• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

آثار جبر

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



کلیدواژه: جبر، اختیار، ظلم، فساد، بی‌مسئولیتی.

پرسش: اعتقاد به جبر چه عوارض و آثاری در جامعه دارد؟

پاسخ: برخی آثار منفی اعتقاد به جبر در جامعه، عبارت‌اند از: أ. افزایش ظلم و تعدی؛ ب. افزایش خضوع در برابر ظلم؛ ج. رواج فساد؛ د. سلب مسئولیت و پوچ‌گرایی.



معتقد شدن به جبر، آثار بدی در جامعه می‌گذارد و ابعاد مختلف زندگی انسان را تحت تأثیر خود قرار می‌دهد. این عقیده، مانند میکروب بیماری فلج، روح و اراده انسان را فلج می‌سازد؛ چراکه این مسلک، انسان را کاملاً فاقد اختیار و آزادی می‌داند.
[۱] مطهری، مرتضی، مجموعه آثار (انسان و سرنوشت)، ج ۱، ص ۳۷۵، انتشارات صدرا، قم، چاپ نهم، ۱۳۷۸ش.

در این‌جا برخی آثار منفی اعتقاد به جبر در جامعه بیان می‌شود:

۱.۱ - افزایش ظلم و تعدی

این طرز تفکر، دست چپاول زورگویان را درازتر می‌سازد؛ زیرا این افراد، مقام و اموالی را که غصب کرده‌اند، نعمت‌هایی از جانب خدا به شمار می‌آورند؛ چراکه طبق این عقیده برای خود اراده‌ای در کسب آن نمی‌بینند.
[۲] مطهری، مرتضی، مجموعه آثار (انسان و سرنوشت)، ج ۱، ص ۳۷۵، انتشارات صدرا، قم، چاپ نهم، ۱۳۷۸ش.


۱.۲ - افزایش خضوع در برابر ظلم

این عقیده از طرفی دیگر، ظلم‌پذیری را رواج داده و موجب می‌شود، برخی افراد جامعه، به خود حق اعتراض و گرفتن حقشان را ندهند و این افراد وظیفه خود را صبر در برابر جبر الهی بدانند؛ زیرا آنها چنین می‌اندیشند هر بلایی که بر آنان وارد می‌شود، مستقیماً از جانب خداست و مقابله با آن خلاف مقام تسلیم و رضایت نسبت به خواست الهی است.
[۳] مطهری، مرتضی، مجموعه آثار (انسان و سرنوشت)، ج ۱، ص ۳۷۵، انتشارات صدرا، قم، چاپ نهم، ۱۳۷۸ش.


۱.۳ - رواج فساد

چون این مکتب رابطه‌ای بین اعمال و شخصیت انسان و آینده سعادت‌بار و شقاوت‌بارش قائل نیست، معتقدان به این نظریه هرگز در فکر تقویت شخصیت و اصلاح اخلاق و اعمال خود نمی‌افتند و همه چیز را به تقدیر و سرنوشت می‌سپارند
[۴] مطهری، مرتضی، مجموعه آثار (انسان و سرنوشت)، ج ۱، ص ۳۷۵، انتشارات صدرا، قم، چاپ نهم، ۱۳۷۸ش.
که این موجب اصلاح نشدن جامعه و رواج فساد در آن می‌گردد.

۱.۴ - سلب مسئولیت و پوچ‌گرایی

لازمه اعتقاد به جبر، سلب مسئولیت از انسان است که به معنای نفی مهم‌ترین ویژگی موجود در انسان می‌باشد. این امر منتهی به پوچی و بیهودگی هر نظام تربیتی و اخلاقی و حقوقی و از جمله نظام تشریعی اسلام می‌شود؛ زیرا درصورتی‌که انسان، اختیاری در انجام کارهایش نداشته باشد دیگر جایی برای وظیفه و تکلیف و امر و نهی و پاداش و کیفر، باقی نخواهد ماند.
این حالت منجر به ایجاد آشوب و بی‌سامانی در انجام تکالیف و وظایف اجتماعی خواهد شد.


۱. مطهری، مرتضی، مجموعه آثار (انسان و سرنوشت)، ج ۱، ص ۳۷۵، انتشارات صدرا، قم، چاپ نهم، ۱۳۷۸ش.
۲. مطهری، مرتضی، مجموعه آثار (انسان و سرنوشت)، ج ۱، ص ۳۷۵، انتشارات صدرا، قم، چاپ نهم، ۱۳۷۸ش.
۳. مطهری، مرتضی، مجموعه آثار (انسان و سرنوشت)، ج ۱، ص ۳۷۵، انتشارات صدرا، قم، چاپ نهم، ۱۳۷۸ش.
۴. مطهری، مرتضی، مجموعه آثار (انسان و سرنوشت)، ج ۱، ص ۳۷۵، انتشارات صدرا، قم، چاپ نهم، ۱۳۷۸ش.
۵. مصباح یزدی، محمدتقی، آموزش عقاید، ص ۱۴۴، شرکت چاپ و نشر بین‌الملل سازمان تبلیغات اسلامی، قم، چاپ هفدهم، ۱۳۸۴ش.    



پایگاه اسلام کوئست.    


رده‌های این صفحه : جبر و اختیار | کلام




جعبه ابزار