نشانههای خدا در آفرینش کوهها
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: بشر،
آفرینش،
خدا،
زمین.
پرسش: نشانههای خدا در آفرینش کوهها چگونه است؟
اخیرا با پیشرفت
علم زمینشناسی، ضرورت وجود کوهها برای تأمین آرامش زمین و آمادهسازی آن برای زندگی به اثبات رسیده است؛ امّا
قرآن کریم، چهارده قرن پیش، از این راز علمی پرده برداشته و با صراحت، به نقش کوهها در زندگی بشر، اشاره کرده است.
این کتاب آسمانی، ۳۹ بار با واژه «جِبال» و نُه بار با کلمه «رواسی» از کوهها یاد کرده و مردم را در مسیر خداشناسی به مطالعه این پدیده شگفت، دعوت کرده است. شماری از نکات قابل توجّه در مطالعه کوهها عبارتاند از:
نخستین نکته قابل تامّل که قرآن، انسان را به تامّل در آن دعوت میکند، چگونگی نصب کوهها در زمین است:
«اَفَلاَ یَنظُرُونَ... اِلَی الْجِبَالِ کَیْفَ نُصِبَتْ؛
آیا به کوهها نمینگرند... که چگونه نصب شدهاند؟».
راستی، چه کسی جز آفریدگار توانا و
حکیم میتواند کوهها را با آن حجم و وزن، در دل زمین نصب کند و ریشههای آن را به هم پیوند دهد؟ آیا از تصادف بیشعور و ناتوان، چنین کار عظیمی ساخته است؟ !
زمین، از دو جهت در معرض لرزش و اضطراب شدید و متلاشی شدن قرار دارد:
۱. حرکتهای سریع و گوناگون
وضعی،
تبعی و
انتقالی؛
۲. گازهای متراکمی که در درون آن با شدّت تمام، آماده
انفجار است.
از اینرو، زمین، نیازمند رشتههای محکم و بادوام و میخهای عظیمی متناسب با حجم و وزن خود است تا قطعات مختلف آن را به هم پیوند دهد و مانع از لرزش و متلاشی شدن آن گردد. تحقیقات علمی نشان میدهد که این رشتههای بادوام و میخهای محکم، کوهها هستند که با ریشههای عمیق و وزن سنگین خود، موجب استحکام و آرامش زمین هستند. بدین جهت، قرآن کریم، در سه مورد، فایده کوهها را پیشگیری از اضطراب و لرزش زمین بیان کرده است:
«وَ جَعَلْنَا فِی الْاَرْضِ رَوَاسِیَ اَن تَمِیدَ بِهِمْ؛
و در زمین، کوههایی استوار قرار دادیم تا مبادا بلرزد.»
و در یک مورد، قرآن از کوهها به عنوان میخهای زمین، یاد کرده است:
«اَلَمْ نَجْعَلِ الْاَرْضَ مِهَادًا• وَ الْجِبَالَ اَوْتَادًا؛
آیا زمین را گاهواره و کوهها را میخ قرار ندادیم؟».
امام علی (علیهالسّلام) در تفسیر و تبیین این آیات، سخنان دقیق و زیبایی دارد که در باب ششم آمد.
کوهها از جهات مختلف، محافظ
انسان هستند؛ زیرا همچون حصار عظیمی جلوی بادهای
اقیانوس منجمد شمالی را سد میکنند و اگر این دیوارهای بلند نبودند، بادهای سخت و سرد، شرایط زیست محیطی را مختل میکردند. افزون بر این، کوهها بر سرِ راه بادهای مرطوب دریایی، که حامل ابرها هستند، سدّی ایجاد میکنند و در نتیجه، برف و باران در دامنه آنها فرو میریزد.
علاوه بر این، کوههای بلند مناطق گرم، در درجه حرارت نقاط مجاور خود، تغییراتی میدهند و گرمای شدید را تخفیف میدهند.
قرآن کریم، در بیان یکی از حکمتهای آفرینش کوهها چنین میفرماید:
«وَ اللَّهُ جَعَلَ لَکُم مِّمَّا خَلَقَ ظِـلَـلاً وَ جَعَلَ لَکُم مِّنَ الْجِبَالِ اَکْنَـنًا؛
و
خداوند، از آفریدههایش برایتان سایه و از کوهها سپر قرار داد».
یکی از راههای
تصفیه آب، این است که آن را از طبقات مختلفی که بر روی هم انباشته شده است، عبور میدهند. آبی که از این طبقات عبور میکند، فضولات و میکروبهایش در لایههای منافذ میماند و در زیر آنها آب گوارایی جریان مییابد.
بدینسان، کوهها نقش مهمّی در
تصفیه و گوارایی آبهای آشامیدنی دارند؛ زیرا برفهایی که در
زمستان بر فراز کوهها ذخیره شده، به تدریج آب میشود و از لابه لای طبقات سنگها عبور کرده، به طور طبیعی تصفیه میشود و از زیر کوه، به صورت چشمههای صاف و گوارا جاری میگردد و هر چه کوه بلندتر باشد، آب بیشتری تصفیه میگردد و گواراتر میشود. (اقتباس از کتاب راز کوهها.) قرآن با اشاره به این درس خداشناسی میفرماید:
«وَ جَعَلْنَا فِیهَا رَوَاسِیَ شَـامِخَـاتٍ وَ اَسْقَیْنَـاکُم مَّاءً فُرَاتًا؛
و در آن، کوههایی استوار و برافراشته قرار دادیم و آبی گوارا به شما نوشاندیم.»
گفتنی است که منافع کوهها و نقش آنها در زندگی انسان، منحصر به آنچه ذکر شد نیست. لذا
امام صادق (علیهالسّلام) در حدیثی ضمن اشاره به شماری از منافع کوهها (مانند: ذخیره برف، چشمههای آب، رشد دادن انواع
گیاههای دارویی، تامین محیط زیست برای حیوانات وحشی و...) میفرماید:
«و فیها خِلالٌ اُخری لا یَعرِفُها الاّ المُقَدِّرُ لها فی سابِقِ عِلمِهِ؛
و در آنها ویژگیهای دیگری هست که جز تقدیرکننده نخستینش از آن آگاه نیست.»
حدیثنت، برگرفته از مقاله «نشانههای خدا در آفرینش کوهها» تاریخ بازیابی ۱۳۹۷/۱/۲۰.