نیم‌خورده مؤمن
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: بیماری،
کرونا،
سؤر مؤمن،
میکروب.
پرسش: روایات شفا بودن سؤر مؤمن با توجه به اینکه می‌تواند حامل میکروب و بیماری باشد، چگونه قابل جمع است؟
پاسخ اجمالی: روایاتی متعدد درباره شفا بودن نیم‌خورده
مؤمن وجود دارد، از سوی دیگر روایاتی نیز وجود دارد که دلالت بر پرهیز و خودداری از نزدیک شدن با بیمار دارند و در آن‌ها سفارش به احتیاط کرده و زیاد نزدیک شدن به مریض را نهی کرده‌اند. وجه جمعی که می‌توان برای این دو دسته از روایات ارائه کرد این است که روایات سؤر مؤمن و شفا بودن آن، ناظر به وقت سلامتی و شرایط عادی جامعه است که نیم‌خورده مؤمن استفاده شود و
اسراف نشود، اما به هنگام شیوع بیماری که احتمال انتقال بیماری هست، احتیاط در ترک است.
مجموع نگری به آموزه‌های دینی، در
دین‌شناسی و برای برداشت صحیح از دین، کاری ضروری است، «
شیخ طوسی» در کتاب «
تهذیب الاحکام» و «
الاستبصار» که دو کتاب اصلی از چهار کتاب محوری
شیعه است به جمع بین اخبار و رفع تعارض بین آن‌ها پرداخته است و انگیزه خود را از این کار در ابتدای کتاب توضیح داده که افرادی از شیعه به علت عدم توانایی علمی در حل این تعارض‌ها بین روایات، از مذهب شیعه خارج شدند و مذهب دیگری برگزیدند
ازاین‌رو فهم صحیح و مجموعی از احادیث و آیات، کاری ضروری و از ارکان مهم دین‌شناسی است.
در روایات متعدد، سؤر مؤمن و شفا بودن آن مطرح شده است؛ به عنوان مثال از
امام صادق (علیه‌السّلام) نقل است که فرمود:
«فِی سُؤْرِ الْمُؤْمِنِ شِفَاءٌ مِنْ سَبْعِینَ دَاء؛
در نیم‌خورده مؤمن شفای هفتاد مریضی است.»
روشن است که عدد هفتاد در این نوع روایات ناظر به تعداد زیاد است نه لزوماً عدد هفتاد مدنظر باشد.
همچنین از
پیامبر گرامی اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) نقل است که فرمودند:
«مَنْ شَرِبَ مِنْ سُؤْرِ اَخِیهِ تَبَرُّکاً بِهِ خَلَقَ اللَّهُ بَینَهُمَا مَلَکاً یسْتَغْفِرُ لَهُمَا حَتَّی تَقُومَ السَّاعَة؛
هر کس از باقیمانده نوشیدنی برادر مؤمن خویش برای
تبرک جستن بنوشد، خدای متعال فرشته‌ای را خلق کند تا برای آن دو تا
روز قیامت استغفار کند.»(این روایت در مستدرک الوسائل به نقل از کتاب الاختصاص منسوب به
شیخ مفید از پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) نقل شده است، اما در چاپ فعلی کتاب
الاختصاص وجود ندارد، همین روایت را
شیخ صدوق در کتاب ثواب الاعمال به عنوان حدیثی مرفوع و بدون انتساب به معصوم نقل کرده است).
در روایت دیگر از
امام رضا (علیه‌السّلام) نقل است که فرمود:
«مَنْ شَرِبَ مِنْ سُؤْرِ اَخِیهِ الْمُؤْمِنِ یرِیدُ بِذَلِک التَّوَاضُعَ اَدْخَلَهُ اللَّهُ الْجَنَّةَ الْبَتَّة؛
هر کس از باقیمانده نوشیدنی برادر مؤمن خویش بنوشد و قصدش از این کار تواضع و فروتنی باشد، خدای متعال او را حتماً به بهشت می‌برد.»
در این دسته روایات توجه به چند قید، مهم است، اول اینکه محور، فرد مؤمن است، دوم قصد تبرک و در روایت سوم به قصد
تواضع چنین کند.
