حقوق پدر و مادر بی‌بندوبار
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: پدر و مادر بی‌بندوبار، قطع رحم، صله رحم، امر به معروف، نهی از منکر، احترام به پدر و مادر.
پرسش: اگر پدر و مادر همسرم اهل بی‌بند‌و‌باری و
مشروب و... باشند و باعث نابودی دو باجناق بنده و فرزندانشان شده باشند، باز هم حقی بر همسرم (دخترشان) دارند؟ ایشان همسر سوم بنده‌اند و مدت سی سال به‌رغم تهمت‌های والدین او، با من
زندگی می‌کند و مدت پنج سال است دخترشان را به بیماری‌های روحی و روانی مبتلا کرده‌اند؟
پاسخ:
قبل از اینکه جواب شما برادر گرامی را بدهم، باید عرض کنم که جای بسی خوشحالی است که چنین پدر و مادرانی وجود دارند که دغدغه زندگی و
تربیت فرزند داشته و سی سال این وضعیت اسفناک را تحمل نموده‌اید و خودتان و فرزندانتان آلوده ـ به آنچه که در نامه عرض داشتید ـ نشدید. معلوم است در این مدت برنامه‌ریزی شما صحیح بوده؛ زیرا اگر چنین نبود، آنچه که بر سر سایرین و
خانواده آنها آمده، بر سر شما هم می‌آمد و البته معلوم است همسر شما هم با شما همفکر و همراه بوده؛ زیرا در این موارد اگر همراهی همسر نباشد، تحمل چنین مشکلاتی برای یک نفر، بسیار مشکل خواهد بود.
اینکه در باب
صله ارحام و
حقوق والدین و
احسان به آنها، آیات و احادیث فراوانی وارد شده، امری مسلّم است، که عمل به آن
آیات و
احادیث واجب است و بر هر فرزندی (چه دختر و چه پسر) احترام والدین واجب است؛
به طوری که حضرت
رسول اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) می‌فرماید: خشنودی خدا با خشنودی پدر و مادر، و
خشم خدا با خشم پدر و مادر است.
و
امام صادق (علیه‌السلام) می‌فرماید: سه چیز است که احدی نسبت به آنها معذور نیست؛ ۱. ادای
امانت به صاحب آن، چه صالح باشد و چه
فاسق؛ ۲.
وفای به عهد نسبت به صالح و فاسق؛ ۳. احسان و
نیکی به پدر و مادر، صالح باشند یا فاسق.
مشاهده می‌فرمایید که نیکی به پدر و مادر حتی در حال فسق هم واجب است؛ اما در خصوص دختر وضعیت فرق می‌کند؛ زیرا وقتی دختر
ازدواج می‌کند، یک‌سری مسئولیت‌هایی در قبال همسر به طور شرعی بر گردن اوست؛ از جمله این مسئولیت‌ها،
اطاعت از همسر می‌باشد و ارتباط با دیگران بستگی به اجازه یا عدم اجازه شوهر دارد.
«اَنَسْ» می‌گوید: مردی از انصار در زمان پیامبر (صلی‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم) به سفر رفت و به زنش گفت: که به هیچ وجه
حق نداری از خانه بیرون روی تا من برگردم. در این اثنا پدرِ زن مریض شد.
زن کسی را فرستاد خدمت حضرت و برای
عیادت پدرش اجازه خواست، حضرت
اذن نداد و فرمود: در خانه‌ات بنشین و شوهرت را
اطاعت کن.
پدر مُرد، باز زن برای دیدار پدر کسب اجازه کرد، باز هم حضرت اجازه نفرمود؛ پس از آنکه از دفن پدرش فارغ شدند، حضرت پیامی برای زن فرستاد که خدای تعالی تو و پدرت هر دو را به خاطر اطاعت شوهر بخشید.
اطاعت از پدر و مادر در صورتی واجب است که واجبی ترک نشود و حقوق کسی ضایع نگردد.
با مطالبی که شما مکتوب نموده‌اید و احوالات آن
خانواده را که بیان نمودید، جناب عالی هیچ مسئولیتی غیر از
امر به معروف و
نهی از منکر آنان ندارید. در رابطه با ارتباط خویشاوندی شما باید بگویم، چون
قطع رحم در اسلام مذموم است، شما می‌توانید به «حداقل ارتباط» اکتفا نمایید؛ به طوری که مردم نگویند شما قهر هستید.
مسئله بسیار مهم دیگری که شما فرموده‌اید، بحث
سلامتی جسمی و روحی فرزندانتان است.
حضرت رسول اکرم (صلی‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم) فرمود: فرزند صالح گلی از گل‌های
بهشت است.
پس باید در نگهداری و مراقبت فرزندان نهایت کوشش را کرد.
مهمترین مسئله‌ای که الآن جوانان و نوجوانان را
تهدید می‌کند «تهاجم فرهنگی در ابعاد گسترده آن» و «
اعتیاد» این بلای خانمان‌سوز است.
یکی از مهمترین علل اعتیاد وجود اختلاف‌های خانوادگی است. زمانی که روابط والدین با فرزندان بر اثر مشغله‌های مادی و فردی یا به دلیل اختلاف‌های خانوادگی به حداقل می‌رسد، به ناچار فرزندان جهت فرار از این معضل‌ها به کوچه و خیابان پناه می‌برند و به انواع دام‌هایی گرفتار می‌شوندکه افراد خلاف‌کار در برابر نوجوانانِ طرد شده و درمانده گسترده‌اند.
