• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

وظایف فرزندان و پدر و مادر نسبت به هم

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



کلیدواژه: وظایف پدر و مادر، وظایف فرزندان، عاق والدین، عاق ولد.

پرسش: وظیفه اولاد و پدر و مادر نسبت به هم و عاملی که باعث عاق طرفین می‌شود؟

پاسخ:




از وظایف اصلی پدر و مادر، حفظ و نگهداری فرزند و تربیت صحیح آنها است. در رابطه با اهمیت تربیت و اصلاح و رعایت حقوق آنان، مسئله در حدی مهم است که همان‌گونه که اگر فرزند به وظیفه خود در برابر والدین عمل نکند، عاق والدین خواهد بود، اگر والدین هم به وظایف خود عمل نکنند، آنها نیز از طرف فرزندان خود عاق خواهند شد.

۱.۱ - حدیثی از رسول خدا

رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) در این باره می‌فرماید: «همان‌گونه که فرزند به‌ خاطر عمل نکردن به وظایف خود در برابر پدر و مادر عاق آن‌ها می‌شود، اگر والدین هم به وظایف خود عمل نکنند، از طرف اولاد خود عاق خواهند شد».
عاق والدین در برابر فرزندان نیست؛ مگر آنکه والدین به وظایف خود برای تربیت فرزندانشان درست عمل نکنند. از نظر اسلام، والدین امانت‌دار خداوند هستند. والدین وظیفه دارند، موجبات خیر و صلاح فرزندان را فراهم آورند و با ایجاد محیط صفا و خلوص و شرایط امن، کانون خانواده را گرم نگه دارند. بنابراین عمده‌ترین وظایف پدر و مادر در برابر فرزند از دوران کودکی تا بزرگ‌سالی، عبارت‌اند از:

۱.۲ - قرائت اذان و اقامه در گوش کودک

رسول خدا فرمود: پس از ولادت فرزند، مستحب است در گوش راست او اذان و در گوش چپش اقامه بگویند که این امر باعث حفاظت او از شیطان خواهد بود».

۱.۳ - پذیرش کودک

از مسائل مهم حقوق کودکان، مسئله پذیرش کودک است. کودک در هر وضع و به هر صورتی که هست، باید پدر و مادر پذیرای او باشند. دختر یا پسر، زشت یا زیبا، سالم یا ناقص.

۱.۴ - انتخاب نام زیبا برای کودک


پدر و مادر وظیفه دارند که اسم نیکو برای فرزند انتخاب نمایند.

۱.۵ - احترام به کودک

پیامبر فرمود: «به فرزندانتان احترام و محبت کنید و با ادب و روش پسندیده با آنها معاشرت نمایید».
[۴] مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۲۳، ص۱۱۴.


۱.۶ - تغذیه کودک

پدر و مادر وظیفه دارند که فرزند را با غذای حلال و در ایام کودکی با شیر مادر تغذیه نمایند.
[۵] حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل‌الشیعه، ج۱۵، ص۲۰۱


۱.۷ - محبت نسبت به کودک

کودکان به محبت، بسیار نیاز دارند؛ لذا رسول خدا فرمود: «نسبت به کودکان محبت ورزیده و به آنان ترحُّم کنید».

۱.۸ - آموزش و تعلیم فرزند

از جمله وظایف والدین، ارائه آموزش‌های اساسی به فرزندان است، آموزشی که موجب سازندگی و خیر و صلاح حال و آینده فرزند باشد. ادب‌آموزی، تحصیل علم و دانش و تربیت مذهبی از مهم‌ترین وظایف پدر و مادر محسوب می‌شود. برای والدین نسبت به فرزندانشان وظایف دیگری هم هست؛ البته به بعضی از این وظایف به صورت فهرست‌وار اشاره می‌کنیم؛ مانند: عادت دادن فرزندان به عادات و آداب نیکو، رفتار عادلانه نسبت به فرزندان به صورت عملی و الگویی.

۱.۹ - فراهم نمودن زمینه ازدواج فرزند

[۷] طیبی، محمدجواد، حقوق فرزندان در مکتب اهل‌البیت (علیهم‌السلام)، دفتر تبلیغات اسلامی، ۱۳۷۶ ش.

فراهم نمودن زمینه ازدواج فرزند پس از بلوغ، از دیگر حقوق فرزند بر پدر و مادر است.


