• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

واژه امیرالمؤمنین

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



کلیدواژه: امیرالمؤمنین، خلیفه، فرمانده، امام علی علیه‌السلام.
‌پرسش: آیا واژه امیرالمؤمنین فقط مخصوص حضرت علی ـ علیه‌السلام ـ است یا به دیگران نیز گفته می‌شود؟



امیر در لغت به‌معنای فرمانده است؛ بعد از اسلام کسانی را که از سوی رسول خدا - صلی‌الله‌عليه‌و‌آله - و خلفا به فرماندهی مأموریت‌های جنگی منصوب می‌شدند، امیر می‌گفتند.


عبدالله‌بن‌ جحش پسرعمه پیغمبر ـ صلی‌الله‌عليه‌و‌آله ـ که در سال دوم هجری مأمور کسب اطلاعات از کافران مکه شد، نخستین کسی بود که امیر نامیده شد.
[۱] احمد بن حنبل، مسند، ج ۱، ص ۱۷۸.



اما عنوان امیرالمؤمنین به‌معنای خلیفه و فرمانده کل قوای اسلام از عهد عمربن خطاب باب شد و او به اشارت دو تن از صحابه خطاب امیرالمؤمنین را برای مقام خلافت برگزید.سیوطی در تاریخ الخلفاء و ابن خلدون در تاریخش به این مطلب اشاره کرده‌اند که: عنوان امیرالمؤمنین در عهد خلفای اولیه و بنی‌امیه و بنی‌عباس تا سقوط خلافت بغداد (۶۵۶) بالاترین القاب ویژه خلیفه یا مدعیان خلافت بوده است.
[۳] سیوطی، جلال‌الدین، تاریخ الخلفا، مصر، ۱۳۷۱، ص ۱۳۸.



اما به اعتقاد شیعه امامیه، امیرالمؤمنین عنوانی است که خدای تعالی به علی‌بن ابی‌طالب ـ علیه‌السلام ـ داده است. و هیچ‌کس چه قبل از او و چه بعد از او برازنده این نام نیست.

۴.۱ - فرمایش معصومین(ع) درباره عنوان امیرالمؤمنین

در حدیث آمده است که رسول خدا - صلی‌الله‌عليه‌و‌آله - به اصحاب خود فرمود: بر علی با عنوان امیرالمؤمنین سلام کنید و در حدیث دیگر است که خدا علی ـ علیه‌السلام ـ را امیرالمؤمنین نامیده است و روا نیست کسی به این نام خوانده شود، حتی قائم آل‌محمد ـ عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف ـ را امیرالمؤمنین نمی‌گویند و به او بقیةالله خطاب می‌کنند. امام محمدباقر ـ علیه‌السلام ـ فرموده است: خداوند علی ـ علیه‌السلام ـ را امیرالمؤمنین گفته‌ است، امام رضا ـ علیه‌السلام ـ فرموده است: چون حضرت توشه علم به مؤمنان می‌بخشید، امیرالمؤمنین نام گرفت.
[۴] مجمع البحرین،‌ ص ۲۲۹.


۴.۲ - روایتی از ابونعیم اصفهانی

حافظ ابونعیم اصفهانی از انس بن مالک روایت کرده است
[۵] اصفهانی، حافظ ابونعیم، حلیه الاولیا، ۱۳۸۷ ق، ج ۱، ص ۶۳.
که رسول خدا - صلی‌الله‌عليه‌و‌آله - درباره علی ـ علیه‌السلام ـ فرمودند: او امیرالمؤمنین و فرمانده مأموران مجاهد و خاتم اوصیاست.

۴.۳ - روایتی از ابن مردویه اصفهانی

ابن مردویه اصفهانی آورده استکه جبرئیل در محضر رسول خدا - صلی‌الله‌عليه‌و‌آله - علی ـ علیه‌السلام ـ را امیرالمؤمنین خواند.

۴.۴ - روایتی از عطار

ابوالعلاء حسن بن عطار از ابن‌عباس روایت کرده استكه رسول خدا - صلی‌الله‌عليه‌و‌آله - به امیرالمؤمنين ام‌سلمه فرمود: ای ام‌سلمه شاهد باش و بشنو، اين علی بن ابی‌طالب ـ عليه‌السلام ـ است كه اميرالمؤمنين و سيد مسلمانان و نهان خانه اسرار و جايگاه علم من است.


عنوان اميرالمؤمنين نزد شيعه اماميه، اختصاص به علی بن ابی‌طالب ـ عليه‌السلام ـ دارد. و امروزه اين نام در نزد شیعیان فقط به حضرت علی ـ عليه‌السلام ـ اختصاصی دارد و فرد ديگری را با اين عنوان نمی‌آورند.


۱. احمد بن حنبل، مسند، ج ۱، ص ۱۷۸.
۲. امینی، عبدالحسین، الغدیر، ج ۸، ص ۸۶.    
۳. سیوطی، جلال‌الدین، تاریخ الخلفا، مصر، ۱۳۷۱، ص ۱۳۸.
۴. مجمع البحرین،‌ ص ۲۲۹.
۵. اصفهانی، حافظ ابونعیم، حلیه الاولیا، ۱۳۸۷ ق، ج ۱، ص ۶۳.
۶. امینی، عبدالحسین، الغدیر، ج ۸، ص ۸۷.    
۷. امینی، عبدالحسین، الغدیر، ج ۶، ص ۸۰.    



سایت اندیشه قم    






جعبه ابزار