• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

کثرت آمیزش

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



کلیدواژه: کثرت آمیزش، زنان، جماع، پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله، دنیا، آخرت، افراط، تفریط.
پرسش: با توجه به تأکید اسلام به استفاده کم حتی از مباح‌ها از دنیا چه‌طور می‌توان این حدیث را که پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ زنان و عمل جماع را بسیار دوست می‌داشتند و به آن اقدام می‌کردند، جمع کرد.
پاسخ: اولاً، دنیا اگر هدف و نهایت آرزو و آمال قرار گیرد و همه چیز برای رسیدن به آن زیر پا گذاشته شود، به این جهت مذموم و مورد نکوهش است و باعث فراموشی خداوند و آخرت می‌شود؛ ولی از آن جهت که وسیله و ابزاری است برای رسیدن به آخرت ممدوح و پسندیده است. بر‌این‌اساس کثرت آمیزش در احادیث گفته شده به‌معنای فرو رفتن در شهوت‌رانی نیست؛ بلکه توصیه به کثرت آمیزش به جهت ایجاد محبت بین زن و شوهر و ازدیاد نسل که به‌حسب روایات به آن توصیه شده است.

فهرست مندرجات

۱ - اقسام روایات در این زمینه
       ۱.۱ - ۱. دسته اول
              ۱.۱.۱ - روایتی از حضرت رضا
              ۱.۱.۲ - روایتی در کفعمی
              ۱.۱.۳ - معنای طروقه در دو روایت بالا
              ۱.۱.۴ - روایتی از حضرت رضا
       ۱.۲ - ۲. دسته دوم
              ۱.۲.۱ - روایتی از پیامبر اکرم
       ۱.۳ - ۳. دسته سوم
              ۱.۳.۱ - روایتی از امام صادق
              ۱.۳.۲ - روایتی از رسول خدا
              ۱.۳.۳ - سخنی از علامه طباطبایی
       ۱.۴ - ۴. دسته چهارم
              ۱.۴.۱ - روایتی از امام صادق
۲ - ادله منافات نداشتن روایات فوق با هم
       ۲.۱ - اولاً
              ۲.۱.۱ - ۱. به‌عنوان امر حقیقی و واقعی
              ۲.۱.۲ - ۲. به‌عنوان امر اعتباری و غیرواقعی
              ۲.۱.۳ - کسب مال و مال‌پرستی از دیدگاه اسلام
              ۲.۱.۴ - سخن خداوند متعال
              ۲.۱.۵ - مراد از کثرت شهوات در روایات فوق
       ۲.۲ - ثانیاً
۳ - نتیجه بحث
۴ - پانویس
۵ - منبع


در پاسخ به این سؤال ابتدا باید متذکر شویم که در این باب چهارگونه روایات داریم که دو‌به‌دو مقابل هم هستند.


۱.۱ - ۱. دسته اول

زیاد آمیزش کردن با زنان را نیکو می‌داند و از اخلاق انبیا بر‌می‌شمارد:

۱.۱.۱ - روایتی از حضرت رضا

در کتاب سنن النبی می‌خوانیم که حضرت رضا ـ علیه‌السلام ـ فرمودند: سه چیز از سنت پیامبران است: عطر زدن، زدودن موهای زائد بدن و آمیزش زیاد با همسران.
[۱] سید محمدحسین، علامه طباطبایی، سنن النبی (آداب، سنن و روش رفتاری پیامبر گرامی اسلام)، ترجمه حسین استاد ولی، پیام آزادی، فصل هشتم، ص ۸۳.


۱.۱.۲ - روایتی در کفعمی

این روایت با سندهای مختلفی روایت شده است: ازجمله در کفعمی آمده است: محمدبن یحیی عن احمدبن محمدبن عیسی عن معمربن خلاد قال سمعت علی‌بن موسی الرضا ـ علیه‌السلام ـ یقول «ثلاث من سنن المرسلین العطر و اخذ الشعر و کثرة الطروقة؛
محمربن خلاد می‌گوید: شنیدم حضرت رضا ـ علیه‌السلام ـ می‌فرمود: سه چیز از سنت پیامبران است: عطر زدن، زدودن موهای زائد بدن و کثرت طروقه».

۱.۱.۳ - معنای طروقه در دو روایت بالا

طروقه در این روایت دوگونه خوانده شده، طروقه به فتح طاء و طروقه به ضم آن.
در صورتی که طاء مفتوح باشد، به‌معنی همسران خواهد بود؛ بنابراین مراد از آن کثرت همسران و ازدواج خواهد بود. و در صورتی که طاء با ضمه خوانده شود، به‌معنی آمیزش خواهد بود، با توجه بر قرائنی معمولاً این روایت به کثرت آمیزش معنی می‌شود؛ گرچه احتمال کثرت همسران نیز بعید نمی‌باشد.

