پرسشهای جنسی کودک
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: غریزه جنسی، پرسشهای جنسی، کودک، اصل سکوت.
پرسش: وقتی بچه از پدر و مادر میپرسد، چرا شما دو تا کنار هم میخوابید و من تنها، در جواب او چه بگوییم؟
پاسخ:
غریزه جنسی یکی از غرایز نیرومند، حسّاس و زندگیساز
انسان است که در حیات روانی و جسمانی او تأثیر بسزایی دارد. بسیاری از رفتارها، حتی بیماریهای جسمی و روانی از این
غریزه سرچشمه میگیرد؛ ازهمینرو اگر در پرورش این غریزه، روش عاقلانهای در پیش بگیریم،
زندگی را قرین خوشی و آسایش میگرداند؛ و اگر در راه
افراط و تفریط واقع شود، ممکن است صدها ضایع جسمی و روحی به بار آورد.
اصلی که در دوره کودکی حاکم است، «
اصل سکوت» و اقدام نکردن جدی برای بیان مسائل جنسی است. در این دوران باید اینگونه مسائل مخفی نگه داشته شود و برنامههای تربیت با قوانین
طبیعت و
فطرت همآهنگ باشد؛ چراکه غریزه جنسی در پرتو یک سلسله قوانین و مقررات دقیق طبیعی و فطری، راه
رشد و
تکامل خود را میپیماید و به صلاح فردی و اجتماعی کودک نیست که غریزه جنسی پشت پرده و زیر خاکستر او، پیش از
بلوغ بیدار و تحریک شود.
اصل سکوت و مخفی کردن مسائل جنسی برای کودکان را تمام مکاتب
روانشناسی، حتی فرویدیسمها (که قسمت بیشتر رفتارها و لذایذ
کودکان و حتی مکیدن سینههای مادر را ناشی از غریزه جنسی میدانند) پذیرفتهاند، این روند ادامه دارد، تا زمانی که کودکی از شما مطالبی درباره مسائل جنسی بپرسد.
پرسش کودکان از ویژگیها و اسرار پدیدهها، امری طبیعی است و هرگز نمیتوان طفلی را به دلیل پرسشهایش
تحقیر و
سرزنش کرد؛ شاید برخی از اولیا و مربیان در برابر پرسشهای اخلاقی کودکان، دچار توهم شوند که او قصد بدی دارد؛ درحالیکه اگر به درستی تأمل شود، میفهمیم که کودک چنین قصدی نداشته است.
پدران و مادران نباید محیط وحشتی را به وجود آورند تا کودکان نتوانند پرسشهای خود را مطرح کنند؛ بلکه آنها باید این آزادی را داشته باشند که بدون احساس محدودیت،
ترس و شرم و بدون بیم از تحقیر و یا تنبیه، اگر چیزی را نمیدانند بپرسند. اگر ما با صفا و صمیمیت، بهاندازه درک و شعور کودکان، جواب ساده و شرعپسند به آنها بدهیم؛ اغلبشان قانع خواهند شد و لازم نیست مسائل پیچیده زناشویی را برای آنها بازگو کنیم.
پرسشهای جنسی، اغلب از حدود ۳ تا ۴ سالگی شروع شده و بیشتر از مبدأ اشیاست؛ برای مثال از ما میپرسد: مرا از کجا آوردی؟ عروس یعنی چه؟ چرا شکم تو بزرگ است؟ و... این پرسشها از حدود پنج سالگی، رنگ دیگری به خود میگیرد، مثلاً میپرسد: چگونه به
دنیا آمدهام؟ از کجا به دنیا آمدهام؟ و... از حدود شش سالگی تا نزدیک سنین
بلوغ (۱۲ سالگی) که روانشناسان این مرحله را دوران اختفای غریزه جنسی نامگذاری میکنند و معادل با مرحله نهفتگی
فروید است، پرسشهای جنسی اندک است؛ هم بدان علت که آنها به پاسخهای خود دست یافتهاند و هم اینکه این امر تا حدودی درونی شده و آنها منتظر تحریکی در این زمینهاند که آن را بروز دهند.
باید توجه داشت که حتی برای کودکانی که پرسشهای جنسی ندارند، لازم است، گاهی در قالب داستان،
تمثیل و شرح واقعه مجلس عروسی، اطلاعات مختصری به آنها بدهیم. دادن این اطلاعات به صورت کلی و اجمالی خود این فایده را دارد که اگر کودکی از معاشران خود مباحثی در این زمینهها شنید، احساس غریبی نکرده، خود را نبازد.
