وعده های خوردن غذا در شبانه روز
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: وعدههای غذا،
غذا خوردن، گرسنگی، چهارپایان، رفع نیاز.
پرسش: بر اساس روایات؛ چند وعده در
روز باید غذا خورد؟! حدیثی با این عنوان به
پیامبر اسلام (صلیاللهعلیهوآله) نسبت داده میشود:«هر کس روزانه یک وعده غذا بخورد
گرسنه نیست، هر کس دو وعده بخورد
عابد نیست و هر کس سه وعده بخورد او را کنار چار پایان ببندید» لطفاً راهنمایی بفرمایید:۱. سندیت حدیث از نظر صحیح و مجعول بودن چگونه است؟ آیا این حدیث مورد وثوق
علم رجال و
راویان حدیث میباشد؟ ۲. آیا منظور ار وعده؛
صبحانه،
ناهار و
شام میباشد که این امر تناقضی با دستورات اسلام ندارد؟
پاسخ: دو بار غذا خوردن در روز (صبح و شام) برای تداوم سلامت بدن، سودمند است، چنانکه بهشتیان نیز که در خانه سلامت، زندگی جاوید دارند، در همین دو وقت، غذا تناول مینمایند.
روایاتی که از
پیامبر اکرم(صلیاللهعلیهوآله) و امامان(علیهمالسلام) درباره وعدههای خوردن غذا در شبانه روز نقل شده، از این قراراند:
پیامبر اکرم(صلیاللهعلیهوآله):«هر کس خواهان ماندن است و البتّه ماندنی در کار نیست، باید
صبح زود صبحانه بخورد...».
پیامبر اکرم(صلیاللهعلیهوآله):
۱. «
خوردن شام را ترک نکنید و حتّی اگر شده، مُشتی خرما تناول کنید؛ زیرا ترک شام، پیری میآورد».
۲. «خوردن شام را ترک نکنید، حتّی اگر خرمایی خشکیده باشد، که میترسم امّتم به خاطر ترک شام، دچار پیری شوند؛ زیرا خوردن شام، نیروبخش پیر و جوان است».
۳. «هر کس شب
شنبه و
یکشنبه، پشت سرِ هم شام نخورد، از وجود او چیزی میرود که تا چهل روز باز نمیگردد (جبران نمیشود)».
این روایت از
امام صادق (علیهالسلام) نیز نقل شده است.
۱. پیامبر اکرم(صلیاللهعلیهوآله):«هر کس در روز، یک وعده بخورد، گرسنه نیست، و هر کس دو وعده بخورد، عابد نیست، و هر کس سه وعده بخورد، او را با چارپایان ببندید».
۲.
عایشه گفته است:«عَنْ عَائِشَةَ قَالَتْ: رَآنِی رَسُولُ اللهِ(صلیاللهعلیهوآله)، وَ أَنَا آکُلُ فِی یَوْمٍ مَرَّتَیْنِ فَقَالَ:«یَا عَائِشَةُ اتَّخَذَتِ الدُّنْیَا بَطْنَکَ أَکْثَرَ مِنْ أَکْلَةٍ کُلَّ یَوْمٍ سَرَفٌ، وَ اللهُ لَا یُحِبُّ الْمُسْرِفِینَ» ؛
پیامبر خدا مشاهده کرد که من، روزی دو وعده میخورم. فرمود:«ای عایشه! دنیا را شکم خود کردهای! بیش از یک وعده در روز خوردن،
اسراف است و
خداوند، اسرافکاران را دوست ندارد».
امام رضا (علیهالسلام):«مقدار بایسته در خوراک، آن است که چون هشت ساعت از روز میگذرد، یکبار غذا بخوری، یا در دو روز، سه وعده غذا میل کنی -بدین ترتیب که-:در ساعات نخستین روز، ناشتایی بخوری. سپس در همان روز، شام بخوری و سپس چون دیگر روز فرا رسید، پس از گذشت هشت ساعت از آغاز روز، یک وعده دیگر بخوری و در آن روز، تو را به شام، نیازی نیست. جدّ من
محمّد (صلیاللهعلیهوآله) به
علی (علیهالسلام) چنین فرمود که:-از هر دو روز،- در یک روزش، یک وعده و در روز دیگرش دو وعده باشد...».