۱.۱.۱ - روایتی از حضرت رضا

حضرت رضا ـ علیه‌السلام ـ فرمود: در خروس پنج خصلت از خصال انبیا وجود دارد: آشنایی به اوقات نماز و غیرت و سخاوت و زیاد آمیزش و جماع کردن.
[۴] مکارم الأخلاق، ترجمه میرباقری، سید ابراهیم، ج ‌۱، ص ۲۴۶، ناشر فراهانی‌. نرم‌افزار گنجینه روایات.



۱.۲ - ۲. دسته دوم

در مقابل دسته اول، روایاتی آمیزش زیادی را منع می‌کند و مذمت می‌نماید:

۱.۲.۱ - روایتی از پیامبر اکرم

در روایتی از پیامبر اکرم ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ آمده است: کسی که خواستار باقی ماندن است، در‌حالی‌که بقایی در دنیا نیست (یعنی کسی که طالب بقای نسبی و طول عمر است)، صبحانه را صبح زود بخورد و کفش مناسب و خوب بپوشد و رداء خود را کوتاه کند و آمیزش با زنان را کم کند. به پیامبر عرض شد: منظور از کوتاه کردن رداء چیست؟ حضرت فرمودند: کم کردن قرض و بدهی.

۱.۳ - ۳. دسته سوم

دوست داشتن زنان را از اخلاق پیامبران بر‌می‌شمارد:

۱.۳.۱ - روایتی از امام صادق

امام صادق ـ علیه‌السلام ـ فرمود: از اخلاق پیامبران دوست داشتن زنان است.
[۶] سید محمدحسین، علامه طباطبایی، سنن النبی (آداب، سنن و روش رفتاری پیامبر گرامی اسلام)، ترجمه حسین استاد ولی، پیام آزادی، فصل هشتم، ص ۸۳.


۱.۳.۲ - روایتی از رسول خدا

رسول خدا ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ فرمود: روشنی چشم من در نماز، و لذتم در زنان قرار داده شده است.
[۷] سید محمدحسین، علامه طباطبایی، سنن النبی (آداب، سنن و روش رفتاری پیامبر گرامی اسلام)، ترجمه حسین استاد ولی، پیام آزادی، فصل هشتم، ص ۸۳. نرم افزار گنجینه روایات.


۱.۳.۳ - سخنی از علامه طباطبایی

علامه طباطبایی می‌فرماید: قریب این مضامین به طرق دیگری نیز روایت شده است.
[۸] سنن النبی صلی‌الله‌علیه‌وآله، ترجمه محمدهادی فقهی‌، ج ‌۱، ص ۱۴۸ و ۱۴۷ ؟؟، ناشر کتاب‌فروشی اسلامیه‌، نرم‌افزار گنجینه روایات.



۱.۴ - ۴. دسته چهارم

در مقابل دسته سوم، روایاتی دوست داشتن زنان را عامل معصیت می‌داند:

۱.۳.۱ - روایتی از امام صادق

امام صادق ـ علیه‌السلام ـ گوید: رسول خدا ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ فرمود: اول چیزی که خدا به آن نافرمانی و معصیت شد، شش چیز بود: دوست داشتن دنیا، دوست داشتن ریاست، دوست داشتن طعام، دوست داشتن خواب، دوست داشتن راحتی و دوست داشتن زنان.
[۹] جهاد النفس وسائل الشیعة، ترجمه صحت، ص ۲۲۲. نرم‌افزار گنجینه روایات.



با دقت در مفاهیم این روایات و اصول کلی دیگر که از آیات و روایات به‌دست می‌آید، می‌توان گفت این روایات متنافی و ناسازگار با هم نیستند؛ چون:

۲.۱ - اولاً

از آیات قرآن و روایات استفاده می‌شود که دنیا دارای دو جهت است:

۲.۱.۱ - ۱. به‌عنوان امر حقیقی و واقعی

مانند وجود زمین، کرات آسمانی، وجود انسان، قدرت، علم و حیات او و دیگر موجودات و حقایق نظام عالم مادی. به این لحاظ دنیا نه‌تنها مذموم و نکوهیده نیست، بلکه نیکو و پسندیده است. پیامبر اکرم ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ فرمود: «الدُّنیا مَزْرَعَةُ الآخِرَة؛ دنیا مزرعه و کشتزار آخرت است».

