یرجعون در قرآن
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: جبر،
انسان،
فعل متعدی مجهول، ترجعون.
پرسش: اینکه در فرازهایی از قرآن کریم و در مواردی که سخن از برگشت به سمت خداست، همواره افعال مجهولی چون «یُرجَعون» و «تُرجَعون» مورد استفاده قرار می‌گیرد، دلیلش چیست؟ و آیا جبری بودن رجوع از آن برداشت می‌شود؟
پاسخ: فعل مجهول، فعلی است که فاعل آن به دلائلی حذف و مفعول، جانشین فاعل شده است. وجود فاعلی که از جمله حذف شده، بیان‌گر این است که عاملی غیر از مفعول (که در این‌جا انسان است)، در
رجوع انسان به خدا نقش دارد. به عبارت دیگر، انسان را به سوی
خدا برمی‌گردانند نه اینکه خودش می‌رود.
خداوند یک سیر تکاملی را برای زندگی انسان تعیین کرده است. انسان پس از آفریده شدن و طی کردن زندگی دنیایی و برخی مراحل دیگر، به مرحله رجوع به پروردگار خود می‌رسد. بیشتر عبارات قرآنی در این زمینه، به شکل مجهول (تُرجَعون) «ثُمَّ اِلَیْهِ تُرْجَعُونَ»
؛ «وَ اِلَیْهِ تُرْجَعُونَ»
آمده است.
فعل مجهول، فعلی است که فاعل آن به دلائلی حذف و مفعول، جانشین فاعل شده است. وجود فاعلی که از جمله حذف شده، بیان‌گر این است که عاملی غیر از مفعول (که در این‌جا انسان است)، در رجوع انسان به خدا نقش دارد. به عبارت دیگر، انسان را به سوی خدا برمی‌گردانند نه اینکه خودش می‌رود. این نشان دهنده اجباری بودن طی کردن این مرحله است (همان‌گونه که طی مراحل دیگر نیز از
اختیار انسان خارج است).
غیر ارادی بودن رجوع الی الله، از متعدی بودن فعل فهمیده می‌شود؛ زیرا فاعل، خدا و انسان، مفعول است و چون این فعل از افعال خدا هست و انسان دخلی در آن ندارد، این سیر، یک سیر همراه با جبر محسوب می‌شود؛ نه اینکه از مجهول بودن فعل، فهمیده شود.
به عبارتی، اگر رجوع به خدا با فعلی متعدی اما غیر مجهول نیز مطرح می‌شد، (مثلاً گفته می‌شد: «یُرجعکم اللهُ») باز هم می‌توانستیم غیر اختیاری بودن این برگشت را از آن نتیجه‌گیری کنیم.
پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «یرجعون در قرآن»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۱۰/۱۴.
