بهره‌مندی حضرت یوسف از مواهب دنیا
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: حکومت،
حضرت یوسف (علیه‌السّلام)، طلا، پیراهن، دیباج، دربار فرعون.
پرسش: چطور
حضرت عیسی (علیه‌السّلام) (به گفته خودش و
حضرت امیر (علیه‌السّلام) در
نهج البلاغه) خوراکش ناگوار و روی سنگ می‌خوابید و لباس خشن می‌پوشید، اما به فرموده
امام رضا (علیه‌السّلام) حضرت یوسف (علیه‌السّلام) پیامبر خدا بود، قبای ابریشمی که طلا در زینت آن به‌کار رفته بود می‌پوشید و بر متکای آل فرعون تکیه می‌زد و حکومت می‌کرد! در حالی‌که آنچه از امام انتظار می‌رود
قسط و
عدل است. سؤال این است که چه عیب دارد کسی، مانند حضرت عیسی باشد؟
پاسخ: در پاسخ به این پرسش باید گفت بر خلاف عدالت که همواره ارزش‌مند است، نه فقیرانه زندگی کردن و نه زندگی متمولانه به خودی خود ارزش و یا ضد ارزش نیستند، بلکه این موضوع با توجه به شرایط قابل تغییر است.
در زندگی رهبرانی دینی که در پرسش به آنها اشاره شد، دوگانگی وجود ندارد؛ زیرا بر خلاف عدالت که همواره ارزش‌مند است، نه فقیرانه زندگی کردن و نه زندگی متمولانه به خودی خود ارزش و یا ضد ارزش نیستند، بلکه با توجه شرایط پیرامونی می‌توان ارزش آنها را دریافت، به عنوان نمونه:
اگر اکثریت جامعه در
فقر باشند و حاکم و فرمان‌روای آنان (که به هر دلیل توانایی ریشه کن کردن فقر را ندارد) با آنان همراهی کرده، و مانند آنان زندگی کند، این یک ارزش است.
اما اگر زندگی عموم مردم در حد متوسط به بالا بوده، با این وجود، فردی برای تظاهر و ریاکاری (و با آن‌که می‌تواند کسب ثروت کند) اقدام به زندگی فقیرانه کند، این رویکردش ضد ارزش خواهد بود.
آنچه در مورد زندگی حضرت یوسف (علیه‌السّلام) و امثال آن می‌توان گفت این است که حضرت یوسف نیز مانند بسیاری دیگر از انبیا در طول زندگی و رسالت خویش دوران سخت و زندان و شکنجه‌های آن‌را سپری کرد، اما زمانی که نجات یک ملت از
بت‌پرستی و قحطی و مرگ اقتضا نمود که وی با ابزار قدرت و استفاده از امکانات حکومت مصر، به یاری دین خدا و نجات مردم از نابودی برخیزد، زندگی در قصر و پوشیدن لباس‌های فاخر را انتخاب نمود.
خدای متعال اگر بهترین امکانات مادی را در اختیار برخی از پیامبران؛ مانند یوسف و
سلیمان (علیهماالسّلام) قرار داد، شاید برای این باشد که بگوید استفاده و بهره‌مندی از مواهب دنیا در صورت امکان نه تنها مذموم نیست که حتی در برخی شرایط مطلوب هم می‌تواند باشد.
روایتی که در پرسش بدان اشاره شد، اگر چه روایت ضعیفی است، اما در منابع معتبر نقل شده و متن آن نیز مخالف آموزه‌های دینی نیست؛ چرا که برخی از پیامبران برای احیای عدالت در جامعه نیاز به امکانات مادی داشته و زندگی و هم‌نشینی با پادشاهان و استفاده از امکانات حکومت آنها برایشان اجتناب‌ناپذیر بود؛
از این‌رو است که امام رضا (علیه‌السّلام) برای تفهیم این موضوع، استشهاد به صدارت و زندگی یوسف (علیه‌السّلام) در دربار مصر می‌کند و می‌فرماید:
«عَنْ اَبِی الْحَسَنِ الرِّضَا قَالَ: قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ مَا اَعْجَبَ اِلَی النَّاسِ مَنْ یَاْکُلُ الْجَشِبَ وَ یَلْبَسُ الْخَشِنَ وَ یَتَخَشَّعُ قَالَ اَ مَا عَلِمْتَ اَنَّ یُوسُفَ بْنَ یَعْقُوبَ نَبِیٌّ ابْنُ نَبِیٍّ کَانَ یَلْبَسُ اَقْبِیَةَ الدِّیبَاجِ مَزْرُورَةً بِالذَّهَب وَ یَجْلِسُ فِی مَجَالِسِ آلِ فِرْعَوْنَ یَحْکُمُ فَلَمْ یَحْتَجِ النَّاسُ اِلَی لِبَاسِهِ وَ اِنَّمَا احْتَاجُوا اِلَی قِسْطِهِ وَ اِنَّمَا یُحْتَاجُ مِنَ الْاِمَامِ اِلَی اَنْ اِذَا قَالَ صَدَقَ وَ اِذَا وَعَدَ اَنْجَزَ وَ اِذَا حَکَمَ عَدَلَ اِنَّ اللَّهَ لَمْ یُحَرِّمْ طَعَاماً وَ لَا شَرَاباً مِنْ حَلَالٍ وَ اِنَّمَا حَرَّمَ الْحَرَامَ قَلَّ اَوْ کَثُرَ وَ قَدْ قَالَ قُلْ مَنْ حَرَّمَ زِینَةَ اللَّهِ الَّتِی اَخْرَجَ لِعِبادِهِ وَ الطَّیِّباتِ مِنَ الرِّزْق؛
... آیا نمی‌دانی که یوسف فرزند
یعقوب نبی (علیهماالسّلام) در دربار فرعونیان بود و حکومت می‌کرد و لباس‌های فاخر می‌پوشید؛ مردم به لباس یوسف محتاج نبودند، بلکه نیازمند عدالتش بودند. مردم نیازمند آن هستند که رهبرشان وقتی حرف می‌زند راست بگوید، هنگامی که وعده می‌دهد وفا کند، و زمانی که حکم می‌کند، به عدالت حکم کند، به درستی که خداوند از رزق حلال کسی را منع نکرده است، بلکه حرام را حرام شمرده است، خواه کم باشد، خواه زیاد...»
بنابر این زندگی حضرت عیسی و امام علی (علیه‌السّلام) و همین‌طور زندگی حضرت سلیمان و حضرت یوسف (علیه‌السّلام) و...را باید با توجه به زمان و شرایط پیرامونی خودشان بررسی و ارزیابی نمود، نه این‌که همه را با یک نگاه قضاوت کرد!
پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «بهره‌مندی حضرت یوسف از مواهب دنیا»، تاریخ بازیابی۱۴۰۱/۲/۰۴.
