سوره احزاب
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: سوره احزاب، سوره روم، سوره نور، سوره سجده.
پرسش: محتوای سوره «احزاب» و «روم» و «نور» و «سجده» چه چیزی می‌باشد؟
پاسخ:
قبل از پاسخ، لازم است گفته شود که در بسیاری از آیات و یا سور
قرآن از واقعة خاصی صحبت نمی‌کند؛ بلکه سور قرآن متشکل از وقایع و حوادث گوناگون است و موضوعات متعددی در آنها آمده است؛ ولی نام سوره‌های قرآن اغلب به‌خاطر آن واقعة خاصی که در آن آمده است، نام‌گذاری شده است. مانند سوره احزاب که شرح
جنگ احزاب در آن است و نام «احزاب» برای آن تعیین شده است.
سوره احزاب در
مدینه نازل شده است و ۷۳ آیه دارد.
بخش مهمی از این سوره به ماجرای «جنگ احزاب» (خندق) می‌پردازد، و این سوره یکی از پربارترین سوره‌های
قرآن مجید است و مسائل متنوع و بسیار مهمی را دربر دارد که به‌صورت خلاصه بیان می‌گردد:
مهم‌ترین بخش سوره احزاب مربوط به جنگ احزاب و حوادث تکان‌دهنده آن و پیروزی اعجاب‌آمیز مسلمین بر کفار، و کارشکنی‌ها و بهانه‌جویی‌های گوناگون منافقان و پیمان‌شکنی آنان می‌باشد. «حزب» به معنی گروه و طایفه است و این جنگ را «احزاب» می‌نامند. برای آن‌که یهودیان با
مشرکان مکه و طوائف دیگر پیمان بستند و ائتلاف کردند تا یک‌باره بر مدینه بتازند و کار مسلمانان را یکسره سازند.
از آیات (۲۵۹) سوره احزاب، شرح واقعه جنگ احزاب است و از آیه ۲۵ تا ۲۷ مربوط به غزوه
بنی‌قریظه است،
که پس از پایان جنگ احزاب، پیامبر مأمور شد حساب
یهود بنی‌قریظه را که عامل اصلی جنگ احزاب بودند و مشرکان
عرب را در این جنگ پشتیبانی کرده بود، روشن سازد که پیامبر اسلام و لشکریانش فاتح این نبرد بودند.
در این
سوره چند
حکم فقهی آمده است که بخش مهمی از آنها به پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ و همسران او اختصاص دارد؛ از جمله در آیات ۲۸ تا ۳۴ و آیه ۵۹،
ازدواج با همسر فرزندخوانده خود بعد از طلاق جایز است آیه ۳۷، و نمونه آن داستان زید (پسرخوانده
رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله) که همسرش را طلاق داد و سپس پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ با همسر طلاق یافته او ازدواج کرد و پاسخ اشکالات
منافقان در این مورد، احکامی درباره طلاق و عده
آیه «۴۹»، حکم
حجاب و
پوشش برای
زنان از موضوعات دیگر این سوره است.
آیه «۳۳» اشاره به تطهیر ساحت اهل بیت پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ که برهان روشن
اهل بیت علیهم‌السلام است می‌باشد، مسئله
خاتمیت در آیه «۴۰» و حمل
امانت الهی آیه «۷۲» دیگر موضوعاتی است که در این سوره شریفه بررسی شده است.
این سوره در مکه نازل شده و دارای ۶۰ آیه است.
در این سوره اشاره به جنگ ایران و روم است که در عصر «خسرو پرویز» و «هرقل» قیصر روم واقع شد و در آن جنگ ایرانی‌ها پیروز شدند. مشرکان مکه این را به فال نیک گرفتند و دلیل بر حقانیت نیت
شرک خود دانستند و گفتند ایرانیان مجوسی و مشرک هستند؛ اما رومیان مسیحی هستند و
اهل کتاب؛ همان‌گونه که ایرانیان بر رومیان غلبه کردند، پیروزی نهایی از آن شرک است. این امر بر مسلمانان گران آمد و آیات «۷۱» سوره روم نازل شد و یک پیش‌گویی عجیب را بیان کرد که گرچه ایرانیان در این نبرد پیروز شدند، اما چیزی نمی‌گذرد که از رومیان شکست خواهند خورد و حتی‌حدود زمان این پیش‌گویی را نیز بیان داشت که در طول چند سال به وقوع می‌پیوندد و این پیش‌گویی از مظاهر
اعجاز قرآن است.
