موضوع آیه تبلیغ
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: پیامبر، آیه تبلیغ،
رسالت پرسش: آیا
آیه تبلیغ در‌باره ابلاغ همه احکام یا اصل رسالت نازل نشده بود؟
«یا اَیُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا اُنْزِلَ اِلَیکَ مِن رَبِّکَ وَاِن لَمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ وَاللهُ یَعْصِمُکَ مِنَ النَّاسِ اِنَّ اللهَ لاَ یَهْدِی الْقَوْمَ الْکافِرِینَ؛
ای
پیامبر! آنچه از جانب پروردگارت به سوی تو نازل شده، ابلاغ کن و اگر نکنی، پیامش را نرسانده‌ای و
خدا، تو را از گزند مردم، نگاه می‌دارد. آری. خدا، گروه
کافران را
هدایت نمی‌کند.»
غالب
مفسّران اهل سنّت، بر این باورند که مراد از (مَا اَنزَلَ ٱللهُ...) (که پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) مأمور به ابلاغ آن شده است) امر خاصّی نبوده؛ بلکه مراد، جمیع احکامی است که خداوند بر ایشان
وحی کرده است؛
اشکال این سخن، آن است که معنای آیه، لغو و بی‌فایده می‌گردد؛ چرا که بنا‌بر‌این قول، معنای
آیه چنین می‌شود: اگر جمیع آنچه را خدا بر تو نازل کرده است، ابلاغ نکنی، رسالت الهی را ابلاغ نکرده‌ای. اصطلاحاً
شرط و جزا، نباید متّحد و یکسان باشند؛ وگر نه در سخن، فایده‌ای نخواهد بود. از این‌رو، در پاسخ گفته‌اند: مراد آیه، این است که اگر رسالت الهی را کامل ابلاغ نکنی و مثلاً حکم یا آیه‌ای را رها کنی، زشتی و شناعت این کوتاهی از تو، هم‌چون شنیع بودن و زشتی ترک تمام رسالت و احکام است یا مراد این است که اگر آیه‌ای را ترک کنی،
عقاب این عمل برابر با عقاب ترک کلّ رسالت است.
در برابر این ادّعا باید گفت: چون این آیه در اواخر عمر مبارک پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) نازل شده است، نمی‌تواند مانند آیات (فَاصْدَعْ بِما تُؤْمَرُ وَ اَعْرِضْ عَنِ الْمُشْرِکِینَ• اِنَّا کَفَیناکَ الْمُسْتَهْزِئِینَ؛
پس آنچه را بدان مأموری، آشکار کن و از مشرکان، روی برتاب، که ما
[شرّ
] ریش‌خندگران را از تو برطرف خواهیم کرد.» یا آیه «اِنَّا سَنُلْقِی عَلَیکَ قَوْلًا ثَقِیلًا... وَ اصْبِرْ عَلی ما یقُولُونَ وَ ٱهْجُرْهُمْ هَجْرًا جَمِیلاً؛
چرا که ما به زودی سخنی سنگین به تو القا خواهیم کرد... و در برابر آنچه
[دشمنان
] می‌گویند، شکیبا باش و به طرزی شایسته از آنان دوری گزین.» نوعی تقویت روحیه یا حمایت معنوی باشد. لذا پیامبر خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) که مخاطب این آیه است یا تمامی آنچه را بر او نازل شده بود، ابلاغ کرده است یا خیر. اگر ابلاغ کرده بود که معنا نداشت این‌گونه مورد خطاب قرار گیرد. لذا باید گفت پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) (بنا بر مصالحی که او آگاه‌تر است)، ابلاغ حکمی را به تأخیر انداخته بود و این حکم، به تصریح روایات فراوان، ابلاغ رسمی و عمومی
ولایت علی (علیه‌السّلام) پس از ایشان به تمامی
مسلمانان جهان بود؛ چرا که
تهمت منفعت طلبی پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) در ولایت بخشی به عموزاده و
داماد خود، می‌توانست اساس دین نوپای
اسلام را متزلزل سازد.
از دیگر سو، چگونه روایات فراوانی را که در
سبب نزول این آیه آمده است، می‌توان به راحتی کنار گذاشت و قائل به عمومیت آیه شد؟
حدیث‌نت، برگرفته از مقاله «موضوع آیه تبلیغ» تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۵/۵.
