مُرْجَوْنَ
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: گناهکاران،
توبه ، تأخیر، امیدواری، امر الهی،
ایمان .
پرسش: مرجون لامر الله چه کسانی هستند؟
پاسخ:
قرآن کریم در
سوره توبه می‌فرماید:«
وَ آخَرُونَ مُرْجَوْنَ لِأَمْرِ اللَّهِ إِمَّا یعَذِّبُهُمْ وَ إِمَّا یتُوبُ عَلَیهِمْ وَ اللَّهُ عَلِیمٌ حَکِیمٌ »؛
گروهی دیگر واگذار به فرمان خدا شده‌اند، یا آنها را مجازات می‌کند و یا توبه آنها را می‌پذیرد (هر‌طور که شایسته باشند) و خداوند دانا و
حکیم است.
برای روشن شدن منظور این آیه از قرآن کریم، نخست
شأن نزول آن را بیان کرده، آن‌گاه به
تفسیر آن خواهیم پرداخت.
گروهی از
مفسران می‌گویند: این آیه درباره سه نفر از متخلفان جنگ تبوک، به نام هلال بن امیه، مرارة بن ربیع و کعب بن مالک، نازل شده است.
شرح داستان پشیمانی و
توبه آنها را می‌توانید در
تفاسیر ، ذیل آیه ۱۱۸ سوره توبه مطالعه کنید.
از بعضی دیگر از روایات استفاده می‌شود که آیه مورد بحث درباره بعضی از
کفار است که در میدان‌های جنگ با مسلمانان، شخصیت‌های بزرگی؛ مانند "حمزه" سید الشهداء و امثال او را به
شهادت رساندند، سپس دست از شرک برداشته و به آیین
اسلام روی آوردند.
«مُرْجَوْنَ» از ماده «ارجاء» به معنای «تأخیر» و «
توقیف » است و در اصل از «رجاء» به معنای
امیدواری گرفته شده است و از آن‌جا که گاهی انسان چیزی را به امید هدفی به تأخیر می‌اندازد، این کلمه به معنای تأخیر آمده است؛ ولی تأخیری که با یک نوع امیدواری همراه است.
«مُرْجَوْنَ» یعنی کسانی که منتظرند تا ببینند خداوند در مورد آنها چه حکمی صادر می‌کند.
در این آیه اشاره به گروه دیگری از
گناهکاران شده است که پایان کار آنها درست روشن نیست، نه از
ایمان بالایی برخوردارند که مستحق
رحمت الاهی باشند و نه آن‌گونه‌اند که بتوان از
آمرزش و
مغفرت آنها به‌کلی ناامید بود؛ لذا قرآن درباره آنها می‌فرماید: گروه دیگری کارشان متوقف بر فرمان خداست، یا آنها را
مجازات می‌کند و یا توبه آنان را می‌پذیرد. در حقیقت این گروه نه‌چنان دارای ایمان راسخ، محکم و اعمال صالح‌اند که بتوان آنها را سعادت‌مند و اهل نجات دانست و نه چنان آلوده و منحرف‌اند که بشود از
نجات آنها مأیوس شد و آنها را اهل
دوزخ دانست.
این آیه به‌خودی‌خود، با قطع نظر از روایات، با وضع
مستضعفان تطبیق می‌کند که در حقیقت مانند برزخی هستند میان نیکوکاران و بدکاران؛ هرچند در روایات
شأن نزول ، آمده است که این آیه درباره آن سه نفری نازل شد که از شرکت در
جهاد تخلف ورزیده، بعد توبه کردند و خداوند توبه‌شان را پذیرفت.
اما شأن نزول محدودکننده آیه نیست.
این نوع روایات در واقع بیان
مصادیق است و منافات با عموم و اطلاق آیه ندارد؛ لذا می‌گوییم: مراد این نیست که بر خدا معلوم نباشد که اینها را
عذاب می‌کند یا قبول توبه می‌کند؛ بلکه منظور این است که یک دسته از ضعفای اهل
ایمان که در هر عصری وجود دارند، مرتکب بسیاری از گناهان؛ مانند ترک
نماز ،
روزه ،
حج و... شدند، اگر این
گناهان به جایی رسید که باعث زوال ایمان آنها شد، هنگام رفتن از
دنیا عذاب می‌شوند و اگر ایمان محفوظ ماند و هنگام رفتن موفق به
توبه شوند، خداوند قبول می‌فرماید و ما نمی‌دانیم کار آنها به کجا می‌کشد؛ نه می‌توانیم معامله
کفر با آنها کنیم و نه اطمینان به سلامتی آنها پیدا کنیم تا خاتمه کار آنها به کجا بکشد؛ لذا می‌فرماید: اینها کارشان عقب می‌افتد تا امر الاهی در
حق آنها صادر شود.
در حقیقت مرجون گروهی از انسان‌ها هستند که از
آموزه‌های قرآنی برای معالجه نفوس خویش بهره نمی‌جویند و خود را اصلاح نمی‌کنند و چون نفوسی ضعیف و اراده‌ای سست دارند، همواره میان بهشت و دوزخ در تردیداند. گاه ممکن است فردی که هنوز به مرحله اعلای
ایمان نرسیده باشد؛ زیرا نتوانسته حقیقت ایمان را درک کند یا از درک حقیقت آن قاصر بوده و مرتکب گناهی شده، درهای
رحمت خدای متعال برای چنین کسی گشاده است.
اینان کار حساب و کتابشان به تأخیر می‌افتد تا خداوند با لطف خویش (البته با توجه به مقتضیات روحی و موقعیت آنان)، با آنها چگونه برخورد کند؟
پایگاه اسلام کوئیست.
