نماز جماعت در روایات
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: نماز جماعت.
پرسش: چند حدیث معتبر و مشوق درباره نماز جماعت بیان کنید.
پاسخ:
دین مقدس اسلام به اتحاد و اجتماع
مسلمانان اهمیت زیادی داده است؛ چنان‌که
قرآن می‌خواهد مردم اتحاد داشته باشند و از پراکندگی بپرهیزند.
رسول اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) می‌فرمایند: «
یدالله مع الجماعة»
دست (= قدرت و عنایت)
خداوند با
جماعت است.
بنا بر بعضی
روایات، وقتی عده‌ای جمع شوند و
دعا کنند، دعایشان به
اجابت می‌رسد.
طبق
روایت معتبری، اگر چهل
مؤمن بر جنازه مؤمنی حاضر شوند و به خوبی او
شهادت دهند،
خداوند متعال شهادت آنان را می‌پذیرد و
گناهان او را می‌آمرزد.
و بالاخره این‌که نماز جماعت از اموری است که فراوان روی آن تأکید شده است و خواندن
نمازهای واجب، خصوصاً نمازهای یومیه به صورت
جماعت از مستحبات مؤکده (مورد تأکید) می‌باشد و به قدری در فضل آن و در مذمت ترک‌کننده آن تاکید شده است که نزدیک است آن را به
واجبات ملحق کند.
در ذیل، بعضی از آموزه‌های دینی در این باره، با استفاده از منابع معتبر ذکر می‌گردد:
قرآن کریم می‌فرماید: «
وَ اَقِیمُوا الصَّلاةَ وَ آتُوا الزَّکاةَ وَ ارْکَعُوا مَعَ الرَّاکِعِینَ؛
و
نماز را به پا دارید و
زکات را بپردازید و همراه رکوع‌کنندگان
رکوع کنید و نماز را جماعت بگزارید».
در بعضی از
تفاسیر، قسمت پایانی این آیه، ناظر به نماز جماعت دانسته شده است.
چنان‌که
آیت‌الله جوادی آملی در ذیل این
آیه می‌فرماید: «... به اهل
ایمان دستور داده شد که اولاً، هر یک اهل نماز و رکوع باشند و ثانیاً، نماز را با هم بخوانند. معیار این معیت همان
وحدت نماز است. این وحدت اعتباری تنها در جماعت (اعم از
جمعه و غیر آن) متبلور است».
اکنون به بعضی
روایات درباره
نماز جماعت اشاره می‌کنیم:
درباره فضیلت نماز جماعت در روایتی که از
امام صادق (علیه‌السلام) نقل شده است چنین می‌خوانیم: «الصلاة فی جماعة تفضل علی صلاة الغذ، ای الفرد باربع و عشرین؛ درجه نماز با جماعت بیست و چهار درجه بر نماز فرادی برتری دارد».
این
روایت در کتب مختلف با مختصر تفاوتی نقل شده است
و بعضی
علما به صحیح بودن آن تصریح کرده‌اند،
در وسائل الشیعه و مدارک الاحکام در ادامه این روایت آمده است که هر یک از این بیست و چهار درجه برابر با بیست و پنج
نماز می‌باشد.
در روایت دیگری،
ابوسعید خدری از
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) در این باره چنین نقل می‌کند که ایشان فرمودند: «صلاة الجماعة افضل من صلاة الفرد بخمس و عشرین درجة؛
نماز جماعت بیست و پنج درجه برتر از نماز فردی می‌باشد».
شبیه این روایت را امام صادق (علیه‌السلام) نیز از رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) نقل فرموده‌اند.
در کتاب
العروة الوثقی، و مدارک الاحکام روایتی به این مضمون نقل شده است که
امام رضا (علیه‌السلام) در پاسخ به سؤال
محمد بن عماره که پرسیده بود نماز فرادی در
مسجد کوفه افضل (برتر) است یا نماز جماعت؟ فرمودند: «الصلاة فی جماعة افضل؛ نماز با
جماعت برتر است». و این در حالی است که روایت شده است که نماز در مسجد کوفه برابر با هزار نماز است.
