نام گذاری اندیشمندان دینی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: آخوند،
مولوی،
مولانا،
ملا،
ماموستا.
پرسش: معانی اصطلاحات «مولوی»، «مولانا»، «ماموستا»، «ملا» و «آخوند» چیست؟
پاسخ: الف: ماموستا واژهای کردی و به معنای
استاد و
معلم است. ب: اصطلاح مولوی در بخشهای شرقی
ایران و نیز کشورهای شرق ایران، برای کسانی که در
علوم دینی، به درجات بالا رسیدهاند، استفاده میشود. ج: اصطلاح مولانا را بیشتر در هند برای افراد فاضل و بزرگ مرتبه به کار میبرند. د: کلمه ملا نیز به معنای
استاد و
معلم و شخص درس خوانده و با سواد است. ه: اصطلاح آخوند هم در میان
شیعیان مورد استفاده قرار گرفته، و هم مورد استفاده بخشی از
اهل سنت بوده، و بویژه در شمال و شمال شرق
ایران رواج داشته است.
در زبانها، فرهنگها و فرقههای مختلف، اصطلاحات و القاب متنوعی در نام گذاری اندیشمندان دینی به کار میرود که موارد مندرج در پرسش نیز بخشی از چنین القابی میباشد:
این کلمه، واژهای کردی و به معنای
استاد و
معلم است، اما در مناطق کردنشین به عالمان دینی نیز اطلاق میشود.
کلمه «
مولوی» یک اسم منسوب است؛ یعنی از اضافه شدن «یاء» نسبت به کلمه «مولی»، تشکیل شده است. این اصطلاح، در بخشهای شرقی
ایران و نیز کشورهای شرق ایران، مورد استفاده قرار میگیرد. این اصطلاح، برای کسانی که در
علوم دینی ، به درجات بالا رسیدهاند، استفاده میشود. (گفته شده که در دار العلوم
دیوبند هند این طور رتبه بندی انجام شده: ۱-
مولوی عالم ، تقریبا معادل لیسانس. ۲-
مولوی فاضل ، معادل فوق لیسانس. ۳-
مولوی کامل ، معادل دکترا.)
این واژه، یک ترکیب اضافی است (یعنی به صورت
مضاف و مضاف الیه است) و معنایش (بزرگ و سرور ما) میباشد. این اصطلاح را بیشتر برای افراد فاضل و بزرگ مرتبه به کار میبرند.
ابن بطوطه میگوید: در کاروان ما یک حاجی هندی بود. به این دلیل که او
قرآن را حفظ بود و نوشتن را به خوبی میدانست، به او مولانا میگفتند. (از یادداشت به خط مرحوم
دهخدا). (۹
رتبه مولانا، از مولوی بالاتر است. (سه اصطلاح بالا، بیشتر در مورد اندیشمندان دینی
اهل سنت کاربرد دارد. )
کلمه «ملا» نیز ریشه در واژه «مولا» دارد
و مخفف آن است. این کلمه نیز به معنای استاد و معلم و شخص درس خوانده و با سواد است. (اندیشمندان بسیاری از فرق مختلف اسلامی با این عنوان اشتهار یافتهاند.)
شاید این واژه مخفف «آغا خوندگار» باشد؛ به معنای عالم و
طالب علم .
این اصطلاح هم در میان
شیعیان مورد استفاده قرار گرفته، و هم مورد استفاده بخشی از اهل سنت بوده، و بویژه در شمال و شمال شرق ایران رواج داشته است.
اصطلاحات دیگری در القاب علمای
اهل سنت؛ مانند «
حافظ » و... وجود دارد که نشان گر میزان علم شخص نسبت به روایات و احادیث است.
با این وجود، نمیتوان مرزبندی دقیقی را اعلام کرد که بر اساس آن، افراد واجد صلاحیت دریافت هریک از عناوین دقیقا مشخص باشند.
پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «نام گذاری اندیشمندان دینی»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۱/۲۲.