پاسخها میتواند مستقیم یا غیر مستقیم مثلاً از راه آشنایی کودک با حیات
حیوانات و
گیاهان و زادوولدها باشد؛ ولی این کار باید با
زیرکی و مراقبت خاصی همراه گردد. به عنوان مثال، در جواب سؤال مطرحشده شما (که بچه میپرسد چرا شما در کنار هم میخوابید و من تنها؟) به او بگویید: خدای مهربان اینگونه از ما خواسته که بچهها جداگانه و در اتاق دیگر بخوابند، تا آنها خوب رشد کنند و بزرگ شوند. در کارتونها و فیلمها، حیوانات و
پرندگان را دیدی که بچههایشان را بزرگ میکنند، بعد که بزرگ شدند، از هم جدا میشوند و خودشان
زندگی جداگانه و مستقل تشکیل میدهند. بچههای انسانها هم باید از کوچکی یاد بگیرند و آماده بشوند که بعد از این که بزرگ شدند، روی پای خود بایستند؛ ولی
پدر و مادر همیشه باید پیش هم باشند و هیچ وقت از هم جدا نشوند و بگویید: بچهها باید زود بخوابند و به خاطر اینکه ما دیر میخوابیم و با همدیگر صحبت میکنیم و سروصدای ما شاید مزاحم تو بشود، تو باید در اتاق خودت بخوابی و... .
تذکر این نکته الزامی است که باید مراقب باشید محیط تربیتی و نحوه پاسخ به سؤالات به گونهای نباشد که طفل را دچار بدآموزی کند و موجبات لغزش و انحراف او را فراهم آورد و یا محیط آنچنان بدآموز و تحریککننده نباشد که کودک را به کنجکاویهای ناروا و سؤالات بیشتر وا دارد.
برخی شرایط پاسخ عبارتاند از:
پاسخ در مورد سؤالات کودک درست باشد؛ (با
دروغ،
خرافات و اوهام آمیخته نباشد.)
ساده و دور از ابهام باشد؛
بدآموز و منحرفکننده نباشد؛
محدود و قانعکننده باشد؛
تناسب سنی و درک و جنس مراعات شود؛ و در حد راهنمایی و ارضای حس
کنجکاوی کودکان؛
همراه با مسخرگی،
شوخی، هرزگی و تحریک نباشد؛
سبب آن نشود که
حجب و حیای شما و کودک از میان برود.
برخی شرایط پاسخدهنده، عبارتاند از:
شنونده خوب بودن؛ بدین معنی که برخود مسلط باشید؛ و بگذارید جمله سؤالی کودک تمام شود.
برای پاسخ دادن به سؤال، ابتدا سعی کنید به فضای فکری کودک راه پیداکنید و منظور او را از سؤال به خوبی دریابید.
سطح اطلاعات کودک و میزان پاسخی را که او از شما انتظار دارد، به خوبی درک کنید تا دچار خطا نشوید و پاسخ شما متناسب با او و درحد نیاز و ضرورت باشد.
آمادگی فکری و علمی، و آگاهی از مسائل و
انحرافات جنسی؛
تسلط بر خود؛ به صورتی که از نگرانی و
شرم، دچار
لکنت زبان نشده و بتوانید حقیقت را آنچنان که هست، بگویید.
خویشتندار، محرم راز و قابل اعتماد باشید، تا کودک حرفهایش را با شما در میان بگذارد.
شیوه بیان به گونهای باشد که کودک، به درستیِ گفتههای شما
اعتماد کند.
۱. خانواده و فرزندان در دوره پیشدبستانی و ابتدایی، استادان طرح جامع آموزش خانواده، تهران: انجمن اولیا و مربیان، جاول، ۱۳۷۶ ش.
۲. تربیت، ابراهیم امینی، بوستان کتاب، قم، ۱۳۸۱ ش.
۳. روانشناسی و تربیت جنسی کودکان و نوجوانان، کوچتکف ولایپیک، ترجمه محمد تقیزاده، انتشارات بنیاد، ۱۳۷۱ ش.
۴. کودک از نظر وراثت و تربیت، محمدتقی فلسفی، تهران، نشر هیئت نشر معارف اسلامی، ۱۳۴۲ ش.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «پرسشهای جنسی کودک»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۱۱/۰۳.