۲.۱.۲ - ۲. به‌عنوان امر اعتباری و غیرواقعی

یعنی دنیا را هدف و نهایت آرزو و آمال قرار دادن و همه چیز را برای رسیدن به آن زیر پا قرار دادن. دنیا به این جهت مذموم و مورد نکوهش است و باعث فراموشی خداوند و آخرت می‌شود؛ همان‌گونه که با دقت و تأمل در دو دسته از روایاتی که درباره استفاده از مال و ثروت‌اندوزی وارد شده است، روشن می‌شود که اصل مال و ثروت در اسلام مذموم نیست؛ بلکه از آن جهت که وسیله و ابزاری است برای رسیدن به آخرت، ممدوح و پسندیده است؛ از‌این‌روست که هنگامی که حضرت علی ـ علیه‌السلام ـ مردی را مشاهده کرد که دنیا را مذمت می‌کرد، فرمود: «آیا تو در دنیا جرمی مرتکب شده‌ای یا دنیا به تو جرم کرده است...».
[۱۱] نهج‌البلاغه، صبحی صالح، خ ۱۳۱.


۲.۱.۳ - کسب مال و مال‌پرستی از دیدگاه اسلام

در اسلام مال و کسب مال، پسندیده و در مواردی واجب است، ولی مال‌پرستی در‌برابر خدا‌پرستی سرزنش شده است. در دین اسلام مال وسیله‌ای برای رسیدن به سعادت اخروی و تقرب به خداست، نه هدف.
[۱۲] مکتب و نظام اقتصادی اسلام، هادوی تهرانی، ص ۱۰۸.


۲.۱.۴ - سخن خداوند متعال

در قرآن کریم می‌خوانیم: «یا ایها الذین امنوا لاتلهکم اموالکم و لا اولادکم عن ذکر الله؛ ای کسانی که ایمان آوردید، اموال و فرزندانتان شما را از یاد خدا غافل نسازد».

۲.۱.۵ - مراد از کثرت شهوات در روایات فوق

پس در استفاده از نعمت‌‌های دنیوی هر آنچه این معیار بر آن منطبق گردد، مورد مذمت است. بر‌این‌اساس کثرت آمیزش در احادیث گفته شده به‌معنای فرو رفتن در شهوت‌رانی نیست؛ بلکه توصیه به کثرت آمیزش به جهت ایجاد محبت بین زن و شوهر و ازدیاد نسل که به حسب روایات به آن توصیه شده است. همچنین به جهت شکسته شدن شهوت نفس که از آثار آن آرامش و جمع شدن حواس به جهت عبادت و دوری از گناهان ناشی از شهوت است؛ و دقیقاً از‌این‌روست که دوست داشتن زنان هم می‌تواند عاملی در جهت خودسازی و تقرب و رضای الهی باشد، هم بزرگ‌ترین عامل برای معصیت الهی.


۲.۲ - ثانیاً

یکی از نکاتی که در فهم و استنباط روایت باید مورد توجه قرار بگیرد، فرهنگ و فضای فکری زمان بیان احادیث است، در فضایی که عده‌ای به‌لحاظ رهبانیت و سیر‌و‌سلوک، زن‌ها را رها نموده و بدین‌گونه دنیا را رها کردند، سفارش به مراوده بیشتر با زنان می‌شود
[۱۴] علی ـ علیه‌السلام ـ فرمود: ازدواج کنید، که ازدواج سنت رسول خدا ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ است، زیرا که آن حضرت می‌فرمود: هرکه دوست دارد از سنت من پیروی کند، ازجمله سنت من ازدواج است.

[۱۵] سید محمدحسین، علامه طباطبایی، سنن النبی (آداب، سنن و روش رفتاری پیامبر گرامی اسلام)، ترجمه حسین استاد ولی، پیام آزادی، فصل هشتم، ص ۸۳؛ علی ـ علیه‌السلام ـ فرمود: گروهی از اصحاب پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ آمیزش با زنان، غذا خوردن در روز و خوابیدن در شب را بر خود حرام کرده بودند. امّ‌سلمه این موضوع را به رسول خدا ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ خبر داد، آن حضرت به‌سوی اصحاب آمد و فرمود: آیا به زنان بی‌رغبت شده‌اید، با آنکه من با زنان آمیزش می‌کنم و روز غذا می‌خورم و در شب می‌خوابم؟! پس هرکه از سنت روی گرداند، از من نیست.

و در فضایی که زنبارگی و محیط شهوانی یا اختلاط و یا فریفتگی شایع می‌شود، درمان یا سفارش به تخفیف و تقلیل بهره‌مندی از دنیا ازجمله آمیزش با زنان، صورت می‌پذیرد. بنابراین تفسیر هر‌یک از دو روایت را در متن صدور آن باید سنجید و چه‌بسا هر دو، یک معنا را افاده کنند و آن اعتدال است؛ یعنی، نفی زیاده‌روی مورد توصیه یکی و دوری از تفریط مورد توصیه دیگری است.