پدر و مادر دو وجود ارزشمندی هستند که در تمام ادیان آسمانی و حتی مکاتب غیر الهی مورد احترام و تکریم می‌باشند. در قرآن کریم اطاعت و احترام به پدر و مادر در کنار اطاعت پروردگار بیان شده و این نشان‌دهنده این مطلب است که حق پدر و مادر از بزرگ‌ترین حقوق و بعد از اطاعت خداوند، از همه چیز مقدم است. آن‌چه که از آیات و روایات درباره حقوق والدین استفاه می‌شود، به طور فهرست‌ و اجمال، عبارت‌اند از:

۲.۱ - خوش‌اخلاقی

رعایت اخلاق خوش و برخورد مناسب با والدین در همه حالات و شرایط.

۲.۲ - دعا کردن

دعا برای والدین و درخواست رحمت و عنایت از خدای بزرگ برای آنان.

۲.۳ - فروتن بودن

تواضع و فروتنی در برابر آنان؛ به گونه‌ای که به تعبیر قرآن کریم بال و پر خود را برای آنان بگستراند.

۲.۴ - اهانت نکردن

خودداری از اهانت به آنان حتی با گفتن کلمه‌ای چون «اُف» یا خطاب کردن آنان به اسم.

۲.۵ - بلند نکردن صدا

باید مراقب بود که صدای خود را بلندتر از صدای آنان نکرده و در پیشاپیش آنان قدم نزند و در جلسات پیش روی آنان ننشیند. شخصی از رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) پرسید که حق پدر بر فرزند چیست؟ حضرت فرمود: او را به اسم نخوانده و در راه رفتن پیشاپیش او نرود، و در نشستن پیش روی او ننشیند، و کاری نکند که مردم به پدرش ناسزا گویند».
[۱۱] کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، ج۳، ص۱۵۸.


۲.۶ - کمک کردن

احترام و کمک‌رسانی به والدین لازم است؛ هرچند که آنان مخالف، فاجر و یا کافر باشند.

۲.۷ - شکرگزاری کردن

و سرانجام خداوند را به خاطر نعمت وجود والدین سپاس گوید و برای سلامتی آنان و بقای عمرشان در صورت حیات و طلب مغفرت در صورت ممات، دائماً دعا نماید، تا خود بدین وسیله مشمول رحمت حق گردد.

شما با توجه به آن‌چه بیان شد، هم نسبت به پدر و مادر خود وظیفه و مسئولیت دارید تا از زحمات آنان قدردانی نمایید و هم نسبت به فرزندان خود وظیفه بس بزرگی بر عهده دارید تا با کمال دقت و تربیت به اصلاح آن‌ها بپردازید. در واقع پدر و مادرها هستند که فرزندان مسئول و متعهد تحویل جامعه می‌دهند، امید است شما یکی از چنین پدران وظیفه‌شناس و مسئولیت‌پذیر باشید که فرزندان شایسته و مؤمن تحویل جامعه دهید. ان‌شاءالله.


۱. احمد بهشتی، خانواده در قرآن‌، دفتر تبلیغات اسلامی‌، ۱۳۷۷ ش.
۲. محمد نصر اصفهانی، اخلاق دینی در‌اندیشه شیعی، نهاوندی، ۱۳۷۸ ش.
۳. حمید اسماعیلی، والدین و تربیت نسل جوان، مؤمنین، ۱۳۷۸ ش.


۱. حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل‌الشیعه، ج۱۵، ص۱۹۹.    
۲. حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل‌الشیعه، ج۱۵، ص۱۳۶.    
۳. حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل‌الشیعه، ج۱۵، ص۱۲۶.    
۴. مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۲۳، ص۱۱۴.
۵. حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل‌الشیعه، ج۱۵، ص۲۰۱
۶. حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل‌الشیعه، ج۱۵، ص۲۰۱.    
۷. طیبی، محمدجواد، حقوق فرزندان در مکتب اهل‌البیت (علیهم‌السلام)، دفتر تبلیغات اسلامی، ۱۳۷۶ ش.
۸. اسراء/سوره۱۷، آیه۲۳۲۴.    
۹. اسراء/سوره۱۷، آیه۲۳.    
۱۰. اسراء/سوره۱۷، آیه۲۳.    
۱۱. کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، ج۳، ص۱۵۸.




سایت ‌اندیشه قم، برگرفته از مقاله «وظایف فرزندان و پدر و مادر نسبت به هم»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۱۰/۱۷.    



جعبه ابزار