحام مطهره،
امام جعفر صادق علیه‌السلام، نسل پاک، روابط نامشروع، جاهلیت، دعای ابراهیم عليه‌السلام، طهارت، پلیدی، زنا، شیعه، سنی.
پرسش: آیا حدیث ولدنی ابوبکر مرتین که به امام صادق ـ عليه‌السلام ـ نسبت داده شده صحیح است؟ اگر صحیح است چه‌طور با جمله اصلاب شامخه و ارحام مطهره که در مورد معصومان ـ عليهم‌السلام ـ است سازگاری دارد؟
پاسخ: از اعتقادات شیعه دوازده امامی این است که
معصومان علیهم‌السلام باید به دور از هرگونه پلیدی و
گناه باشند، و مطلبی که در سؤال مطرح شده است، ضرری به این اعتقاد نمی‌رساند؛ زیرا صرف نظر از قوت یا ضعف چنین روایتی، اولاً: مراد از اصلاب شامخه و ارحام مطهره این نیست که در تمام سلسله‌ها نسب (حتی نسب‌های غیر اصلی) این مسئله وجود داشته باشد. ثانیاً: مراد از
طهارت در این‌جا، طهارت از پلیدی زنا و آلودگی‌های جاهلی است. حضرت رسول ـ صلي‌الله‌عليه‌وآله ـ در روایتی به این مطلب اشاره می‌فرمایند که من به دعای ابراهیم ـ عليه‌السلام ـ و از صلب‌های پاک به وجود آمدم و پلیدی جاهلیت به من نرسیده است.
برای پاسخ به پرسشتان چند مسئله باید بررسی شود:
۱. مراد از اصلاب شامخه و ارحام مطهره که در زیارات به آن اشاره شده است، چیست؟
۲. آیا روایت موجود در پرسش از
شیعه رسیده است یا خیر؟ به عبارت دیگر،
حدیث از نظر سند چه‌گونه است؟
۳. بر فرض چشم‌پوشی از سند، معنای
روایت چیست؟
در پاسخ به قسمت اول باید توجه داشت؛ آن‌چه که به‌عنوان اصلی مسلم، در اعتقادات شیعه وجود دارد، این است که معصومان ـ عليهم‌السلام ـ در سلسله طولی نسب‌های خود باید از صلب‌های بلند‌مرتبه و ارحام پاکیزه باشند؛ به جهت آن که آنها در جایگاه هدایتگری مردم قرار دارند، و اگر (نعوذ بالله) از نسب درستی برخوردار نباشند، باعث انزجار مردم می‌شوند که
آیه تطهیر به این مطلب اشاره دارد.
روایتی که
ابن عباس در ذیل قول خداوند «
... وَ تَقَلُّبَکَ فِی السَّاجِدِینَ...»
نقل کرده، مراد از این
آیه را جابه‌جا شدن پیامبر از اصلاب پاکیزه از پدری به پدری می‌داند، تا آن که
خدا او را به پیامبری برگزید و
نور ایشان در پدرانش نیز ظاهر بود.
هم‌چنین در حدیثی از پیامبر ـ صلي‌الله‌عليه‌وآله ـ منقول است که ایشان به پاکیزگی نسلی اشاره داشته که از آنان به وجود آمده بود. ایشان می‌فرمایند که من نتیجه اجابت دعای پدرم
حضرت ابراهیم علیه‌السلام هستم و من از نسل پاک پدران به ارحام پاکیزه مادرانی منتقل شدم که روابط نامشروع جاهلیت در میان آنها نبوده است.
باید دانست که مسئله
روابط نامشروع در
عرب جاهلی امر رایجی بوده است، تا جایی که افرادی چون "زیاد بن ابیه" را به دلیل مشخص نبودن پدر واقعی، به پدری نامعلوم
و یا مادرش سمیه نسبت داده‌اند؛ و به همین دلیل اگر در محیطی آلوده، فرزندی از خاندان پاک‌دامن به وجود آید، امتیاز بزرگی برای اوست. در ادامه شواهدی را برای آن‌چه گفتیم، بیان خواهیم کرد.
روشن است که مادران بزرگوار
امام سجاد علیه‌السلام و
امام عصر علیه‌السلام از اشراف‌زادگان ایران و روم بوده‌اند، و اگرچه خود این دو بانو از
زنان پاک و مطهر هستند، ولی پدر بزرگ شهربانو، (خسرو پرویز) همان فردی است که نامه
رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله را پاره کرد که مورد
نفرین ایشان واقع شد و دیگر جنایات او نیز در
تاریخ ثبت است، اما براساس آیه شریفه
قرآن («
یُخْرِجُ الْحَیَّ مِنَ الْمَیِّتِ وَ یُخْرِجُ الْمَیِّتَ مِنَ الْحَیِّ»
) گاهی
سنت خداوند، بر این قرار می‌گیرد که از نسل کافر،
مؤمن به وجود آید و یا از نسل مؤمن، فرد بی‌ایمانی متولد شود که پسر نوح ـ عليه‌السلام ـ و بعضی از فرزندان
ائمه علیهم‌السلام شاهدی بر این موضوع‌اند.
در پاسخ به قسمت دوم پرسش، باید گفت که این
روایت در کتاب
کشف الغمة مرحوم اربلی وجود دارد و از آن جهت که مادر
امام صادق علیه‌السلام دختر قاسم بن محمد بن ابی‌بکر است، و هم‌چنین یکی از مادربزرگ‌های آن حضرت نیز از نسل
ابوبکر بوده‌اند، چنین مطلبی از ایشان نقل شده است.
گفتنی است، اگر چه مرحوم اربلی از بزرگان علمای امامیه است، ولی این روایت را از کتاب "
صفة الصفوة " ابن جوزی نقل می‌کند که از
دانشمندان اهل‌سنت است و عده‌ای از
علماء او را تضعیف کرده‌اند؛ بدین جهت سند مستحکم و قابل قبولی برای این روایت وجود ندارد.
حتی بر فرض چشم‌پوشی از سند
حدیث، مضمون آن ضرری به آن‌چه در زیارات درباره نسب
معصومان علیهم‌السلام آمده، نمی‌رساند؛ زیرا همان‌طور که بیان شد، منظور از اصلاب شامخه و ارحام مطهره آن است که پدران و مادران
انبیا و اوصیا از پلیدی
زنا، فسق و فجور به دور بودند، و هنگامی که سلسله طولی نسب امامان را بررسی می‌کنیم، به این واقعیت دست خواهیم یافت؛ اما
گناهکار نبودن و
معصوم بودن تمام پدران و مادران معصومان، موضوعی نیست که مورد ادعای شیعه باشد تا ملتزم به دفاع از این عقیده باشیم؛ به‌عنوان نمونه،
پیامبران بسیاری از بنی‌اسرائیل از نسل یکی از
برادران یوسف‌اند که تا حدودی در
گناه دیگر برادران و
ظلم به یوسف شریک بود.
پایگاه اسلام کوئست.