بنابراین ازجمله آثار و برکات نیم خورده مؤمن این است که زمینه‌ساز شفا و سلامتی می‌شود و خداوند به فضل و کرمش و به برکت ایمان، نه تنها زمینه مرض و انتقال بیماری را در نیم خورده مؤمن از بین می‌برد بلکه آن را شفابخش و سلامت آفرین قرار می‌دهد.
از سوی دیگر دسته‌ای از روایات است که توصیه می‌کنند از بیمار واگیر‌دار مانند افراد جذامی، لازم است فاصله گرفته شود؛ به عنوان مثال در روایتی از امام صادق (علیه‌السلام) باواسطه
ائمه دیگر از
امیرالمؤمنین (علیه‌السّلام) نقل شده است که پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) در ضمن وصیت‌های خود چنین فرمودند:
«کرِهَ اَنْ یکلِّمَ الرَّجُلُ مَجْذُوماً اِلَّا اَنْ یکونَ بَینَهُ وَ بَینَهُ قَدْرُ ذِرَاعٍ وَ قَالَ فِرَّ مِنَ الْمَجْذُومِ فِرَارَک مِنَ الْاَسَدِ؛
مکروه است با شخصی که مرض
جذام دارد معاشرت و صحبت شود، مگر اینکه بین آن دو به‌اندازه یک ذراع فاصله باشد و حضرت رسول (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) فرمود: از شخص جذامی فرار کن همان‌طور که از شیر فرار می‌کنی.»
همچنین در روایت دیگر از حضرت رسول اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) نقل شده است که فرمودند:
«اَتَاهُ مَجْذُومٌ لِیبَایعَهُ فَلَم یمُدَّ یدَهُ اِلَیهِ بَلْ قَالَ اَمْسِک یدَک فَقَدْ بَایعْتُک؛
شخصی که مبتلا به جذام بود برای بیعت نزد پیامبر آمد، اما حضرت به او دست نداده و فرمودند: بدون آن‌که با من دست بدهی، بیعتت را پذیرفتم.»
همچنین در روایت دیگری از حضرت چنین نقل شده است که:
«لَا تُطِیلُوا النَّظَرَ اِلَی الْمَجْذُومِ وَ اِذَا کلَّمْتُمُوهُ فَلْیکنْ بَینَکمْ وَ بَینَهُ قِیدُ رُمْح؛
به افراد مبتلا به
خوره، زیاد نگاه نکنید و وقتی با آنان گفت وگو می‌کنید، به‌اندازه یک نیزه از آنان دور باشید.»
در این روایات نزدیک شدن بیش ازحد به فرد جذامی (و به طورکلی هر فردی که دارای بیماری مسری است) نهی شده است و حتی در نقل بالا پیامبر نیز از دست دادن به فرد جذامی (شاید به علت گوشزد کردن رعایت بهداشت به دیگران نه بی‌احترامی به آن شخص) خودداری کرده است، قطعاً در میان افرادی که در جامعه آن روز مبتلا به بیماری شده‌اند، مؤمنان نیز بوده‌اند و بااین حال سفارش به رعایت فاصله با آن‌ها شده است چه رسد به اینکه نیم‌خورده آنان را کسی بخورد.»
جمع بین این دو دسته روایات را می‌توان این‌گونه بیان داشت که روایات دسته اول می‌گوید خوردن نیم‌خورده مؤمن به قصد
شفا و تبرک جستن، کار خوبی است و اگر این کار با تواضع باشد و
تکبری در کار نباشد، خدای متعال این کار را بی‌پاسخ و اجر نخواهد گذاشت، به شرط اینکه آن
مؤمن در حالت صحت و شرایط عادی باشد و الا اگر بیماری فراگیر شده باشد و احتمال واگیر، زیاد باشد، باید احتیاط کرد، چنانکه در روایات آمده به‌اندازه یک نیزه فاصله رعایت شود؛ پس به طریق اولی نیم خورده آن افرادی که ناقل بیماری یا احتمال ناقل بودن آنان زیاد است را نباید خورد.
مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی، برگرفته از مقاله «نیم خورده مؤمن» تاریخ بازیابی۱۳۹۹/۲/۱.
