• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

امام صادق

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



کلیدواژه: امام صادق علیه‌السلام.
پرسش: درباره ولادت، کودکی و نوجوانی امام صادق ـ علیه‌السلام ـ تا دوره امامت آن حضرت توضیح دهید؟



امام صادق ـ علیه‌السلام ـ هم‌زمان با سال‌روز ولادت رسول اکرم ـ صلی‌الله‌علیه‌و‌آله ـ در هفدهم ماه ربیع‌الاول در شهر «یثرب» (مدینة الرسول) مصادف با سال هشتاد و سه هجری، در دودمان رسالت و نبوت، قدم به عرصه حیات گذاشت.


نام پدرش باقر (امام پنجم شیعیان) و مادرش حضرت «ام‌فروه» از شیفتگان مقام ولایت و عصمت و یکی از بانوان با فضیلت و باتقوا بود؛ فضیلت او در حدی بود که گاه امام صادق ـ علیه‌السلام ـ را با عنوان «ابن المکرمه» (فرزند بانوی بزرگوار) صدا می‌کردند.


امام صادق ـ علیه‌السلام ـ قد متوسطی داشتند؛ سرخ‌رو، سفید‌اندام، بینی کشیده و موهای مجعد مشکی داشتند و بر گونه‌شان خال سیاهی بود.


ایشان در خانواده عصمت و ولایت، در کنار جد (امام سجاد علیه‌السلام) و پدر (امام باقر علیه‌السلام) و در آغوش مادر، بزرگ شد. امر تغذیه و شیردهی ایشان را مادرش شخصاً بر عهده گرفت؛ به‌ویژه که ایشان در دوران کودکی به سببی ضعیف و لاغر بودند.
[۴] مرکز مطالعات اسلامی استراسبورگ، مغز متفکر شیعه (امام صادق علیه‌السلام)، ترجمه ذبیح‌الله منصوری، انتشارات جاویدان، چاپ هفدهم، ص ۱۹.

اسناد تاریخی نشان می‌دهند که ایشان در دوران کودکی ضعیف الجسم و ضعیف البنیه بوده و بیماری‌های متعددی متحمل شده‌اند که هر‌کدام را در سایه عنایت و دعا ی اهل خانواده پشت سر گذاشته‌اند. از حدود پس از دو سالگی وضع و حال عادی یافته و نیازش به پرستاری و مراقبت کمتر شده است.
[۵] مرکز مطالعات اسلامی استراسبورگ، مغز متفکر شیعه (امام صادق علیه‌السلام)، ترجمه ذبیح‌الله منصوری، انتشارات جاویدان، چاپ هفدهم، ص ۱۷ ـ ۲۰.



امام صادق ـ علیه‌السلام ـ ۱۲ تا ۱۵ سال (بنابر اختلاف اقوال) تحت تربیت جد بزرگوارش امام سجاد ـ علیه‌السلام ـ بودند.
[۶] اصفهانی، عمادالدین حسین، زندگانی حضرت امام جعفر صادق علیه‌السلام، شرکت سهامی طبع کتاب، ۱۳۸۰ ق، ج ۱، ص ۱۸.
ایشان از آغاز طفولیت شاهد و نظاره‌گر رفت‌و‌آمد دانشجویان و فضیلت پژوهان به منزل جد بزرگوارش و پدر گران‌قدرش بودند. او در این رفت‌و‌آمدها تماشاگر بحث‌ها و گفت‌وگوهای علمی و فقهی آنان در زمینه‌های مختلف علوم اسلامی بود.


آثار تربیت امام سجاد ـ علیه‌السلام ـ بعدها در زندگی امام در عبادات و حالات و نماز او، زمزمه و شب‌زنده‌داری‌هایشان مشهود است. و آن‌قدر خود را در این مسیر به مشقت وامی‌دارد (قبل از بلوغ) که مورد نهی و ممانعت پدر قرار می‌گیرد.

۶.۱ - روایتی از امام صادق

خود امام در این‌باره می‌فرماید: «من نوجوانی بودم و در عبادت مستحب بسیار کوشا بودم؛ پدرم به من فرمود: فرزندم با توجه به سن کم، از این عمل کمتر کن، وقتی بنده‌ای محبوب خدا باشد، خدا با عمل کم هم از او راضی می‌شود.»


امام صادق ـ علیه‌السلام ـ پس از شهادت امام سجاد ـ علیه‌السلام ـ در محضر پدرش به فعالیت و تلاش می‌پرداخت. ایشان ده سال داشته که در جلسات بحث جد و بعدها جلسات درس پدر شرکت می‌کرد؛ در‌حالی‌که افراد شرکت کننده در آن جلسات همه از افراد مسن و یا بزرگ‌سال بودند.
[۸] اصفهانی، عمادالدین حسین، زندگانی حضرت امام جعفر صادق علیه‌السلام، شرکت سهامی طبع کتاب، ۱۳۸۰ ق، ج ۱، ص ۲۶.


۷.۱ - نقل یک روایت

روزی ولید بن عبدالملک بر امام باقر ـ علیه‌السلام ـ وارد شد، درحالی‌که امام سرگرم تدریس بود و امام صادق ـ علیه‌السلام ـ نیز که در سنین کودکی یا آغاز نوجوانی بود، در آنجا حضور داشت. ولید از دیدن او متعجب شد و پرسید او با این سن و سال در اینجا چه می‌کند؟ پاسخ شنید که وی دانشجوی کلاس درس است. سؤالاتی از امام صادق ـ علیه‌السلام ـ کرد و پاسخ‌های شایسته شنید، و سرانجام چنین گفت که او در آینده از دانشمندان خواهد شد.
[۹] مرکز مطالعات اسلامی استراسبورگ، مغز متفکر شیعه (امام صادق علیه‌السلام)، ترجمه ذبیح‌الله منصوری، انتشارات جاویدان، چاپ هفدهم، ص ۴۸ ـ ۴۹.