مسئله دیگری که شما مطرح فرمودید، مسئله
شکم‌پرستی است. در این مسئله هم باید خدمت شما عرض کنم، وقتی کسی از مسائل دینی و معنوی اسلامی دور افتاد، یکی از مسائلی که ممکن است در فرد بروز کند، مسئله شکم‌پرستی است؛ زیرا این افراد همه چیز را فقط در مادیات خلاصه کرده و چیزی غیر از این ندارند که نیازهای روحی خود را ارضا کنند. اگر چنین افرادی با احکام
اسلام آشنایی داشتند و با تربیت‌های اسلامی انس می‌گرفتند، مطمئناً با این مشکل روبه‌رو نمی‌شدند.
نتیجه اینکه شما در این مورد مسئول نبوده؛ بلکه باید به فکر
تربیت فرزندانتان باشید و حتی‌الامکان قطع رحم نکنید و در صورت توان، آنها را
امر به معروف و
نهی از منکر بکنید.
برخی راهکارهای عملی، عبارت‌اند از:
رابطة خود را محدود کرده و به حداقل برسانید و سعی کنید در صورتی که به خانه آنها می‌روید، مدت کوتاهی در حضور آنها باشید و در صورت امکان ارتباط با تماس‌های تلفنی باشد و ارتباط حضوری کم‌تر گردد.
در عین حال که ارتباط محدود است، به آنها
هدیه ـ ولو کم قیمت ـ بدهید و به آنها احسان و نیکی کنید تا با کمک به آنها اثر مثبت بگذارید.
همسر و فرزندانتان را تشویق به خواندن کتاب‌های دینی بکنید و در صورت امکان آنها را به
مراسم دینی ـ مسافرت‌های مفید و مهمانی با افراد
مؤمن ببرید.
روابط در خانواده، باید بر اساس
محبت و صمیمیت باشد؛ زیرا مهمترین پناهگاه نوجوانان و
جوانان خانواده می‌باشد.
رسول الله (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) می‌فرمایند: رَحِمَ اللهُ وَ الّذینَ اَعانا وَلَدَهُما علی بِرٌ هُما؛
رحمت خداوند از آنِ پدر و مادری است که، برای فرزند خود سرمشق نیکویی هستند.
گزینش دوستان مناسب و متدین برای فرزندان.
دوستان و هم‌سالان در دوره نوجوانی و جوانی نقش مهمی در شکل‌گیری رفتار اجتماعی آنها دارند؛ زیرا آنها به شدت به گروه دوستان متمایل می‌شوند و تحت تأثیر رفتار و افکارشان قرار می‌گیرند اگر آنها در انتخاب دوستان نسنجیده
عمل کنند، ممکن است با دوستان نابابی آشنا شده و منحرف گردند.
حضرت رسول اکرم (صلی‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم) می‌فرمایند: افراد تابع عقیده دوستان خود هستند، پس مواظب باشید با چه کسی دوست می‌شوید.
بینش‌دهی به جوان و تشویق به اینکه جوانی نعمتی است که همه باید آن را قدر نمند و از آن در جهت ساختن زندگی بهتر برای آینده استفاده کنند:
به آنها اطلاعاتی درباره ضررهای دنیایی و اخروی اعتیاد و شراب‌خوری و ... دهید. دانستن ضررهای اجتماعی، فردی، اقتصادی به آنها کمک می‌کند گرد این مسائل نروند.
با فرزندانتان دوست باشید؛ زیرا
دوستی پدر و مادر باعث می‌شود که فرزندان در خانه احساس
آرامش کنند و نیازهای عاطفی و روانی آنها تامین گردد و در دام افراد ناباب نیفتند.
اصولاً
تفریح باعث آرامش اعصاب می‌شود؛ البته تفریحی که سالم باشد. اگر فرزندانتان احساس کنند در خانه شما به او خوش می‌گذرد و زندگی دینی سراسر شور و نشاط است، کم‌تر گرد خانواده همسرتان می‌گردند و خطری آنها را
تهدید نمی‌کند.
سفرهای زیارتی علاوه بر اینکه یک نوع تفریح است، باعث آرامش روح و روان می‌شود و
ثواب زیادی دارد و باعث پیوند عاطفی فرزندانتان با
ائمه (علیهم‌السّلام) می‌گردد.
تشویق ـ کلامی و غیر کلامی ـ فرزندان برای شرکت در
نماز جماعت که همراه با شرکت
پدر و مادر در جماعت باشد.
سعی کنید شبانه در خانه گرد هم جمع شوید و ساعتی فراغ از مباحث کوچه و خیابان، دیگران و تلویزیون درباره خودتان، وضع زندگی، هدف
خلقت، چگونگی بهتر زیستن صحبت کنید. این گفت‌وگوهای شبانه روابط شما را به هم نزدیک‌تر می‌کند. در ضمن از همسرتان به خاطر همکاری و همراهی با شما تشکر کنید و او را توجیه کنید که محدود کردن روابط شما با والدین او به نفع آینده دنیوی و اخروی شما و فرزندانتان است؛ البته اجازه دهید روابط او در حد محدود و محترمانه برقرار باشد تا این رابطه‌ها اثر گذارد و آنها نیز به سوی
خیر هدایت شوند.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «حقوق پدر و مادر بی‌بندوبار»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۱۰/۱۰.
