• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

گمان نیک

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



کلیدواژه: حسن ظن، حسن عبادت، گمان نیک، عبادت، خداوند، خوش گمانی، مؤمنان.

پرسش: «خوش گمانی از پرستش نیکو است». این روایت پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) به چه معنا است؟

پاسخ: فردی که خالصانه به عبادت خدا می‌پردازد، عبادت نیکش این نتیجه را برای او به دنبال خواهد داشت که به خدا و مؤمنان خوش‌گمان باشد. همچنین تفسیر دیگری نیز از این حدیث ارائه شده به این بیان که؛ گمان نیک نسبت به خدا و مسلمانان، خود از جمله عبادت‌های نیکی است که انسان را به خدا نزدیک می‌کند.



عبادت خداوند آثار و فوائد دنیوی و اخروی فراوانی دارد. از آیات و روایات به دست می‌آید که برای عبادات دو نوع اثر وجود دارد:
یکی اثر خاص ناشی از یک عبادت خاص؛ مانند نماز که آثار ویژه خود - مانند بازداشتن از گناه - را دارد. خداوند می‌فرماید: «و نماز را برپا دار، که نماز (انسان را) از زشتی‌ها و گناه بازمی‌دارد».
اثر دیگری که برای عبادات وجود دارد به اصل عبادت و بندگی برمی‌گردد، نه به عبادتی خاص!

۱.۱ - عبادت نیک مبدا گمان نیک

رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) می‌فرماید: «گمان نیک، از عبادت نیک سرچشمه می‌گیرد»؛
[۲] قضاعی، محمد بن سلامة، شرح فارسی شهاب الاخبار (کلمات قصار پیامبر خاتم)، ص۳۵۷، تهران، مرکز انتشارات علمی‌و فرهنگی، چاپ اول، ۱۳۶۱ش.
[۳] سجستانی، سلیمان بن اشعث، سنن ابی داود، ج۴، ص۲۹۸، بیروت، المکتبة العصریة، صیدا، بی‌تا.
یعنی کسی که اهل بندگی خداوند باشد و روح عبادت را چشیده باشد، نسبت به خداوند و یا بندگان مؤمن او، بدگمان نمی‌باشد.
[۴] شرح فارسی شهاب الاخبار (کلمات قصار پیامبر خاتم)، ص۳۵۷.
[۵] مناوی، زین الدین محمد ، فیض القدیر شرح الجامع الصغیر، ج۲، ص۴۴۶، مصر، المکتبة التجاریة الکبری، چاپ اول، ۱۳۵۶ق.

بر این اساس، این حدیث و روایات مشابه، ناظر بدان هستند که فردی که خالصانه به عبادت خدا می‌پردازد، عبادت نیکش این نتیجه را برای او به دنبال خواهد داشت که به خدا و مؤمنان خوش‌گمان باشد.

۱.۲ - عبادت‌ بودن گمان نیک

همچنین تفسیر دیگری نیز از این حدیث ارائه شده به این بیان که؛ گمان نیک نسبت به خدا و مسلمانان، خود از جمله عبادت‌های نیکی است که انسان را به خدا نزدیک می‌کند.
[۶] صدیقی، محمد اشرف بن امیر، عون المعبود (شرح سنن ابی داود، و معه حاشیة ابن القیم: تهذیب سنن ابی داود و ایضاح علله و مشکلاته)، ج۱۳، ص۲۳۰، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ دوم، ۱۴۱۵ق.

شاید هر دو تفسیر صحیح باشد؛ زیرا همان‌طور که عبادت نیکو، موجب خوش‌گمانی می‌شود، خوش‌گمانی نیز موجب نیکوتر شدن پرستش خواهد شد. در همین زمینه امام صادق (علیه‌السّلام) می‌فرماید: «خداوند متعال به حضرت داوود(علیه‌السّلام) وحی فرستاد؛ نعمت‌های ظاهری و باطنی مرا به یاد بندگان من بیاور؛ زیرا آنها هرگاه نعمت‌های مرا به یاد آورند از من جز نیکی نخواهند دید، و آینده را مثل گذشته خواهند داشت.
گمان نیک آنها را وادار می‌کند تا عبادتشان نیکو شده و نیت‌ها را خالص کنند. مغرور کسی است که در گناهان فرو رفته، ولی آرزوی مغفرت و رحمت می‌کند. کسی که خوش‌گمان است از خدا هم اطاعت می‌کند، از او امید ثواب دارد و از عقابش می‌ترسد».


۱. عنکبوت/سوره۲۹، آیه۴۵.    
۲. قضاعی، محمد بن سلامة، شرح فارسی شهاب الاخبار (کلمات قصار پیامبر خاتم)، ص۳۵۷، تهران، مرکز انتشارات علمی‌و فرهنگی، چاپ اول، ۱۳۶۱ش.
۳. سجستانی، سلیمان بن اشعث، سنن ابی داود، ج۴، ص۲۹۸، بیروت، المکتبة العصریة، صیدا، بی‌تا.
۴. شرح فارسی شهاب الاخبار (کلمات قصار پیامبر خاتم)، ص۳۵۷.
۵. مناوی، زین الدین محمد ، فیض القدیر شرح الجامع الصغیر، ج۲، ص۴۴۶، مصر، المکتبة التجاریة الکبری، چاپ اول، ۱۳۵۶ق.
۶. صدیقی، محمد اشرف بن امیر، عون المعبود (شرح سنن ابی داود، و معه حاشیة ابن القیم: تهذیب سنن ابی داود و ایضاح علله و مشکلاته)، ج۱۳، ص۲۳۰، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ دوم، ۱۴۱۵ق.
۷. منسوب به امام صادق، مصباح الشریعة، ص۱۷۴، بیروت، اعلمی‌، چاپ اول، ۱۴۰۰ق‌.    



پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «گمان نیک»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۳/۹.    



جعبه ابزار