خلاصه آنکه امام صادق ـ علیه‌السلام ـ از همان کودکی و نوجوانی عاشق کسب علم و فضیلت بود و در محضر علمی پدر شرکت می‌کرد و از دروس هیئت و جغرافیا بهره می‌گرفت و عظمت فکری خود را متجلی می‌ساخت و با اینکه کم‌سن بود، میان دانشجویان درخششی فوق‌العاده داشت.
[۱۰] مرکز مطالعات اسلامی استراسبورگ، مغز متفکر شیعه (امام صادق علیه‌السلام)، ترجمه ذبیح‌الله منصوری، انتشارات جاویدان، چاپ هفدهم، ص ۲۳ ـ ۲۴.



با اینکه کودکی بیش نبود، ولی کارهای بزرگان را انجام می‌داد و سخنان او بزرگ‌منشانه و حاکی از عظمت فکری و روحی او بود. از تاریخ چنین بر‌می‌آید که او هم در کودکی مانند دیگر کودکان بازی می‌کرد؛ ولی نوع بازی‌هایش با دیگران متفاوت و اغلب از نوع بازی‌های فکری بود.


در بین جمع کودکان که برای بازی گرد آمده بودند او استاد می‌شد؛ مثلاً از آنان می‌پرسید: این کدام میوه است که در فلان فصل پدید می‌آید و مزه‌اش شیرین یا ترش است؟ و یا گاهی کلمه‌ای ذکر می‌کرد و از کودکان می‌خواست هم‌وزن و یا مرادف آن کلمه را پیدا کنند و بدین ترتیب او کودکان را به تفکر و کسب علم ترغیب می‌کرد
[۱۱] مرکز مطالعات اسلامی استراسبورگ، مغز متفکر شیعه (امام صادق علیه‌السلام)، ترجمه ذبیح‌الله منصوری، انتشارات جاویدان، چاپ هفدهم، ص ۲۸ ـ ۲۹.



البته در پايان بايد خاطرنشان كرد كه در مورد دوران كودكی، نوجوانی و جوانی امام بحث زيادی در تاريخ نداريم و به‌صورت مستقل بدان پرداخته نشده است؛ گرچه شايد بتوان از لابه‌لای مباحث تاريخ مباحثی را در اين زمينه استخراج كرد. زندگی و شرايط امام در دوران كودكی و جوانی تحت‌الشعاع حیات جد و پدرشان بوده و از اين جهت تاریخ درباره بسياری از وقايع و جريانات ريز زندگی ايشان تقريباً ساكت است و تنها بعد از امامت ايشان از سال ۳۴ سالگی به بعد است كه تاريخ روی افعال و گفتار ايشان متمركز شده است.


۱. شیخ مفید، الارشاد، مؤسسه آل‌البیت لاحیاء التراث، ۱۴۱۳ق، ج ۲، ص ۱۷۹.    
۲. کلینی، اصول کافی، مکتبة الصدوق، ۱۳۸۱ ق، ج ۱، ص ۴۷۲.    
۳. ابن شهر آشوب، مناقب آل‌ابی‌طالب، قم، انتشارات ذوی القربی، ۱۴۲۱ ق، ج ۳، ص ۳۰۳.    
۴. مرکز مطالعات اسلامی استراسبورگ، مغز متفکر شیعه (امام صادق علیه‌السلام)، ترجمه ذبیح‌الله منصوری، انتشارات جاویدان، چاپ هفدهم، ص ۱۹.
۵. مرکز مطالعات اسلامی استراسبورگ، مغز متفکر شیعه (امام صادق علیه‌السلام)، ترجمه ذبیح‌الله منصوری، انتشارات جاویدان، چاپ هفدهم، ص ۱۷ ـ ۲۰.
۶. اصفهانی، عمادالدین حسین، زندگانی حضرت امام جعفر صادق علیه‌السلام، شرکت سهامی طبع کتاب، ۱۳۸۰ ق، ج ۱، ص ۱۸.
۷. کلینی، اصول کافی، مکتبة الصدوق، ۱۳۸۱ ق، ج ۲، ص ۸۶ ۸۷، باب اقتصاد در عبادت.    
۸. اصفهانی، عمادالدین حسین، زندگانی حضرت امام جعفر صادق علیه‌السلام، شرکت سهامی طبع کتاب، ۱۳۸۰ ق، ج ۱، ص ۲۶.
۹. مرکز مطالعات اسلامی استراسبورگ، مغز متفکر شیعه (امام صادق علیه‌السلام)، ترجمه ذبیح‌الله منصوری، انتشارات جاویدان، چاپ هفدهم، ص ۴۸ ـ ۴۹.
۱۰. مرکز مطالعات اسلامی استراسبورگ، مغز متفکر شیعه (امام صادق علیه‌السلام)، ترجمه ذبیح‌الله منصوری، انتشارات جاویدان، چاپ هفدهم، ص ۲۳ ـ ۲۴.
۱۱. مرکز مطالعات اسلامی استراسبورگ، مغز متفکر شیعه (امام صادق علیه‌السلام)، ترجمه ذبیح‌الله منصوری، انتشارات جاویدان، چاپ هفدهم، ص ۲۸ ـ ۲۹.



سایت اندیشه قم    



رده‌های این صفحه : امام صادق | تاریخ معصومان




جعبه ابزار