کم رویی و جرات ورزی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: کم رویی ،
خجالت ،
جرات ورزی .
پرسش: اینجانب انسان کم رویی هستم و در مقابل
تعارفات دوستان زود تسلیم می‌شوم گاهی اوقات به همین علت تا مرز
گناه هم می‌روم چگونه می‌توان در مقابل این نوع دعوت دوستان جواب منفی داد به گونه‌ای که ناراحت نشوند و آزرده خاطر نگردند؟
پاسخ: برای غلبه بر کم رویی خود باید راه‌های غلبه بر کم رویی و روش‌های
اعتماد به نفس و
خودباوری را یاد بگیرید تا با این ابزارها بتوانید بر دوستان خود تأثیر بگذارید نه اینکه تأثّر بپذیرید. حال با هم به راه‌های غلبه بر کم رویی و پرورش اعتماد به نفس و خودباوری مروری می‌کنیم و در آخر در مورد کیفیت برخورد با مردم و به خصوص دوستان سخن می‌گوئیم.
کم رویی یک امری است که آموخته می‌شود و جنبه اکتسابی دارد (نه جنبه ارثی)
پس ما می‌توانیم آن را با تمرین برطرف سازیم آن‌چه مهم است اینکه باور داشته باشیم که ما چنین قدرتی را داریم و می‌توانیم از لباس کم رویی بیرون آئیم. دیگر اینکه کم رویی یک فرایندی است که به تدریج حاصل شده پس نباید انتظار داشت که به سرعت و دفعتاً برطرف گردد اما برطرف شدن آن بستگی به تمرین، جدیّت و باور به توانایی‌های خودمان دارد در ذیل به راه‌های پرورش
اعتماد به نفس و غلبه بر کم رویی اشاره می‌کنیم.
مثل
احساس تنهایی ،
افسردگی ،
طردشدگی ،
تحقیر ، افزایش خود مشغولی ما به خودمان، نرسیدن به حقوق خود، نادیده گرفته شدن توانایی‌ها و قابلیت‌ها، مانع از ارزیابی مثبت دیگران از
شخصیت ما مثل اینکه می‌گویند فلانی خشک است، با خودش
قهر است....
نکته: کم رویی گاهی مواقع فوایدی هم دارد اما در معدّل‌گیری آن با پیامدهای بد آن، به این نتیجه می‌رسیم که کم رویی واقعاً یک معلولیت اجتماعی است البته ناگفته نماند که اکثر پیامدهای مثبت آن گذرا هستند و در کل مانع
پیشرفت انسان در درازمدت می‌شوند مثلاً کسی که به خاطر
ترس از ارزیابی دیگران در جمع حاضر نمی‌شود هیچ‌گاه به نقاط مثبت و منفی خود آگاه نمی‌گردد و نمی‌تواند نقاط ضعف خود را تقویت کند و از
تشویق دیگران در مورد نقاط مثبتش بهره مند شود.
نقاط قوت و ضعف خود را بازشناسی واقع بینانه کن و برای خود در زندگی اهداف معقول (کوتاه مدت و بلند مدت) در نظر بگیر. حال براساس نقاط مثبت و ویژگی‌های شخصیتی و ارزشی که برای خود و هدف‌ها و خواسته‌های خویش قائلید تصمیم بگیرید و برنامه خودتان را از همان جا شروع کنید.
( از مقایسه مستمر نقاط ضعف خود با نقاط قوت دیگران پرهیز کنید).
به زندگی گذشته خود مروری کن ذهن خودت را از تجارب و خاطرات ناخوشایند و ناکامی‌های ارتباطات اجتماعی پاک کن. در عوض تلاش کنید تجارب موفق خود در خانه، مدرسه، کوچه، خیابان،محل کار،در برخورد با دیگران را مجدداً مرور کرده و آن‌ها را به خاطر بسپارید (بهتر است از موفقیت‌های خود لیستی تهیه کنید و هر روز صبح و عصر آن‌ها را مرور کنید).
