کنترل شهوت با روزه
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: کنترل شهوت، روزه گرفتن.
پرسش: پیامبر اکرم (صلی‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم) برای کنترل شهوت فرموده‌اند: روزه بگیرید؛ روزه چه‌قدر می‌تواند برای یک جوان که تا ازدواجش ۷ـ۸ سال فاصله است نقش کنترل‌کننده داشته باشد؟
پاسخ: روزه یکی از راه‌های مفید برای تقویت اراده و تعدیل و کاهش موقت قوای جنسی است و علاوه بر آن، خواص معنوی، اجتماعی و جسمی فراوانی دارد. روزه و نخوردنِ تمام، علت در کاستن شهوت جنسی نیست. رعایت
عفت چشم، گوش و لمس و ... قدرت خویشتن‌داری را در
روزه افزایش می‌دهد؛ بلکه در کنار آن بایستی از روش‌های دیگر هم بهره جست.
برای رهایی از دام‌های نفس و
شیطان علاوه بر روزه، دستورات دیگری هم از ائمه معصومین (علیهم‌السّلام) به ما رسیده است؛ مانند اهمیت دادن به نماز و کمک گرفتن از آن، توسل و
دعا،
توبه و... که همه این‌ها راهی به سوی تقویت ایمان و تقوا هستند. و یک نکته مهم اینکه اصل اولی در ارضای این غریزه،
ازدواج است.
قبل از هر چیز یکی از فرمایشات
پیامبر گرامی اسلام (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) را ذکر می‌کنیم که در آن،
روزه به عنوان راهکاری برای آنان که شرایط ازدواج ندارند، معرفی می‌شود: «ای
جوانان! هر کدام از شما که قدرت ازدواج دارد، پس بر آن اقدام کند و هر کسی که
قدرت آن را ندارد، به روزه روی آورد؛ چراکه روزه برای او کنترل‌کننده است».
همان‌گونه که شما هم در سؤال خود آورده‌اید، پیامبر گرامی اسلام (صلی‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم) در این
روایت و در برخی
روایات دیگر کسانی را که توانایی ازدواج ندارند، به
روزه گرفتن دعوت می‌کند.
نکته‌ای که باید بدان توجه کنیم این است که فهم و برداشت از کلام
ائمه (علیهم‌السلام) بدون دقت و بررسی،
انسان را به مقصود نمی‌رساند. از همین رو و برای آن‌که به پاسخ پرسش شما نزدیک‌تر گردیم، به بررسی چند مطلب می‌پردازیم.
روزه‌دارای چه ویژگی‌ها و خصوصیاتی است که از سوی
معصومین (علیهم‌السلام) به عنوان راه حل برای
کنترل شهوت توصیه شده است؟
پاسخ اینکه می‌دانیم وجود
غرایز در انسان برای ادامه
زندگی او لازم است؛ اما آن هنگام که طوفان غرایز و کشاکش‌های نفسانی بر هستی ما چیره شود و بادهای شدید امیال در سرزمین دل فضایی تیره‌و‌تار پدید می‌آورد، چشم جانمان راه رستگاری و افق‌های روشن و دل‌انگیز عروج و اعتلای انسانی را نمی‌بیند، روزه‌های مستحبی و
واجب آرامشی برای ما فراهم می‌آورد تا لختی تأمل کنیم؛ چراکه
فطرت کمال‌خواه انسانی می‌خواهد هرازچند‌گاهی با خودداری از برخی کارهای روزمره،
اراده خویش را تقویت کند و تعبد و
بندگی را به مقامی بالاتر برساند.
آری روزه‌داری پاسخی به صدای فطرت است. ورزش،
روح و کوه‌پیمایی جان است.
کوتاه سخن آن که
فواید معنوی روزه، عبارت‌اند از:
۱. اطاعت پروردگار؛
۲. مبارزه با نفس و کنترل هواهای نفسانی؛
۳. تمرین عملی؛
۴. نورانیت
روح و روان؛
۵. تقویت اراده؛
۶. تقرب به پروردگار متعال.
