بررسی روایت مربوط به فواید مار و عقرب
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: حدیث،
روایت، فایده، عقرب، مار، سنگ، مثانه، شب ادراری.
پرسش: مفهوم روایت ذیل، چیست؟ آیا معتبر است؟
امام صادق (علیه‌السّلام) فرمود: «الست تزعم اَنّ الْعَقَارِبِ تنفع مِنْ وَجَعِ المثانة وَ الحصاۃ وَ لِمَنْ یَبُولُ فِی الْفِرَاشِ وَ اَنَّ اَفْضَلَ الثریاتی مَا عُولِجَ مِنْ لُحُومُ الْاَفَاعِیِّ».
پاسخ: امام صادق (علیه‌السّلام) در پاسخ به
ابن ابی‌الاوجاع که از فواید حشرات موذی می‌پرسد، فرمود: «مگر تو خودت معتقد نیستی که عقرب‌ها برای بیماری‌هایی مانند درد و سنگ مثانه و برای کسی که در رختخواب ادرار می‌کند مفید هستند؛ و بهترین پادزهر از گوشت افعی به دست می‌آید، اگر گوشت آنها را جذامی بخورد برایش مفید است و عقیده داری کرم‌های قرمز زیر زمین برای بیماری دیگری مفید است؟!»
در اعتبار این روایت باید گفت: سلسله سند این روایت متصل نبوده و از روایات صحیح به شمار نمی‌آید و همچنین فوایدی را که امام صادق (علیه‌السّلام) در این روایت برای عقرب، مار و کرم در درمان برخی بیماری‌ها برشمرده، طبق باور مخاطب است نه عقیده خودشان.
در بخشی از گفت‌وگوی امام صادق (علیه‌السّلام) با ابن ابی‌الاوجاع (که به خدا باور نداشت) چنین آمده است:
«...ابن ابی الاوجاع گفت: این همه فسادهای موجود در جهان؛ مانند درندگان زیان‌بخش، جنبندگان وحشت‌انگیز، موجودات نفرت‌انگیز، کرم‌ها، پشه‌ها، مارها و عقرب‌ها از چیست؟ با این‌که شما عقیده دارید که هر چه را
خدا آفرید علت و جهتی دارد و کار بیهوده نمی‌کند؟!
امام صادق (علیه‌السّلام) فرمود:
«الست تزعم اَنّ الْعَقَارِبِ تنفع مِنْ وَجَعِ المثانة وَ الحصاۃ وَ لِمَنْ یَبُولُ فِی الْفِرَاشِ وَ اَنَّ اَفْضَلَ الثریاتی مَا عُولِجَ مِنْ لُحُومُ الْاَفَاعِیِّ؛
مگر تو خودت معتقد نیستی که عقرب‌ها برای بیماری‌هایی مانند درد و سنگ مثانه و برای کسی که در رختخواب ادرار می‌کند مفید هستند؛ و بهترین پادزهر از گوشت افعی به دست می‌آید، اگر گوشت آنها را جذامی بخورد برایش مفید است.و عقیده داری کرم‌های قرمز زیر زمین برای بیماری دیگری مفید است؟!»
آنچه در مورد این روایت می‌توان گفت این است که:
• سلسله سند آن متصل نبوده و از روایات صحیح به شمار نمی‌آید.
• با این وجود؛ اما محتوای آن قابل پذیرش است؛ زیرا فوایدی را که امام صادق (علیه‌السّلام) برای عقرب، مار و کرم در درمان برخی بیماری‌ها برشمرد، طبق باور مخاطب (ابن ابی الاوجاع) است. به عبارت دیگر، این حدیث در بیان آن است که حتی خودت نیز در مواردی که برشمردی، به فایده‌هایی معتقدی، نه این‌که آنها فساد محض باشند!
اما این‌که همین فوائد مورد تایید امام (علیه‌السّلام) باشد، چنین موضوعی را نمی‌توان از متن حدیث برداشت کرد؛ زیرا شاید حضرتشان معتقد به فوائد دیگری برای این حیوانات بود که نیازی به مطرح‌کردن آنها نمی‌دید؛ چون شاید طرف مقابل، آنها را نمی‌پذیرفت؛ از‌این‌رو امام (علیه‌السّلام) به مواردی اشاره فرمود که در دیدگاه طرف مقابل (حتی به نادرست) فایده‌اش ثابت بود و این در یک گفت‌وگو، اثر بیشتری دارد.
• اگر این نوع از درمان، با دانش پزشکی روز ثابت شود، استفاده درمانی از آن اشکالی ندارد؛ اما در حالت عادی استفاده خوراکی از گوشت عقرب و مار
حرام است.
پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «بررسی روایت مربوط به فواید مار و عقرب»، تاریخ بازیابی۱۴۰۱/۳/۲۸.