افکار مثبت را جایگزین افکار
شرم ،
خجالت ، کم رویی، ناتوانی و... گردانید چرا که افکار بر احساسات و هیجان‌های شما اثر می‌گذارد و هیجان‌های حاصله از آن افکار تبدیل به رفتار می‌شوند (الگوی یک روان شناس شناختی)
افکار مثبت: من می‌توانم
استعدادهایم شکوفا می‌شوند
کوله باری از تجارب دارم
احساس کفایت ،اعتماد به نفس،
احساس رضایتتجارب بد گامی است به سوی پیروزی
- رفتار مثبت و خلّاق
همانند سازی با بزرگ‌تر کرده‌ایم،
سرزنش شده‌ایم، نقاط منفی ما بیش‌تر به ما گوش زد شده است و برای کارها و نقاط مثبت خود تشویق نشده‌ایم و گاهی که اغلب این طور است کم رویی فرایندی است که از تجارب تلخ ارتباطی گذشته احساس بی‌کفایتی و
خود کم بینی و ارزیابی بد از خود و به خاطر حرف‌ها و عکس العمل‌های دیگران حاصل می‌گردد.
پس باید توجه داشت که برای درمان باید برای هر قسمت جداگانه سرمایه‌گذاری کنیم توجه داشته باشید که تقویت هر قسمت بر قسمت‌های دیگر اثر مثبت می‌گذارد و برعکس ارزیابی بد هر قسمت بر دیگر ابعاد اثر منفی می‌گذارد.
کسی که به توانایی‌های خود اعتماد و اعتقاد دارد گذشته تلخ خود را به دیده
عبرت و تجربه برای آینده در نظر می‌گیرد و باعث رکود او نمی‌شود و در نتیجه خوب می‌درخشد و بر ارزیابی مردم تأثیر می‌گذارد و یا ارزیابی غلط آن‌ها را به حساب نمی‌آورد چرا که به باورهای خود اعتقاد دارد.
انسان نان باورهایش را می‌خورد. تا جایی این گفته اثر بخش است که برخی گفته‌اند تو همانی که می‌اندیشی یعنی اندیشه مثبت تو درباره خودت بر اعمال و رفتار و افکارت اثر مثبت می‌گذارد.
تفکر دو گونه است.
(Convergent thinking) در این تفکر بیش‌تر از اطلاعات و راه‌حل‌های عمومی و دیگران استفاده می‌شود.
(divergent thinking) در این تفکر انسان از اطلاعات خود سعی دارد به نحو احسن استفاده کند و راه‌حل‌های جدید و مغایر با دیگران ولی ارزشمند ارائه دهد مطمئناً کسی که
تفکر خلاق داشته باشد از تشویق‌های دیگران بهره‌مند می‌شود و تشویق‌ها باعث نشاط و پویایی و
امیدواری می‌گردد.
راه‌های
تقویت اراده را بیاموزید: توجه به بعد روحانی (
دعا ، تفکر،
نماز ،
محاسبه نفس ،
خودشناسی ) بیش‌تر از توجه به بعد جسمانی باشد، ورزش کنید، به سلامت جسمانی و روحی خود اهمیت دهید و برنامه بریزید و در شروع آن اصلاً تأخیر نکنید. از همین حالا، بله ! همین حالا شروع کن،با افرادی که
اراده قوی دارند دوست شو، و....
هنر گفتگو را بیاموزید (
مطالعه کتب مربوط، ارتباطات،
مهارت‌های ارتباط جمعی، سبک‌های ارتباط‌های مؤثر) از جمله آن‌ها:
۱. شروع خوب با قدرت و مثبت و جذاب داشته باشید.
۲. محتوای کلامتان دارای مطالب مفیدی باشد،خسته کننده نباشد، مستمع را به وجد آورد؛ احساس کند مطلبی می‌شنود که به نفع او است.
۳. در گفتگوهای دیگران حقایقی بیابید تا مورد تأیید طرف مقابل واقع شوی پس آن‌گاه به او تأثیر گذاری ( برای تغییر افکار و اعمال دیگران اول به او
شخصیت بدهید بعد نقطه ضعف او را بیان کنید)
۴. هنر خوب گوش دادن را بیاموزید.
در قبال هر رفتاری که حکایت از تجدید نظر در رفتار
کم رویی شماست خود را تشویق کنید گردش و
تفریح ،
زیارت .
با احساس خودکم بینی بجنگید، گره زدن خود به گذشته، توانایی‌های خود را کم انگاشتن، متکی به
قضاوت دیگران بودن، همه و همه بر احساس بی‌کفایتی و خودکم بینی شما می‌افزاید، زندگی افراد موفق را مطالعه کنید آن‌ها بر اثر تمرین، تلاش،
فقر و شکست‌ها و ناکامی‌ها و عبرت از آن‌ها به آنجا رسیده‌اند.