با این توضیح روشن شد که روزه علاوه بر افزایش قدرت اراده و کاهش قوای جنسی که نتیجه تحلیل نیروهای جسمی انسان است، خواص معنوی بسیاری دارد که انسان را از آلودگی‌های شهوات و مادیات دور می‌کند و زمینه‌ساز
تقرب به خداوند می‌گردد. نکته‌ای که نباید از آن
غفلت کنیم همین جا است، علت اصلی سفارش به روزه و
روزه‌داری، جنبه‌های معنوی آن و برخورداری از آثار فراوان آن است؛ چراکه روزه‌داری خودداری و کشیک نفس است. روزه یعنی تمرین
پرهیزکاری و مشق پرواپیشگی و خویشتن‌بانی. روزه به ما یاد می‌دهد که امیال و تمنیات و هواوهوس خویش را یله و رها نگذاریم، گرایش‌های خود را کنترل کنیم، بر
نفس اماره و خواهش‌های مرزنشناسش لجام بزنیم و هر چه دلمان خواست نخوریم و هر چه خوشمان آمد نگوییم.
روزه، مشق و تمرین می‌دهد که دست نگهدار! یک
روز تمام خودداری کن، دست‌کم یک ماه تمام روزه بگیر، در طول روز مقرراتی را رعایت کن، شنا کردن برخلاف جریان
آب را یاد بگیر، تا اراده‌ات آن‌گونه شود که در مقابل انواع
گناهان با رنگ‌ها و قیافه‌های مختلف مردانه بایستی، سینه تقوا سپر کنی.
پس در حقیقت راه صیانت همان قدم گذاردن در وادی
تقوا (خویشتن‌داری) است و روزه تنها یکی از راه‌ها ـ البته راهی مطمئن ـ است که به این وادی می‌رسد. بنابراین نمی‌توان ادعا کرد که هر کس روزه بگیرد از شر
شهوت جنسی در امان است و این از‌آن‌رو است که اولاً روزه به‌تنهایی پاسخ‌گو نیست و ثانیاً این راهکاری نیست که در دراز‌مدت بتوان از آن کمک گرفت.
در این میان بایستی از روزنه‌ای بازتر نگاه کرد. راه‌های بسیاری برای مبارزه با خواهش‌های نفس وجود دارد.
در این باره
قرآن، کتاب
هدایت می‌فرماید: برای حفظ خود «
استعینوا بالصبر و الصلوة»
از
صبر و
نماز یاری جویید (و با
استقامت و مهار هوس‌های درونی و توجه به
پروردگار نیرو بگیرید). (مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن کریم).
مراد از صبر در این
آیه به بیان معصومین (علیهم‌السّلام)، روزه است.
علامه طباطبایی می‌فرمایند:
استعانت یعنی مدد جستن و آن در جایی است که انسان به‌تنهایی نتواند از عهده مشکلات برآید و چون مددکاری در عالم وجود جز خدا نیست، بنابراین کمک در برابر مشکلات عبارت است از: ثبات، مقاومت، توجه و بازگشت به
ذات مقدس پروردگار و این همان روزه و
نماز است. در حقیقت این دو بهترین وسیله برای این موضوع می‌باشد؛ زیرا پناه بردن به خدا و توجه به ذات اقدسش، روح ایمان را در انسان بیدار می‌کند و او را متوجه می‌سازد که حضرت دوست تکیه‌گاهی بس محکم و ناگسستنی است. همچنین ایشان می‌فرمایند:
توسل به پیامبر گرامی (صلی‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم) و اولیای الهی و
حضرت علی (علیه‌السّلام) همواره راه‌گشا است.
به بیان دیگر راه نجات از دیدگاه
قرآن و
اهل بیت (علیهم‌السّلام) این است؛
«
جن و آدمیان را نیافریدم، مگر برای
عبادت».
