کریم
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: کریم،
اکرم، قرآن، حدیث.
پرسش: کریم و اکرم (به عنوان صفات الهی) در لغت و
قرآن و
حدیث به چه معناست؟
صفت «کریم (بزرگوار)»، بر وزن فعیل، به معنای فاعل و از ریشه «کَرَمَ» است و «اَکرم (بزرگوارترین)»، صفت برترین از همین ریشه است.
ابن فارس می‌گوید: کَرَم، بر شرافت ذاتی یک چیز یا شرافت در خُلقی از
اخلاق، دلالت می‌کند و کَرَم، در اخلاق به گذشت از
گناه گناهکار گفته می‌شود.
عبد اللّه بن مسلم بن قتیبه گفته است: کریم، گذشت کننده است و
خدای متعال، کریمی است که از گناهان بندگان مؤمنش می‌گذرد.
فیّومی می‌گوید: «کَرُمَ الشی ء کرماً»، در معنای مرغوب و کمیاب به‌کار رفته و اسم فاعلش کریم است... و «کَرَم»، در مورد گذشت نیز به‌کار می‌رود.
جوهری می‌گوید: کَرَم، متضادّ ملامت است... و کریم، بسیار گذشت‌کننده است.
ابن اثیر معتقد است: در اسامی خدای متعال، کریم، به معنای بخشنده عطاکننده‌ای است که عطای او تمام نمی‌شود و اوست کریمِ مطلق که دارای همه انواع
خیر و
شرف و ارزش‌هاست.
در قرآن کریم، صفت «کریم»، یک بار همراه با صفت «
غنی» و یک بار همراه با صفت «
رب» به‌کار رفته است و صفت «اکرم»، یک بار به صورت «پروردگارت کریم‌ترین است» و دو بار به صورت «دارای شکوه و کرم» به‌کار رفته است.
همان‌طور که در واژه‌شناسی دیدیم، کَرَم، به دو معنای «شرف» و «گذشت از گناه» به‌کار رفته است. در احادیث نیز «کریم» به دو معنای شریف و گذشت‌کننده از گناهان بندگان، آمده است. عبارت «پس او عزیزتر و کریم‌تر و ارجمندتر و بزرگ‌تر از آن است که توصیف‌گران، نهایت ارجمندی اش را توصیف کنند، یا دل‌ها به نهایتِ بزرگی اش راه یابند»، به معنای اوّل اشاره دارد و تعابیر دیگر، مانند: «مرا عفو کن و از من درگذر، ای کریم! » و «خدایا! به واسطه کَرَم و فزون‌بخشی، بر من نیکیِ بدون عوض کن»، در معنای دوم به‌کار رفته است.
به نظر می‌رسد که کَرَم، وقتی به ذات نسبت داده می‌شود، به معنای شرف است و هنگامی که به فعل نسبت داده می‌شود، به معنای گذشت و بخشش است.
حدیث‌نت، برگرفته از مقاله «کریم» تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۱۲/۱۶.