( استعدادها، علاقه‌ها و نقاط قوت و ضعف...) افزایش اعتماد، شکوفایی توانایی‌ها، سعی در
ابراز وجود ،
پذیرش خود ، شناخت خود.
دوست خوب مثل درّ و مروارید باارزش و کم‌یاب است اما این طور نیست که نباشد نیاز به جستجو دارد و غربال کردن. هر کسی لیاقت دوستی ندارد هر کسی شایستگی هم‌راز شدن و داخل حریم شخصیتی شما را ندارد تنها به کسانی اجازه دهید به شما نزدیک شود که طبق فرمایش حضرت
امام علی علیه‌السلام سه ویژگی داشته باشد:« شما را به یاد
خدا اندازد بیانش شما را به حرکت و عمل خوب وا دارد و عملش شما را به یاد
آخرت بیندازد.»
ما در برخوردهای اجتماعی،
انتخاب دوست ، همکار و... باید از غربال ارتباطی و
دوستی کمک بگیریم. در برخوردهای اجتماعی و در سطح وسیع با غربال درشتِ
احترام ،
احسان ( قول و فعل نیک: در
قرآن شریف به ما امر شده که ما با همه
انسان‌ها به سبک نیکو سخن بگوییم)
برخورد کنیم یعنی به همه انسان‌ها به چشم مخلوق
خدا بودن، همنوع بودن و... نگاه کنیم ولی در برخورد با
مسلمانان و به خصوص
شیعه‌ها باید با غربال متوسط به گزینش برویم آن‌ها را به چشم برادر
دینی نگاه کنیم. و برادر دینی‌ای که ما نسبت به او حقوق متقابلی داریم ( شرکت در
تشییع ، دعوت به کار خیر،
عیادت ،
رفع حاجت ،
انفاق ،
هدیه دادن و گرفتن،
حفظ اسرار ، مهمان کردن و مهمانی رفتن،
عفو و
گذشت ،
دفاع از آبرو ،
دفع ظالم از او و...)
اما برخی افراد را باید با غربال ریزتر انتخاب کرد افرادی که امتحان خود را پس داده‌اند و واقعاً دوست شفیق ما هستند ما را به یاد آخرت می‌اندازند اشتباهات‌مان را گوش زد می‌کنند و بالاخره همراه خوبی برای
دینداری و رشد و تعالی هستند.
با توجه به مطالب مزبور باید گفت دوست گرامی انسان نباید مطیع دیگران ( در همه حال)باشد در ارتباطات ما می‌توانیم با تقویت ابعاد مثبتمان (علمی، اجتماعی، روحی، عاطفی،دینی و اقتصادی) الگویی برای دیگران باشیم به گونه‌ای که دیگران به ما احساس نیاز کنند و در کنار رفع نیاز خود از رنگ و بوی
مذهبی ما نیز رنگ بگیرند نه اینکه ما مطیع آن‌ها باشیم و با شرکت در جلسات آن‌ها رنگ ببازیم.
گاهی افراد آن قدر نسبت به امور دینی فاصله دارند که تذکر به آن‌ها به شکل مستقیم اثر بخشی ندارد از طرفی ما نیز در زندگی روزمره نیاز داریم با دیگران در محل درس، کار و.... باشیم پس چه کنیم که ارتباط ما با آن‌ها قطع نشود و یا احیاناً آن‌ها از ما دلخور نشوند.
اعتماد به نفس ،
خودباوری ،
اراده خود را تقویت کنیم.
شیوه‌های
تشویق به عمل و فکر مثبت و بازداری از عمل و فکر منفی را بیاموزیم ( مثال زدن، قصه، نامه نگاری، بیان غیرمستقیم، نشان دادن الگو،
محبت ، هدیه، تبسم،...).
قدرت نه گفتن را تمرین کنیم، سیگار میل داری؟ نه، فلان نوار مبتذل را یک بار گوش می‌کنی؟ نه
اگر امر دائر باشد بین رضایت خلق و رضایت
خدا ؛ رضایت خدا را مقدم بدارید هرگز به خاطر خوشی و لذت زودگذر
خشم خدا را نخریم.