احادیث رسیده از پیشوایان درباره «وعدههای غذا»، به پنج دسته تقسیم میشوند:
یک. آنچه با الهام گرفتن از
قرآن در مورد چگونگی
غذا خوردن بهشتیان، به دو وعده غذا در صبح و شام: «لا یَسْمَعُونَ فیها لَغْواً إِلاَّ سَلاماً وَ لَهُمْ رِزْقُهُمْ فیها بُکْرَةً وَ عَشِیًّا؛
در آنجا هرگز گفتار لغو و بیهودهای نمیشنوند و جز سلام در آنجا سخنی نیست و هر صبح و شام، روزی آنان در بهشت مقرّر است.» توصیه نموده است. و چنین روشی در
غذا خوردن نیز
مستحب است.
دو. آنچه بر خوردن صبحانه و نهی از ترک آن، تأکید دارد.
سه. آنچه بر خوردن شام و نهی از ترک آن، بویژه در افراد مُسن، تأکید نموده است.
چهار. آنچه بر یک بار غذا خوردن در روز، تأکید دارد.
پنج. آنچه به سه وعده غذا در دو روز، توصیه نموده است.
احادیث دسته اوّل، دوم و سوم، نه تنها تعارضی با یکدیگر ندارند، بلکه مؤیّد همدیگرند؛ زیرا دسته اوّل، به دو وعده غذا خوردن در صبح و شام، توصیه میکند و دسته دوم و سوم، تأکید دارند که صبحانه و شام نباید ترک شوند.
درباره روایات دسته چهارم باید گفت:
اولاً:
سند روایت اول ضعیف است؛ زیرا این روایت در منابع روایی متقدم و حتی متأخر
شیعه – مانند
بحار الأنوار – نیامده است، و تنها در کتاب «المواعظ العددیه» نوشته ابن قاسم حسینی عاملی(از
علمای قرن یازدهم )، آمده است.
سند روایت دوم نیز ضعیف میباشد.
ثانیاً:روایات دیگری که درباره وعدههای غذا وارد شده و محدّثین و فقها به آنها استناد کردهاند، قویتر به نظر میرسند، لذا بر این روایت مقدم میشوند.
امّا تنها حدیث قرار گرفته در دسته پنجم که به سه وعده غذا در دو روز توصیه میکند، هم از نظر سند ضعیف است؛ زیرا منقول از کتاب «
طبّ الرضا » است و استناد این کتاب به
امام رضا (علیهالسلام) ثابت نیست، و هم از نظر دلالت؛ زیرا مخاطب آن،
مأمون عبّاسی است و ممکن است توصیه یاد شده برای شخص او باشد.
بنا بر این، جمعبندی احادیث گذشته، این میشود که دو بار غذا خوردن در روز (صبح و شام) برای تداوم
سلامت بدن، سودمند است، چنانکه بهشتیان نیز که در خانه سلامت،
زندگی جاوید دارند، در همین دو وقت، غذا تناول مینمایند.
گفتنی است؛ آنچه گفته شد معمولاً درباره افرادی است که با دو وعده غذا به سلامت بدن آنها ضرر نمیرساند و نیرو و توان کار کردن را دارند و برای اشتغالات زندگی آنها کافی است، اما افرادی هم هستند که به جهت کارها و شغلهای سنگین بدنشان نیازمند خوردن بیشتر از دو یا سه وعده غذایی میباشد. البته در صورتی که به
پرخوری نینجامد. این افراد از محل بحث خارج هستند.
پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «وعده های خوردن غذا در شبانه روز»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۳/۱۲.