• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

تصرف در عالم خلقت

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



کلیدواژه:تصرف در عالم، عالم خلقت، مقامات ائمه.
پرسش:چطور ممکن است که ما بتوانیم همانند ائمه معصومین (علیهم السلام) در عالم خلقت تصرّفی داشته باشیم؟
پاسخ :از میان موجودات این عالم، انسان دارای موقعیت و جایگاه ممتازی است که اگر استعدادها و نیروهای بالقوه خود را در خویشتن بپروراند و فعلیت ببخشد به مقام ولایت و تصرّف در عالم خلقت به اندازه سعی و تلاش خود می رسد.



نخست می گوییم که بحث از تصرف در عالم خلقت، در ضمن بحث از ولایت تکوینی است، و ولایت تکوینی، یعنی سرپرستی موجودات جهان و عالم خارج و تصرّف عینی داشتن در آنها که اولاً و بالذات منحصر در ذات «الله» است و ثانیاً و بالعرض به پیامبران و ائمه معصومین (علیهم السلام) و انسان های کامل اسناد داده می شود. البته این قاعده به صورت یک برنامه روشمند در بسیاری از موضوعات قرآنی از قبیل عزت، قوت، شفاعت هم قابل ملاحظه است.
به بیان دیگر؛ ولایت تکوینی به معنای توان و اقتدار نفس بر تصرف در ماده کائنات به اذن تکوینی خدا است. بر این اساس، تمامی معجزات و کراماتی که اولیای الهی دارند به واسطه همین ولایت تکوینی آنها است و می توان گفت که، معجزاتی مانند: « شقّ القمر » و « شقّ الشجر » از طرف پیامبر اسلام (صلی الله علیه وآله) و « شقّ الارض » و « شقّ البحر » در داستان قارون و فرعون از ناحیه حضرت موسی (علیه السلام) و احیای مردگان از ناحیه حضرت عیسی (علیه السلام) و کندن در قلعه خیبر توسط حضرت امام علی (علیه السلام) چیزی غیر از تصرف انسان کامل در کائنات – به نیروی ولایت تکوینی – نیست.
[۱] ترخان، قاسم، نگرشی عرفانی، فلسفی و کلامی به: شخصیت و قیام امام حسین (علیه السلام)، ص ۱۰۹ – ۱۱۰، نشر چلچراغ، قم، چاپ الهادی، چاپ اول، ۱۳۸۸ش.

پس، انبیا و ائمه معصومین (علیهم السلام) دارای چنین ولایت و قدرت و تصرّف بوده اند.


حال که معنای ولایت تکوینی روشن شد، دانستن این نکته لازم است که، از میان موجودات این عالم، انسان دارای موقعیت و جایگاه ممتازی است که اگر استعدادها و نیروهای بالقوه خود را در خویشتن بپروراند و فعلیت ببخشد - که آن هم فقط با قرب الی الله که در گرو اطاعت از خداوند است، حاصل می شود - به مقام ولایت و تصرّف در عالم خلقت به اندازه سعی و تلاش خود می رسد.
بر این اساس؛ امام حسن مجتبی (علیه السلام) فرمودند:«هرکس بنده خدا شد خداوند همه چیز را تحت فرمان و بندگی او قرار می دهد».
[۲] «مَنْ عَبَدَ اللَّهَ عَبَّدَ اللَّهُ لَهُ کُلَّ شَیْ‌ءٍ»؛ ( مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج ۶۸، ص ۱۸۴، مؤسسة الوفاء بیروت – لبنان، ۱۴۰۴ق     ).

این جمله امام به آن معناست که منشأ ولایت تکوینی بندگی خدا است، و تنها با بندگی خداوند است که انسان خدایی می شود، اگر چه نمی تواند خدا گردد.
در احادیث قدسی آمده است که خداوند فرمود:«بنده من! مرا اطاعت کن تا تو را مَثَل خودم قرار دهم».
[۳] «عبدی اطعنی حتی اجعلک مثلی»؛ (آملی، سید حیدر، جامع الاسرار و منبع الانوار، ص ۳۶۳).

و همچنین فرمود: «فرزند آدم! من غنی هستم و فقیر نمی شوم از من اطاعت کن تا تو را بی نیاز قرار دهم که فقیر نشوی و من زنده ام و نمی میرم، آنچه به تو امر می کنم اطاعت کن تا تو را زنده دایمی قرار دهم که هرگز نمیری و من به شیء می گویم باش پس می شود. از من اطاعت کن تا تو را آنچنان قرار دهم که به شیء بگویی باش پس موجود شود».
[۴] «ابن آدم أنا غنی لا أفتقر أطعنی فیما أمرتک أجعلک غنیا لا تفتقر یا ابن آدم أنا حی لا أموت أطعنی فیما أمرتک أجعلک حیا لا تموت یا ابن آدم أنا أقول للشی‌ء کن فیکون، أطعنی فیما أمرتک أجعلک تقول لشی‌ء کن فیکون‌»؛( بحارالانوار، ج ۹۰، ص ۳۷۶.    



۱. ترخان، قاسم، نگرشی عرفانی، فلسفی و کلامی به: شخصیت و قیام امام حسین (علیه السلام)، ص ۱۰۹ – ۱۱۰، نشر چلچراغ، قم، چاپ الهادی، چاپ اول، ۱۳۸۸ش.
۲. «مَنْ عَبَدَ اللَّهَ عَبَّدَ اللَّهُ لَهُ کُلَّ شَیْ‌ءٍ»؛ ( مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج ۶۸، ص ۱۸۴، مؤسسة الوفاء بیروت – لبنان، ۱۴۰۴ق     ).
۳. «عبدی اطعنی حتی اجعلک مثلی»؛ (آملی، سید حیدر، جامع الاسرار و منبع الانوار، ص ۳۶۳).
۴. «ابن آدم أنا غنی لا أفتقر أطعنی فیما أمرتک أجعلک غنیا لا تفتقر یا ابن آدم أنا حی لا أموت أطعنی فیما أمرتک أجعلک حیا لا تموت یا ابن آدم أنا أقول للشی‌ء کن فیکون، أطعنی فیما أمرتک أجعلک تقول لشی‌ء کن فیکون‌»؛( بحارالانوار، ج ۹۰، ص ۳۷۶.    
۵. حلی، ابن فهد، عدة الداعی، ص۲۹۱.    



پایگاه اسلام کوئست    


رده‌های این صفحه : انسان شناسی | خلیفه اللهی | کلام




جعبه ابزار