نام‌های منجی موعود در ادیان
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: منجی موعود،
ادیان ابراهیمی،
فطرت،
نجم الثاقب، نظام آفرینش.
پرسش: نام‌های منجی در ادیان دیگر به چه صورت آمده است؟
پاسخ:
اعتقاد به
منجی موعود، باوری فراگیر در میان تمام
ادیان ابراهیمی و غیر ابراهیمی است که فطری بودن این نیاز و احساس را نشان می‌دهد.
انسان در ذات خویش و فارغ از ویژگی‌های آیین، محیط و زمانه، امید به آینده‌ای بهتر برای خود، جامعه پیرامون و جهان را در درون خویش احساس می‌کند. باور به منجی موعود جهانی در تمام ادیان و مذاهب برگرفته از این آگاهی فطری مشترک میان انسان‌هاست. البته مصداق منجی موعود در هر آیین، برگرفته از آموزه‌ها و پیش‌داشته‌های معتقدان به آن است و از این‌رو در هر آیین با نامی خاص معرّفی و شناخته می‌شود.
ممکن است گفته شود: باور به موعود جهانی، در آیین‌های غیر الهی و ساخته بشر نیز وجود دارد و این حاکی از خرافی بودن این باور در میان آنان، یا نشانه آرزو و پنداری وهم‌آلود است. پس ممکن است این باور در ادیان الهی نیز برگرفته از خرافه‌های موجود در آن آیین‌ها باشد.
در پاسخ می‌گوییم: مبدا اعتقاد به منجی موعود در همه آیین‌های الهی و غیر الهی، فطرت انسانی است که پاکی و پسندیدگی را برای خود، جامعه و جهان نیکو می‌شمارد و بدان امید دارد. این آگاهی فطری برآمده از الهام الهی است:
«فَاَلْهَمَهَا فُجُورَهَا وَ تَقْوَلهَا؛ سپس پلیدی و پرهیزکاری‌اش را به آن الهام کرد». پس اعتقاد به منجی جهانی، آرزویی خام نیست؛ بلکه امیدی برآمده از نگاه الهی به نظام آفرینش است.
از سوی دیگر، پژوهش‌ها نشان دادند که باور به منجی موعود در همه ادیان الهی وجود داشته است. طبیعی است که این اعتقاد شادی‌بخش و امیدآفرین به آیین‌های غیر الهی نیز نفوذ کند و آنها هم در پی ترویج آن باشند.
پس از این مقدمه کوتاه به معرّفی نام‌های منجی موعود در ادیان می‌پردازیم. آیین‌های متفاوت، منجی موعودشان را گاهی با نام خاص معرّفی کرده‌اند و گاهی تنها ویژگی‌ها و صفات بارز و محوری او را بر شمرده‌اند. برای مثال عناوینی چون «
مسیح» یا «سرور بزرگ» یا «ویشنو» به معنای «نجات‌دهنده» اوصاف منجی موعود را بیان می‌کند.
برخی از این اوصاف و القاب، شباهت‌های فراوانی با ویژگی‌های موعود در تفکر اسلامی و بویژه شیعی دارند و این شاهد دیگری بر وجود همان فطرت انسانی است که در آغاز این نوشتار، از آن سخن گفتیم.
اکنون فهرست‌وار، نام منجی موعود را در ادیان الهی و غیر الهی باز می‌گوییم.
مسیح یا ماشیح.
پسر انسان.
سرورِ بزرگِ میکائیلی.
قائم.
سوشیانس (سَوشِیَنْت) یعنی پسر سوم.
استوت ارته (که همان سوشیانس است).
ویشنو (به معنای نجات‌دهنده).
مَیْتْرِیه (Maitreya).
کریشنا.
اسامی ذکرشده، نام‌های موعود در ادیان مختلف و برگرفته از منابع اصلی همان ادیان است. برخی از مصادر و منابع واسطه نیز اسامی و صفات دیگری را نیز به نقل از مصادر کهن ادیان گزارش کرده‌اند. در این‌جا آن اسامی را از این مصادر نقل می‌کنیم.
«این اسامی در منابعی بوده است که اکنون در اختیار مؤلّف دانش‌نامه و همکاران وی نیست و امکان سنجش یا ارزیابی درستی آن وجود ندارد.»
- ایزدشناس یا ایزدنشان (نزد مجوس).
- پرویز، - بهرام یا بنده یزدان در کتاب ایستاع به نقل از کتاب ذخیرة الالباب.
در کتاب برزین از فرس.
- حاشر و صاحب، در
صحف ابراهیم.
- خجسته، در کتاب کندرال فرنگیان.
- خسرو، در کتاب جاویدان «خسرو مجوس».
- زند افریس، در کتاب ماریاقین.
- سروش ایزد، در کتاب زمزم زردشت.
- شماطیل، در کتاب ارماتش.
- صمصام الاکبر، در کتاب کندرال.
- فردوس الاکبر، در کتاب قبرس رومیان.
- فیروز، در کتاب فرنگان ماچارالامان.
- فرخنده، در کتاب شعیای پیغمبر.
- کیقباد دوم (عادل بر حق)، نزد مجوس و گبران عجم.
- کوکما، در کتاب نجتا.
- لندیطارا، در کتاب هزار نامه هند.
- مهمید الاخر، در انجیل.
- میزان الحق، در کتاب آژی پیغمبر.
- واقیذ، در کتب سماویه و در تورات و اقیذما.
- کلمة الحق، در صحیفه آسمانی.
- لسان صدق، در صحیفه آسمانی.
- خوراند، در جاویدان.
- اوقیدمو، در تورات به لغت ترگوم.
«او خواهد آمد»
- ایستاده و خداشناس، به نقل از کتاب «شاکمونی» از کتب مقدس هندیان.
- فرخنده و خجسته، به نقل از کتاب «وشن جوک» از کتب مقدس هندیان.
- ممتاطا (در زبان هندی به معنای محمّد است)، به نقل از کتاب «دادتک» از کتب مقدس برهماییان هند.
- راهنما، به نقل از کتاب «پاتکیل» از کتب مقدس هندیان.
- خرد شهر ایزد، به نقل از کتاب «شابوهرگان» از کتب مقدس مانویان ترجمه مولر.
- گرزاسپه، در باور ایرانیان باستان.
- کیخسرو، در باور ایرانیان باستان.
- مارکو کرالیویچ، در باور اهالی صربستان.
- آرتور، در باور کهن انگلیسی‌ها.
- بوریان بور ویهیم، در باور سلت‌ها.
- اودین، در باور اقوام اسکاندیناوی.
- بوخص، در اقوام اروپای مرکزی.
- کوتزلکوتل، اقوام آمریکای مرکزی.
- کالویبرگ، در باور یونانیان.
حدیث‌نت، برگرفته از مقاله «نام‌های منجی موعود در ادیان» تاریخ بازیابی ۱۳۹۷/۱۱/۱۰.
