همراه بودن هر سختی با آسایش
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: سختی، مشکل، آسایش، گرفتاری، راحتی،
سوره شرح.
پرسش: آیا هر سختی و گرفتاری همراه با آسایش و راحتی است، آن‌گونه که
قرآن کریم می‌فرماید؟
پاسخ اجمالی: تمام افعال
خداوند متعال بر اساس سنتی است که در عالم به جریان انداخته، در
آیه ۵ سوره شرح نیز خداوند مطلب دو آیه قبل را تعلیل کرده، به این‌که اگر از
پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) سنگینی بار مسئولیت را برداشتیم و نامش را بلند و پر آوازه ساختیم، برای این بود که
سنت ما بر این جاری شده است که بعد از سختی، راحتی باشد.
قرآن کریم در سوره «شرح» می‌فرماید: «فَاِنَّ مَعَ الْعُسْرِ یُسْراً، اِنَّ مَعَ الْعُسْرِ یُسْراً؛
پس به یقین با سختی آسانی است، مسلّماً با سختی آسانی است.»
به نظر می‌رسد این دو آیه نوعی نتیجه‌گیری از آیات سابق باشد؛ یعنی رسیدن (
پیامبر) به آن توفیق‌ها از آن جهت است که با مشقت، سهولت است؛ یعنی آسان نمودن مسئولیت سنگین رسالت و رفعت مقام و جایگاه باشد؛ زیرا رسالتی که
خدای تعالی بر عهده آن‌حضرت گذاشت و دستور داد مردم را به سوی آن دعوت کند، سنگین‌ترین مسئولیتی است که بر عهده بشر گذاشته می‌شود. روشن است که با قبول این مسئولیت کار بر آن‌حضرت دشوار شده بود. همچنین تکذیب و انکار
مشرکان و
کافران نسبت به پیام‌هایش؛
استهزا و مسخره نمودن؛ اصراری که در محو نام آن‌حضرت می‌ورزیدند، همه برای آن بزرگوار دشواری روی دشواری بود و خدای متعال در آیه قبل فرمود: ما این دشواری‌ها را از دوش تو برداشتیم: «وَ وَضَعْنا عَنْکَ وِزْرَکَ».
بدیهی است که این کار خدای مهربان مانند تمام کارهایش بر اساس سنتی بوده که در عالم به جریان انداخته و آن این است که همیشه بعد از هر دشواری سهولتی پدید می‌آورد و به همین جهت مطلب دو آیه قبل را تعلیل کرده، به این‌که اگر از تو سنگینی بار مسئولیت را برداشتیم و اگر نامت را بلند و پر آوازه ساختیم، برای این بود که سنت ما بر این جاری شده است که بعد از سختی، راحتی بفرستیم.
تکرار آیه برای
تاکید و نشان دادن اهمیت مطلب و پذیرش و جا افتادن آن برای مردم است.
ممکن است این سؤال مطرح شود که «عسر» و «یسر»؛ یعنی سختی و راحتی دو موضوع کاملاً متناقض هستند، چطور ممکن است با هم جمع شوند؟! که در این‌جا با واژه «مع» که به معنای معیت و همراهی است، آمده است. در این‌که در این‌جا منظور از «مع» چیست، برخی می‌گویند؛ منظور از مع همراهی و معیت نیست، بلکه به معنای بعدیت است؛ یعنی از پس هر سختی آسانی است.
برخی نیز می‌گویند؛ فاصله زمانی سختی و آسانی آن قدر کوتاه است که انگار با هم هستند.
و گرنه باید با حرفی که معنای بعدیت را می‌رساند آورده می‌شد.
سؤال دیگر آن است که بسیاری از مردم سختی‌ها و مشکلات را با خودشان تا دم مرگ به همراه دارند، پس این‌که قرآن می‌فرماید؛ از پس هر مشکلی راحتی وجود دارد چیست؟ در پاسخ باید گفت؛ این سنت الهی اکثری است؛ یعنی این‌که غالباً این‌گونه است، نه به نحو عموم و شمول که در تمام موارد این‌گونه باشد.
البته ممکن است منظور از آیه اول
دنیا باشد و آیه دوم
آخرت باشد؛ یعنی آیه اول اشاره به این داشته باشد که در دنیا بعد از مشکلاتی که انسان تحمل می‌کند به آسایش و راحتی می‌رسد و آیه دوم در صدد بیان آن است که بعد از سختی و مشکلات دنیا، در آخرت به آسایش و راحتی می‌رسند.
چون «فاء» در "فان مع العسر یسرا"، فای نتیجه است و آیه بعدی، تاکیدی بر آیه قبل است؛ لذا آیه دوم نیازی به «فاء» ندارد.
پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «هر سختی همراه با آسایش و راحتی»، تاریخ بازیابی۱۴۰۰/۶/۱۶.