بنابراین از مجموع روایات وارده در متون دینی در این باب این اصل کلی استنباط می‌گردد که باید به‌قدری با لذت‌های حلال خود را ارضاء و اشباع کنیم که از فکر هرگونه لذت حرام مصون بمانیم؛ اما از سوی دیگر این اصل کلی را نیز داریم که باید مراقب حفظ سلامتی خود باشیم و از افراط‌گری دوری کنیم و باید با توجه به این اصول که خطوط اصلی و جهت‌گیری اسلام را نشان می‌دهند و حاکم بر سایر مواردند، این احادیث را معنا کرد.

البته میزان و حد کثرت آمیزش عرفی است و به‌حسب حالات اشخاص در پر‌شهوت و کم‌شهوت بودن و به‌حسب سنین مختلف متفاوت خواهد بود؛ ولی روشن است که زیادی آمیزش نباید در حد افراط باشد.


۱. سید محمدحسین، علامه طباطبایی، سنن النبی (آداب، سنن و روش رفتاری پیامبر گرامی اسلام)، ترجمه حسین استاد ولی، پیام آزادی، فصل هشتم، ص ۸۳.
۲. کلینی، کافی، ج ۵، ص ۳۲۰. نرم‌افزار جامع الاحادیث.    
۳. علامه مجلسی، بحارالانوار، ج ۶۲، ص ۵. نرم افزار جامع الاحادیث.    
۴. مکارم الأخلاق، ترجمه میرباقری، سید ابراهیم، ج ‌۱، ص ۲۴۶، ناشر فراهانی‌. نرم‌افزار گنجینه روایات.
۵. مستدرک‌ الوسائل الشیعه، ج ۱۳، ص ۳۸۷ و ۳۸۸. ح ۲، نرم‌افزار جامع الاحادیث.    
۶. سید محمدحسین، علامه طباطبایی، سنن النبی (آداب، سنن و روش رفتاری پیامبر گرامی اسلام)، ترجمه حسین استاد ولی، پیام آزادی، فصل هشتم، ص ۸۳.
۷. سید محمدحسین، علامه طباطبایی، سنن النبی (آداب، سنن و روش رفتاری پیامبر گرامی اسلام)، ترجمه حسین استاد ولی، پیام آزادی، فصل هشتم، ص ۸۳. نرم افزار گنجینه روایات.
۸. سنن النبی صلی‌الله‌علیه‌وآله، ترجمه محمدهادی فقهی‌، ج ‌۱، ص ۱۴۸ و ۱۴۷ ؟؟، ناشر کتاب‌فروشی اسلامیه‌، نرم‌افزار گنجینه روایات.
۹. جهاد النفس وسائل الشیعة، ترجمه صحت، ص ۲۲۲. نرم‌افزار گنجینه روایات.
۱۰. علامه مجلسی، بحارالانوار، ج ۷۰، ص ۱۴۸، باب ۱۲۴. نرم‌افزار جامع الاحادیث.    
۱۱. نهج‌البلاغه، صبحی صالح، خ ۱۳۱.
۱۲. مکتب و نظام اقتصادی اسلام، هادوی تهرانی، ص ۱۰۸.
۱۳. منافقون (۶۳)، آیه ۹.    
۱۴. علی ـ علیه‌السلام ـ فرمود: ازدواج کنید، که ازدواج سنت رسول خدا ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ است، زیرا که آن حضرت می‌فرمود: هرکه دوست دارد از سنت من پیروی کند، ازجمله سنت من ازدواج است.
۱۵. سید محمدحسین، علامه طباطبایی، سنن النبی (آداب، سنن و روش رفتاری پیامبر گرامی اسلام)، ترجمه حسین استاد ولی، پیام آزادی، فصل هشتم، ص ۸۳؛ علی ـ علیه‌السلام ـ فرمود: گروهی از اصحاب پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ آمیزش با زنان، غذا خوردن در روز و خوابیدن در شب را بر خود حرام کرده بودند. امّ‌سلمه این موضوع را به رسول خدا ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ خبر داد، آن حضرت به‌سوی اصحاب آمد و فرمود: آیا به زنان بی‌رغبت شده‌اید، با آنکه من با زنان آمیزش می‌کنم و روز غذا می‌خورم و در شب می‌خوابم؟! پس هرکه از سنت روی گرداند، از من نیست.



پایگاه اسلام کوئست.    


رده‌های این صفحه : احکام زناشویی | فقه




جعبه ابزار