• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

وجوب اطاعت از اولو الامر

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



کلیدواژه: اولو الامر، آیه اولو الامر، خدا، رسول.

پرسش: اگر اطاعت از اولو الامر هم واجب است، چرا در دنباله آیه اولو الامر، در منازعات و اختلافات، فقط خدا و رسول را معرّفی کرده است؟



«یا اَیُّهَا الَّذِینَ ءَامَنُواْ اَطِیعُواْ اللَه وَ اَطِیعُواْ الرَّسُولَ وَ اُوْلِی الْاَمْرِ مِنکمْ؛ ‌ای کسانی که ایمان آورده‌اید! از خدا اطاعت کنید و از پیامبر و اولو الامر خود، اطاعت نمایید.»
اگر اطاعت از اولو الامر هم واجب است، چرا در دنباله آیه، مردم را در منازعات و اختلافات، به اولو الامر ارجاع نداده و مرجع حلّ دعوا را خدا و رسول، معرّفی کرده است؟ (اهل سنت، مراد از (فان تنازعتم...) را اختلاف میان اولو الامر و مسلمانان می‌دانند، یعنی خداوند، هر دو گروه را در اختلافات به قرآن و سنّت، ارجاع داده است. البتّه این باور، مورد نقد است. در آیه چنین می‌فرماید:
«فَاِنْ تَنَازَعْتُمْ فِی شَی‌ءٍ فَرُدُّوهُ اِلَی ٱللهَ وَ ٱلرَّسُولِ اِن کُنتُمْ تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ؛ هرگاه در چیزی نزاع کردید، آن را به خدا و رسول، باز گردانید [و از آنان، داوری بخواهید]، اگر به خدا ایمان دارید.»


ظاهر حرف «فاء» در «فَاِن تَنَازَعْتُمْ فِی شَی‌ءٍ...» بیانگر مبتنی بودن «فَاِن تَنَازَعْتُمْ...» بر لزوم اطاعت از خدا و رسول و اولو الامر است. (فاء، اصطلاحاً فاء تفریع است) بنا‌بر‌این، مقتضای سیاق آیه، ارجاع مخاصمات به خدا (قرآنپیامبر و اولو الامر (معصومان) است؛ ولی چون صدر آیه، اطاعت از اولو الامر را قرین اطاعت از رسول نموده است (یعنی همان‌گونه که باید به فرمان‌ها و داوری‌های پیامبر خدا تن داد، باید به فرمان‌ها و داوری‌های اولو الامر نیز تن داد)، از تکرار جداگانه «اولی الامر»، خودداری شده است و به ذکر رسول، اکتفا شده است.

۲.۱ - لوازم جانشینی پیامبر

هم‌چنین وقتی اولو الامر، جانشین پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) هستند، بنا‌بر‌این، سخن آنان نیز سخن رسول است و رجوع به آنان، رجوع به رسول است. چه‌بسا حذف «اولی الامر» در جمله دوم آیه، برای آگاهی دادن نسبت به جانشینِ پیامبر بودن اولو الامر باشد و این‌که آنان، ادامه دهنده خط رسالت هستند.

۲.۱.۱ - روایت از امام باقر

از امام باقر (علیه‌السّلام) روایت شده که در باره آیه «اولو الامر» فرمود:
«هِیَ فی عَلِیٍّ وَ فِی الاَئِمَّةِ (علیه‌السّلام)، جَعَلَهُمُ اللّهُ مَواضِعَ الاَنبِیاءِ، غَیرَ انَّهُم لا یُحِلُّونَ شَیئاً وَ لا یُحَرِّمُونَهُ؛ این آیه در باره علی (علیه‌السّلام) و امامان (علیه‌السّلام) است که خداوند، آنان را جانشین انبیا نموده است، با این تفاوت که آنان، چیزی را حلال یا حرام نمی‌کنند.»
نیز از ایشان روایت شده که فرمود:
«ثُمَّ قالَ لِلنّاسِ: «یا اَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا» فَجَمَعَ المُؤمِنینَ الیٰ یَومِ القِیامَةِ، «اَطِیعُوا اللهَ وَ اَطِیعُوا الرَّسُولَ وَ اُولِی الْاَمْرِ مِنْکُمْ» ایّانا عَنیٰ خاصَّةً؛ فَانْ خِفْتُم تَنازُعاً فِی الاَمرِ فَارْجِعُوا الَی اللّهِ وَ الَی الرَّسولِ وَ اُولی الاَمرِ مِنکُم، هٰکَذا نَزَلَت؛ خداوند به مردم فرمود: (ای کسانی که ایمان آوردید!) خطاب به تمام مؤمنان تا روز قیامت است. (از خدا اطاعت کنید و از رسول و اولیای امر خود [نیز] فرمان برید). خداوند [از اولو الامر]، تنها ما را اراده کرده است. پس اگر از نزاعی در امور ترسیدید، به خدا و رسول و اولو الامرتان، رجوع کنید که این معنا مراد الهی است.

۲.۱.۲ - روایت از امام صادق

همچنین از امام صادق (علیه‌السّلام) روایت شده که فرمود:
نَزَلت: «فَاِنْ تَنازَعتُم فی شَی‌ءٍ فَارْجِعُوهُ الَی اللّهِ و الَی الرَّسولِ و الیٰ اولِی الاَمرِ مِنکُم»؛
[این آیه] با این معنا نازل شده: [ای اهل ایمان!] اگر در امری با همدیگر اختلاف کردید، آن را به خدا و رسول و اولو الامر خودتان ارجاع دهید.


۱. نساء/سوره۴، آیه۵۹.    
۲. ر. ک:فخر رازی، محمد بن عمر، مفاتیح الغیب، ج۱۰، ص۱۱۴.    
۳. جصاص، احمد بن علی، احکام القرآن، ج۳، ص۱۷۸.    
۴. نساء/سوره۴، آیه۵۹.    
۵. طباطبایی، محمد حسین، المیزان، ج۴، ص۳۸۷.    
۶. عیاشی، محمد بن مسعود، تفسیر العیاشی، ج۱، ص۲۵۲.    
۷. عیاشی، محمد بن مسعود، تفسیر العیاشی، ج۱، ص۲۴۷.    
۸. ر. ک:عیاشی، محمد بن مسعود، تفسیر العیاشی، ص۲۵۴.    
۹. مجلسی، محمد باقر، الکافی، ج۸، ص۱۸۴.    
۱۰. قمی، علی بن ابراهیم، تفسیر القمی، ج۱، ص۱۴۱.    



حدیث‌نت، برگرفته از مقاله «وجوب اطاعت از اولو الامر» تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۵/۱.    



جعبه ابزار