عاقبت بدکاران در آیه «۱۰ ـ ۸»، سرنوشت مجرمان در
قیامت در آیه «۱۶ ـ ۱۱» تبیین بخشی از قوانین
خلقت و سنن الهی، مانند مسئله زوجیت،
مودت و
رحمت فطری میان انسان‌ها، اختلاف شب و روز و زبان‌ها و رنگ‌ها، نزول باران و احیای
زمین مرده به
آب باران، قوام
آسمان و زمین در فضا در آیه «۳۰ ـ ۲۰»
توحید فطری در آیة «۳۶ ـ ۳۰»، تأثیر اعمال
انسان در ظهور
فتنه و
فساد به‌عنوان کیفیت اعمال در آیه «۴۱» به بعد، مسئله
اختلاف،
تفرقه و گروه‌گرایی و زیان‌ها و آثار منفی آن در
دین و جامعه، در آیه «۳۲»، نهی از رباخواری در آیه «۳۹» و ... از دیگر موضوعات این سوره است.
سوره نور در مدینه نازل شده و «۶۴» آیه دارد.
این سوره را در حقیقت می‌توان سوره پاک‌دامنی و عفت و مبارزه با آلودگی‌های جنسی دانست؛ چراکه قسمت عمده دستوراتش بر محور پاک‌سازی اجتماع از آلودگی‌های جنسی می‌باشد. بیان مجازات شدید مرد و زن زناکار در آیه «۳۱»، مجازات تهمت در آیه «۴ و ۵»، داستان
تهمت عظیمی که به یکی از همسران
رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله در آیه «۱۶ ـ ۱۱»، ممنوعیت اشاعه فحشا در آیه «۲۰ ـ ۱۷»، بخشی از آداب معاشرت و دستورهای اجتماعی اسلام در آیه «۲۹۲۷»، مبارزه با چشم‌چرانی و ترک حجاب در آیه «۳۱۳»، ترغیب به ازدواج آسان در آیه «۳۴ ـ ۳۲»، آیه نور «۳۸ ـ ۳۵» تسبیح‌گویی همه موجودات در آیه «۴۲ ـ ۴۱»، حکومت جهانی
مستضعفان در آیه «۵۵»، خانه‌هایی که
غذا خوردن از آنها مجاز است در آیه «۶۱»، کیفیت معاشرت مسلمانان با پیامبر اسلام ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ در آیه «۶۴ ـ ۶۲» و... از موضوعات این سوره مبارکه است.
سوره
سجده یا الم سجده در
مکه نازل شده و دارای ۳۰ آیه است. عظمت قرآن، مبدأ و معاد،
خلقت زمین و آسمان و کل
جهان در ۶
روز در آیه «۵۱»، آفرینش انسان از گل و آفرینش نسل وی «۹۶»، مسئله
توحید،
معاد و اوضاع
قیامت و نیز دفع شبه‌هایی که درباره این دو مسئله در دل‌ها خلجان می‌کند در آیه «۱۴ ـ ۱۰»، مسئله
نماز و راز و نیاز شبانه بندگان خالص با پروردگارشان « ۲۰ ـ ۱۵»
صبر و ایمان، سرمایه
امامت «۲۵۲۳»، تهدید مجرمان بی‌ایمان و ... از موضوعات این سوره است.
۱. قرشی، علی‌اکبر،
تفسیر احسن الحدیث، ذیل سوره.
۲. قرائتی، محسن،
تفسیر نور، ذیل سوره.
سایت اندیشه قم.
