کوفه مرکز حکومت
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: کوفه، شام، عراق، مدینه.
پرسش: چرا علی ـ علیه‌السلام ـ شهر
کوفه ـ را مرکز حکومت خود قرار داد؟
پس از آغاز
فتوحات و توسعه
حوزه اسلام دو نکته سبب فزونی اهمیت شام و عراق بر مدینه و به تعبیری حجاز شده بود.
شمار زیادی از قبایل از جزیرة‌العرب به
شام و عراق آمده بودند که در میان آنها عده فراوانی از
صحابه نیز دیده می‌شدند.
آن بود که وسعت امکانات و استعدادهای نهفته در این مناطق، قابل قیاس با حجاز نبود.
زمانی که
شورشیان پیمان‌شکن، در
مکه حرکت خود را آغاز کردند، به این نتیجه رسیدند که قبل از آنکه امام علی ـ علیه‌السلام ـ عراق را به تصرف خود درآورد، به‌سوی این منطقه حرکت کنند. اگر آنان موفق می‌شدند کوفه و
بصره را تصاحب کنند، کار حجاز تمام شده بود.
خارج شدن امام از مدینه کار آسانی نبود؛ همچنان‌که گریزی از آن نبود؛ درست همانند زمانی که رسول خدا ـ صلی‌الله‌علیه‌و‌آله ـ شهر مکه را با همه
قداست و احساس وطن‌خواهی آن را ترک کرد. اکنون امام علی ـ علیه‌السلام ـ احساس کرده بود که دو دشمن غدار او یکی شام را در تصرف گرفته و دیگری بصره را و اکنون نیز می‌کوشند تا کوفه را نیز از دست او درآورند.
تصاحب این دو شهر بدان معنا بود که تمامی ایران با همه امکانات
اقتصادی آن به دست اینان افتاده است؛ از‌این‌رو امام برای خاموش کردن شورشیان به‌سوی عراق حرکت کرد.
مدینه از چند جهت توان مقاومت و مقابله را نداشت:
از نظر اقتصادی، محیط حجاز، توانایی تحمل رویارویی با عراق یا شام را نداشت.
آنکه مدینه از لحاظ
نیروی انسانی کشش یک جنگ تمام عیار را با شام نداشت.
مردم مدینه، به‌جز
انصار، چندان علاقه‌مند به
امام علی ـ علیه‌السلام ـ نبودند و افرادی چون عبدالله بن عمر، سعد بن ابی‌وقاص، محمد بن سلمه، اسامة بن زید و بسیاری دیگر کوچک‌ترین علاقه‌ای به امام نداشتند و خود را مجتهدتر از آن حضرت می‌دانستند.
اما کوفه، از جهات متعددی، و درست در برابر مدینه شرایط کاملاً مناسبی را دارا بود. عراق مشکل
جمعیت را نداشت.
قبایل فراوانی در آنجا زندگی می‌کردند، کسانی که در طی فتح ایران، قوت
نظامی خود را نشان داده بودند. از نظر اقتصادی نیز، وجود دو رود
دجله و فرات و زمین‌های حاصل‌خیز عراق، مهم‌ترین منبع درآمد مردم این خطه بود. به‌علاوه خراج و
جزیه فراوانی از ایران و عراق، در دست مسلمانان بود که ثروتی بی‌اندازه محسوب می‌شد.
از طرفی هدف اساسی امام پس از سرکوبی شورشیان
جمل برخورد با
معاویه بود. چنین کاری بدون حضور امام در عراق که در نزدیکی شام قرار داشت، ممکن نبود.
افزون بر اينها، امام از ميان قبايل يمنی طرفداران فراوانی در كوفه داشت.
سایت اندیشه قم