راه‌های ارتباط مثبت را یاد بگیریم: به عنوان مثال اگر می‌خواهیم کسی را به عیبش آگاه سازیم آن را خیلی ملایم و در لفّافه مطرح کنیم و با بیان نقاط مثبت او اول اعتماد او را به خود جلب کنیم سپس آن عیب را به قول امام
معصوم علیه‌السّلام به او هدیه دهیم ( نه اینکه تو سرش بکوبیم، نسبت به او احساس
غرور کنیم و...).
اسلام دینی است که به بعد اجتماعی اهمیت می‌دهد و از ما انتظار دارد
اخلاق فردی و اجتماعی خودمان را طبق دستورات الهی آراسته سازیم. و از طرفی به ما مسئولیت‌های اجتماعی واگذار کرده است مثل
امر به معروف و
نهی از منکر .
کم رویی در این امور نه به نفع خودمان است و نه به نفع رفیق‌هامان کم رویی‌ای که به
خشم خدا مبدل شود، آری باید برطرف شود و گفتیم که برطرف کردن آن به دست خودمان است تنها نیاز به اقدام و باور به این دارد که می‌توانم خودم را تغییر دهم و از راه کارها استفاده کنم پس کسی که به تعارف
هوس آلود گوش دهد از مسئولیت الهی خود (
خودسازی ،
جامعه سازی و دیگرسازی) سرپیچی کرده است.
با تقویت بعد
ایمان و دینی دوستان آن‌ها را به بوستان تدین دعوت کن البته این کار باید با ظرافت انجام شود. جلوه‌های عرفانی و عاطفی دین مطرح گردد. دیگر اینکه وقت و مکان گفتن و بحث در مورد
دین بسیار مهم است زمانی که جوانان سرگرم
شوخی ،
لهو و لعب هستند بیان این مباحث کارساز نیست از
تبلیغ تک به تک (چهره به چهره)
کمک بگیرید.
در
حدیثی از
امام صادق علیه‌السلام می‌خوانیم:برای
مؤمن سزاوار نیست که در مجلسی قرار بگیر که در آن
معصیت خدا می‌شود و او قدرت تغییر آن را ندارد.
در روایات وقتی
صفات مؤمن را بررسی می‌کنیم می‌بینیم که گفته شده مؤمن زرنگ و زیرک است،
چه بهتر است افراد مؤمن با
زیرکی و ترفندهای دینی، ورزشی، روان شناختی و ارائه جایگزین مناسب... دیگران را از کار خلاف بازدارد. مثلاً کاری کند که زمینه آن
گناه پیش نیاید یا اگر پیش آمده آن گناه صورت نگیرد و توجه افرد به چیز دیگری جلب شود. به عنوان مثال در حالات
امام خمینی می‌خوانیم که ایشان هر گاه در مجلسی می‌دیدند که
غیبتی شروع شده با به دست گرفتن جلسه، نقل نکات جذاب و یا تغییر بحث
آبروی آن مؤمن را حفظ می‌کردند.
دوست عزیز برای حل این مشل کلی نگری به کلیه مباحث مؤثر می‌باشد
راه‌های تقویت اعتماد به نفس و
غلبه بر کم رویی را هر روز تمرین کنید طبق نظر روان‌شناسان کم رویی، درمانش بیش‌تر از هر چیز به دست خود فرد است (
خود درمانی ) و درمان هم با تغییر در باورهای غلط گذشته، توجه به توانایی‌های بالفعل و بالقوه خود و
آموزش خود باوری و... امکان پذیر است کم رویی اگر ادامه یابد ممکن است به
بیماری روانی تبدیل شود پس چه بهتر است از همین حالا حساب شده به تمرین مباحث فوق برآید و از کتاب‌های مربوط نیز در این زمینه کمک بگیرد تا از اثرات مثبت آن بهره مند شود و از پیامدهای دنیوی و اخروی بد آن مصون باشد.
• اعتماد به نفس راه خوشبختی، ژیلا نینوایی، انتشارات ندای فرهنگ، تهران.
• روان شناسی کمرویی،دکتر غلامعلی افروز، دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
• از حال بد به حال خوب،اثر دیوید برنز، ترجمه مهدی قراچه داغی، نشر پیکان.
• اخلاق، ج۳، استاد مصباح یزدی، ناشر:مؤسسه امام خمینی، قم.
• اعتماد به نفس برتر، گیل لیندن فیلد، ترجمه حمید و نگار اصغری پور، ناشر:جوانه رشد، تهران.
• غلبه بر کمرویی پل ژاگو ترجمه حسین بنی احمد، انتشارات ققنوس.
سایت اندیشه قم.
