بررسی جمله الحمد لله الذی جعل اعداءنا حمقی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: امام سجاد،
روایت، یزید،
احمق، الحمد لله، حمق.
پرسش: «الحمد لله الذی جعل اعداءنا من الحمقی» آیا این عبارت، سخنی از
معصوم (علیه‌السّلام) است؟
پاسخ: در منابع معتبر روایی، چنین سخنی از هیچ‌یک از معصومان (علیه‌السّلام) مشاهده نشده است؛ ولی در روایات مصادیق متعددی از جمله: دشمنان اهل‌بیت و... برای افراد احمق ذکر شده است.
جمله معروفی است با این عنوان:
«الحمد لله الذی جعل اعداءنا من الحمقی (الحمقاء)؛ سپاس خدایی که دشمنان ما
اهل‌بیت (علیه‌السّلام) را از افراد احمق قرار داد.»
که در برخی گفتارها و نوشتارهای اخیر به
امام سجاد (علیه‌السّلام) نسبت داده می‌شود، اما با جست‌وجویی که داشتیم؛ در منابع معتبر روایی، چنین سخنی از هیچ‌یک از معصومان (علیه‌السّلام) مشاهده نشده است.
البته صرف نظر از این‌که این سخن، روایتی از معصوم باشد یا خیر، در ارزیابی آن باید به نکاتی توجه شود:
واژه احمق از ریشه «حمق» به معنای کم‌عقلی
و ساده‌لوحی و نادانی
است و «احمق» به کسی گفته می‌شود که کلام او بر فکرش مقدّم باشد؛ یعنی فکر نمی‌کند کلامی که می‌گوید صحیح است یا غلط پس، از روی غفلت سخن می‌گوید.
بر‌این‌اساس، می‌توان مصادیق متعددی برای افراد احمق تصور نمود. یکی از این مصادیق دشمنان
اهل‌بیت (علیه‌السّلام) هستند که حق و حقیقت برای آنها آشکار شده است؛ اما به دلیل
لجاجت از پذیرش آن خودداری کرده و با آن حضرات (علیه‌السّلام) دشمنی می‌کنند.
امام علی (علیه‌السّلام) فرمود: «احمق‌ترین مردم کسی است که
[دیگران را
] از خوبی بازمی‌دارد (یا: خوبی نمی‌کند) و انتظار تشکّر دارد، و بدی می‌کند و توقع پاداش نیک دارد».
در نتیجه می‌توان دشمنان اهل‌بیت (علیه‌السّلام) که سبب دوری دیگران از آن حضرات می‌شوند را از افراد احمق به شمار آورد؛ زیرا آنان مردم را از بارزترین مصادیق خیر دور می‌نمایند.
دشمنان اهل‌بیت (علیه‌السّلام) از‌آن‌رو که محبت ائمه اطهار (علیه‌السّلام) را در دل ندارند، از نظر وجودی دچار کمبود بوده و از کمال عقلی پایین‌تری نسبت به پیروان آن‌حضرات برخوردارند.
پس همان‌گونه که در نظام خلقت، آتش علّت سوزاندن، و سمّ موجب هلاکت است، دشمنی با اهل‌بیت (علیه‌السّلام) هم موجب نقصان در
عقل و پدید آمدن نوعی حماقت خواهد شد. همان‌طور که
قرآن کریم می‌فرماید:
«وَالْبَلَدُ الطَّيِّبُ يَخْرُجُ نَبَاتُهُ بِإِذْنِ رَبِّهِ وَالَّذِي خَبُثَ لاَ يَخْرُجُ إِلاَّ نَكِدًا كَذَلِكَ نُصَرِّفُ الآيَاتِ لِقَوْمٍ يَشْكُرُونَ؛
سرزمین پاکیزه و شیرین، گیاهش به فرمان
پروردگار می‌روید؛ امّا سرزمین‌های بدطینت (و شوره‌زار)، جز گیاه ناچیز و بی‌ارزش، از آن نمی‌روید».
پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «بررسی جمله الحمد لله الذی جعل اعداءنا حمقی»، تاریخ بازیابی۱۴۰۱/۳/۱۶.
