تشخیص فرشته
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: قرآن،
سوره احزاب،
سوره آل‌عمران،
سوره نجم.
پرسش: در کتاب‌های
کشف الغمة، ج۱، ص۳۶۱ و
بحارالانوار، ج۴۳، ص۱۲۳ و
العوالم، ج۶، ص۱۸۴ از
امام حسین (علیه‌السّلام) روایتی در مورد نزول فرشته‌ای بر
پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) نقل شده که سؤال برانگیز است. این روایت می‌گوید که فرشته‌ای با قیافه‌ای عجیب و غریب نزد پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) آمد و حضرت او را با
جبرئیل اشتباه گرفت. در این باره توضیح دهید؟
متن روایت یاد شده در منابع مزبور به این قرار است:
"بینا رسول اللّه (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) فی بیت امّ‌سلمة اذ هبط علیه ملک له عشرون راساً فی کل راس الف لسان یسبّح اللّه و یقدّسه بلغة لا تشبه الاخری و راحته اوسع من سبع سموات و سبع ارضین. فحسب النبی (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) انّه جبرئیل، فقال: «یا جبرئیل! لم تاتنی فی مثل هذه الصورة قط». قال: ما انا جبرئیل، انا صرصائیل."
در باره این حدیث نکاتی گفتنی است:
ظاهر این داستان، با قرآن سازش ندارد، دست کم آیات الهی زیر این داستان را بر نمی‌تابد:
آیه ۲۱ سوره احزاب: «لقد کان لکم فی رسول الله اسوة حسنة»
اطلاق آیه ۳۱ سوره آل‌عمران: «ان کنتم تحبون اللّه فاتّبعونی»
آیه ۳۳ سوره احزاب: «انّما یرید اللّه لیذهب عنکم الرجس اهل البیت و یطهرّکم تطهیراً»
آیه‌های سوم و چهارم سوره نجم: «و ما ینطق عن الهوی ان هو الاّ وحی یوحی»
آیه ششم
سوره اعلی:
و نظیر اینها از آیاتی که علما برای نفی سهو و نسیان و اشتباه معصوم بدان تمسّک جسته‌اند.
حدیث مزبور با روایاتی چون
خبر جنود عقل و جهلو روایاتی که درباره علم گسترده و بی‌کران
اهل بیت (علیه‌السّلام) است، سازش ندارد. در یکی از این روایات به نقل از
حضرت رضا (علیه‌السّلام) آمده است: اگر
خداوند، کسی را برای اداره کارهای بندگانش برگزیند، به او
شرح صدر می‌دهد و در قلبش چشمه‌های
حکمت به
ودیعه می‌نهد و پی درپی، هر علمی را به او
الهام می‌نماید. بعد از آن، او نسبت به پاسخ هیچ پرسشی ناآگاه و سرگردان نخواهد بود. بنابراین، او
معصوم و مؤید و موفّق و مستحکم، و از خطا و لغزش و انحراف، در امان است.
خداوند به این ویژگی‌ها ممتازش ساخته تا
حجّت مردم باشد.
اهل کلام نیز از امثال این حدیث، رو برتافته‌اند. از جمله
علامه حلّی در جایی ضمن نقد
حدیث ذوالشمالین گوید: اگر خطا و فراموشی پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) امکان داشته باشد، می‌توان این احتمال را در کلّیه سخنان و اعمال ایشان روا دانست؛ زیرا امکان دارد در آنها هم از روی فراموشی چیزی افزوده یا کاسته باشد و در این حال، هدف از بعثت ایشان از بین می‌رود. امّا اگر آن حضرت را به عصمت از خطا و فراموشی توصیف کنیم، سنجیده‌تر و بهتر است؛ زیرا بدین وسیله، ضرر احتمالی، بلکه حتمی و مسلّم (بی‌فایده بودن بعثت ایشان) را دفع نموده‌ایم. لذا باید و لازم است که این عقیده را بپذیریم.
حدیث‌نت، برگرفته از مقاله «تشخیص فرشته» تاریخ بازیابی۱۳۹۷/۵/۲۲.