ز کجا آمده‌ام آمدنم بهر چه بود.
«آنان که
ایمان آوردند و قلبشان با
یاد خدا آرام می‌گردد، همانا قلب‌ها با نام خدا آرام گیرد».
خوشا آنان که الله یـارشان بی ••• به
حمد و قل هو الله کارشان بی
خوشا آنان که دائم در نمازند •••
بهشت جــاودان بازارشــان بی
توجه کامل به خطرات و پی‌آمدهای پیروی از خواسته‌های نفس:
امام علی (علیه‌السّلام) فرمودند: نفس تو
دشمن و جنگ‌جویی سرسخت است و مخالفی است که اگر غفلت کنی، به تو هجوم می‌آورد.
«ای علی! هر کس به وسیله شما به
خداوند متوسل شود، بر خداوند است که او را رد نکند. ای علی! هر آن‌که شما را دوست بدارد و از شما کمک بگیرد، به عروة الوثقی چنگ زده است».
علاوه بر این درباره کاستن تحریکات و کم‌رنگ شدن
قوای جنسی، راهکارهای مفید زیر هستند:
دور کردن فکر و
تخیل از
گناه و مشغول کردن
ذهن با
ذکر صلوات و
مطالعه روزنامه، مجله‌های مفید و... هرگاه که این افکار به ذهن هجوم آوردند، تا ادامه نیابند.
پرهیز کردن از تماشای صحنه‌ها، عکس‌ها و ... مهیج و تحریک‌کننده.
پر کردن
اوقات فراغت خود با مطالعه،
عبادت،
سیاحت،
زیارت و دید و بازدید از دیگران.
دوستی با افراد پاک و عدم
دوستی با افرادی که نسبت به
گناهان بی‌مبالات‌اند.
چون قرآن فرموده:
ولیَستعفِف الذین لا یجدون نکاحاً (
سوره نور، آیه ۳۳) کسانی که شرایط
ازدواج را ندارند،
عفاف و تقوای درونی (در نگاه، گوش، دست، قدم‌ها،
کلام و...) را تقویت کنند و روزه با شرایط آن بهترین راه تمرین عفاف است.
قرار دادن
ورزش در برنامه روزانه و منظم خود.
داشتن برنامه مطالعاتی در زمینه
تقوا و ایمان و به عنوان مثال مطالعه روزی چند صفحه
کتاب در این زمینه.
خلاصه اینکه روزه یکی از راه‌های مفید برای
تقویت اراده و تعدیل و کاهش موقت قوای جنسی است و علاوه بر آن خواص معنوی، اجتماعی و جسمی فراوانی دارد.
روزه و نخوردن تمام، علت در کاستن
شهوت جنسی نیست. رعایت
عفت چشم، گوش و لمس و... قدرت خویشتن‌داری را در
روزه افزایش می‌دهد؛ بلکه در کنار آن بایستی از روش‌های دیگر هم بهره جست.
برای رهایی از دام‌های نفس و
شیطان علاوه بر روزه، دستورات دیگری هم از ائمه معصومین (علیهم‌السّلام) به ما رسیده است؛ مانند اهمیت دادن به
نماز و کمک گرفتن از آن،
توسل و
دعا،
توبه و... که همه این‌ها راهی به سوی تقویت ایمان و تقوا هستند.
اصل اولی در ارضای این
غریزه، ازدواج است به همین خاطر
خداوند به جوانان و مخصوصاً اولیا در سوره نور توصیه می‌کند که با تلاش و
توکل به خدا شرایط
ازدواج جوانان را فراهم آورید و از سوی دیگر تأکید می‌کند که جوانی که
ازدواج کند، ما به
زندگی و
رزق او
برکت می‌دهیم و او را از فضل خودمان بی‌نیاز می‌کنیم.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «کنترل شهوت با روزه»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۱۲/۱۸.
