نعمت‌های بهشتی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: نعمت‌های بهشتی، میوه بهشتی، روزی، تفسیر آیه ۲۵ سوره بقره.
پرسش: در سوره بقره می‌خوانیم: هر زمان که میوه‌ای بهشتی به بهشتیان داده شود، می‌گویند این همان است که قبلاً به ما روزی شده بود. این آیه نشانگر چه واقعیتی است؟
پاسخ:
قرآن کریم درباره قیامت و توصیف نعمت‌های بهشتی که
مؤمنان از آن بهره‌مند خواهند شد، می‌فرماید:
«
وَبَشِّرِ الَّذِين آمَنُواْ وَعَمِلُواْ الصَّالِحَاتِ أَنَّ لَهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِن تَحْتِهَا الأَنْهَارُ كُلَّمَا رُزِقُواْ مِنْهَا مِن ثَمَرَةٍ رِّزْقًا قَالُواْ هَذَا الَّذِي رُزِقْنَا مِن قَبْلُ وَأُتُواْ بِهِ مُتَشَابِهًا وَلَهُمْ فِيهَا أَزْوَاجٌ مُّطَهَّرَةٌ وَهُمْ فِيهَا خَالِدُونَ»؛
به کسانی که
ایمان آورده، و کارهای شایسته انجام داده‌اند،
بشارت ده که باغ‌هایی از بهشت برای آنهاست که نهرها از زیر درختانش جاری است. هر زمان که میوه‌ای از آن، به آنان داده شود، می‌گویند: «این همان است که قبلاً به ما روزی شده بود. (ولی این‌ها چه‌قدر از آنها بهتر و عالی‌تر است)». و میوه‌هایی که برای آنها آورده می‌شود، همه (از نظر خوبی و
زیبایی) یکسان‌اند. و برای آنان همسرانی پاک و پاکیزه است، و جاودانه در آن خواهند بود.
در این‌جا مانند آیات فراوان دیگر،
ایمان و عمل صالح به‌عنوان دو
ارزش مطرح می‌شوند که همواره باید در کنار هم و توأمان باشند و هریک به‌تنهایی کارساز نیست. به عبارت دیگر، می‌توان گفت که ایمان به منزله
روح و عمل صالح به منزله جسم است و
خداوند مشتریِ آن عمل شایسته‌ای است که ناشی از ایمان به او باشد؛ وگرنه ارزش معنوی ندارد. هم‌چنین ایمانی که منشأ
اعمال صالحه نباشد، ارزشی ندارد و ایمان بدون
عمل نمی‌تواند نجات‌بخش
انسان باشد.
در این‌که حقیقت ایمان چیست؟ و آیا عمل، جزء مفهوم ایمان است و یا حقیقت دیگری است. (رجوع کنید به مفهوم ایمان، ۱۲۰، درجات ایمان، ۲۶۷۱۶).
به هر حال خداوند در این
آیه کسانی را که ایمان و عمل صالح داشته باشند به چهار
نعمت بهشتی مژده می‌دهد. البته حقیقت نعمت‌های بهشتی برای ما روشن نیست، ولی برای تفهیم نسبی و ترسیم دورنمایی از آن، در
قرآن و
احادیث،
نعمت‌های بهشتی را با نعمت‌های این
دنیا مقایسه می‌کند و با زبانی که برای ما قابل فهم باشد، آنها را می‌آورد.
آن چهار نعمتی که خداوند در این آیه به‌عنوان
پاداش ایمان و عمل صالح به
ذکر آنها پرداخته است، عبارت‌اند از:
باغ‌هایی که از زیر درختان آن نهرها جاری است، یکی از آن
نعمت‌هاست. جریان آب علاوه بر این‌که درختان و گل‌ها و
گیاهان را سیراب می‌کند، خود یک حالت چشم‌نواز و با صفایی دارد که به تنهایی برای یک تماشاگر لذت‌بخش است، در
بهشت نیز این لذت وجود دارد.
بهشتیان از میوه‌های گوناگونی استفاده خواهند کرد. یکی از خصوصیات میوه‌های بهشتی این است که آنها نوع نامرغوب ندارند و همه آنها در طعم و رنگ و حجم مثل هم هستند و نمی‌توان یکی را بر دیگری ترجیح داد؛ لذا هر بار که
بهشتیان از میوه‌ای استفاده می‌کنند، می‌گویند که این همان است که پیش از این خوردیم و میوه‌های شبیه به هم به آنها داده می‌شود.
در بهشت همسرانی داده خواهد شد که از هرگونه پلیدی و زشتی پاک و پاکیزه‌اند و
انسان از دیدن آنها و
زندگی با آنها لذت زاید الوصفی می‌برد. این‌ها همان حوریان هستند که
ذکر آنها در
آیات دیگر آمده است. (حور العین بهشتی و ازدواج، ۷۸۹؛ حور العین برای مقربان و اصحاب یمین، ۳۶۸۳۵).
در
بهشت هر نعمتی هرچند هم مهم باشد، اگر دوام و بقا نداشته باشد، بی‌ارزش است و انسان در عین برخورداری از آن غصه از دست دادن آن را خواهد خورد و لذت یک نعمت ناپایدار به رنج دوری آن نمی‌ارزد؛ ولی در بهشت نعمت‌ها همیشگی و جاودانه است و این خود لذتی مضاعف است.
اما برای جمله «
قالُوا هذَا الَّذِی رُزِقْنا مِنْ قَبْلُ» مفسران احتمالاتی را مطرح کرده‌اند:
چون میوه‌های بهشت هر چند از درخت چیده شوند
خداوند آن را دوباره سر جایش برمی‌گرداند، روی این اصل اهل بهشت وقتی که میوه‌ای را می‌خورند و همان را در جایش می‌بینند به اشتباه می‌افتند و با تعجب می‌گویند: این همان است که قبلاً نصیب و روزی ما شده بود.
مراد آیه این است که این‌ها قبلاً (در
دنیا)
روزی آنان بوده است.
معنای آن این است که این میوه‌ها شبیه میوه‌هایی است که قبلاً در بهشت از آن بهره‌مند بودیم، به عبارتی می‌دانند که این میوه‌های جدید غیر میوه‌های گذشته است، ولی چون مانند آنها از رنگ، بو، طعم و نیکویی وصف ناشدنی برخوردارند، میوه‌های جدید را به میوه قدیم تشبیه می‌کنند.
البته هیچ مانعی ندارد که همه این مفاهیم و
تفاسیر منظور باشد؛ چراکه
الفاظ قرآن دارای بطون و معانی مختلف است، و در بحث استعمال لفظ در اکثر از معنا ثابت شد که این امر به‌هیچ‌وجه اشکال ندارد.
جمله «
وَ أُتُوا بِهِ مُتَشابِهاً» نیز به چند وجه
تفسیر شده است.
میوه‌های بهشت از نظر رنگ شبیه و مثل هم بوده؛ ولی طعم و مزه آنها فرق دارد.
همه میوه‌های بهشت از حیث خوبی مثل و شبیه هم هستند و پست و نامرغوب در آن وجود ندارد.
برخی میوه‌های بهشت مانند میوه‌های دنیا هستند. اما میوه‌های بهشتی بهتر و خوشبوتر است.
به علت شباهت قسمتی از میوه‌های بهشت از نظر خصوصیات و
لذت به قسمت دیگر؛ لذا کلمه «مُتَشابِهاً» گفته شد.
به جهت سنخیت و شباهت همه میوه‌های بهشتی با هم، تعبیر به «متشابه» شده است.
پایگاه اسلام کوئست.