در روایتی معروف آمده است، فضایل و ثواب‌های زیادی برای نماز جماعت ذکر شده است. این روایت در کتاب‌های
مستدرک الوسائل و
العروة الوثقی به صورت مفصل از
پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) نقل شده است
که برای رعایت اختصار، آن مقداری که در توضیح المسائل مراجع آمده است، نقل می‌شود:
«در روایتی وارد شده است که اگر یک نفر به
امام جماعت اقتدا کند، هر رکعت از نماز آنان،
ثواب صد و پنجاه نماز را دارد و اگر دو نفر اقتدا کنند، هر رکعتی ثواب ششصد نماز دارد و هر چه بیش‌تر شوند، ثواب نمازشان بیش‌تر می‌شود تا به ده نفر برسند و عده آنان که از ده گذشت، اگر تمام آسمان‌ها کاغذ و دریاها مرکب و درخت‌ها قلم و
جن و انس و
ملائکه نویسنده شوند؛ نمی‌توانند ثواب یک رکعت آن را بنویسند».
و اما درباره مذمت از ترک نماز جماعت هم روایاتی نقل شده است که بعضی ذکر می‌شوند:
از
علی (علیه‌السلام) نقل شده است که فرمودند: «
من سمع النداء فَلَمْ یجبه من غیر علة فلا صلاة له؛
هر کس ندا (
اذان) را بشنود، ولی بدون
عذر پاسخ ندهد (در نماز جماعت حاضر نشود) برای او نمازی نیست». (ظاهراً مراد نفی نماز کامل است).
مرحوم
فیض می‌فرماید: در روایت صحیحی از امام صادق (علیه‌السلام) نقل شده است که فرمودند: پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) فرمودند: «
لاصلاة لمن لایصلی فی المسجد مع المسلمین الا من؛ علة؛
برای کسی که در
مسجد با مسلمانان (به صورت
جماعت) نماز نمی‌خواند، نمازی نیست مگر این‌که از روی عذری باشد.
از امام صادق (علیه‌السلام) روایت شده است که فرمودند: «رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) با همسایگان مسجد، شرط کرد که به نماز جماعت حاضر شوند و فرمود: گروهی که حاضر نمی‌شوند، باید از این کار دست بردارند و به نمازها حاضر شوند و گرنه مؤذنی را گویم
اذان و اقامه گوید و امر کنم شخصی را که از
اهل بیت من است و او علی (علیه‌السلام) است، پشته‌های هیمه (هیزم) فراهم آورد و خانه‌ها را بر آن مردمی که تمرد کرده‌اند، بسوزاند».
روایات دیگری نیز وجود دارد که مضمون این روایت را تأیید می‌کند.
در واقع این حدیث بیانگر
حکم حکومتی پیامبر اعظم است.
نماز جماعت به اندازه‌ای اهمیت دارد که رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) به نابینایی که نمی‌توانست به
مسجد برود و کسی هم نبود که او را به مسجد ببرد، فرمودند: «بین منزل خود و مسجد طنابی نصب کن و با گرفتن آن
ریسمان، خود را به مسجد برسان و از فضیلت جماعت محروم نشو».
و هم‌چنین از آن حضرت نقل شده است که فرمودند: «
الصلاة جماعة و لو علی راس زج؛
نماز با جماعت است (باید باشد) هرچند روی نیزه باشد». که این
حدیث کنایه از آن است که در هر شرایطی باید سعی شود که
نماز به جماعت برگزار شود.
۱. وسائل الشیعه (مشخصات آن در پاورقی ذکر شد)، ج۵، صفحه ۳۷۰ – ۳۸۸.
۲. مستدرک الوسائل (مشخصات آن در پاورقی ذکر شد)، ج۶، صفحه ۴۴۳ – ۴۵۸.
۳. سفینة البحار، (مشخصات آن در پاورقی ذکر شد)، ج۱، صفحه ۶۴۵ – ۶۴۷.
۴. مدارک الاحکام (مشخصات آن در پاورقی ذکر شد)، ج۴، صفحه ۳۱۰ – ۳۱۳.
۵. المحجة البیضاء (مشخصات آن در پاورقی ذکر شد)، ج۱، صفحه ۳۴۱ – ۳۴۴.
۶. توضیح المسائل مراجع (مشخصات آن در پاورقی ذکر شد)، ج۱، صفحه ۷۲۲ – ۷۲۴.(مسائلی در این قسمت ذکر شده که حکایت از اهمیت نماز جماعت دارد.)
۷. العروة الوثقی (مشخصات آن در پاورقی ذکر شد)، ج۱، صفحه ۵۹۶ – ۵۹۸.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «نماز جماعت در روایات»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۰۴/۲۸.
