• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

منشأ دعاها

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



کلیدواژه: منشأ ادعیه، دعاها.

پرسش: منشأ ادعیه چیست و از چه کسی صادر شده است؟ آیا دعا، کلام خداست؟ اگر نه کلام چه کسانی است؟

پاسخ: منشأ دعاها ـ چنان‌که گذشت ـ از معصومان (علیهم‌السلام) هستند و این دعاها به انشا و لفظ معصومان (علیهم‌السلام) است.



ادعیه مشهور مثل دعای کمیل، ندبه، دعای سمات، دعای جوشن کبیر و مناجات‌هایی مثل مناجات شعبانیه و مناجات امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) در مسجد کوفه و زیارت‌نامه‌هایی مثل زیارت عاشورا، زیارت جامعه کبیره و زیارت آل یس در کتاب‌های روایی و دعایی آمده است که به دست عالمان و محدثان شیعه جمع‌آوری و تدوین شده است.


به طور کلی در موضوع دعاهای وارده از امامان و معصومین (علیهم‌السلام) کتاب‌های متعددی تدوین شده است که به فراخور اهل هر زمان مورد استفاده قرار گرفته است. به طور مثال:

۲.۱ - مصباح المتهجد

شیخ طوسی (رحمة‌الله‌علیه) (۶۴۰ هـ.ق) کتاب مصباح المتهجد را تألیف کرده است.

۲.۲ - اقبال الاعمال

سید بن طاووس (رحمة‌الله‌علیه) (۶۸۶ هـ.ق) کتاب‌های زیادی از جمله «اقبال الاعمال»، «جمال الاسبوع» و «فلاح السائل» را به ترتیب در اعمال هر ماه، هر هفته و هر روز تدوین کرده است و نیز ادعیه طولانی را در «مهج الدعوات» گرد آورده است.

۲.۳ - زاد المعاد

علامه مجلسی (رحمة‌الله‌علیه) (۱۱۱۰ هـ.ق) کتاب «زاد المعاد» را تألیف نموده است.

۲.۴ - مفاتیح الجنان

و ثقة المحدثین «حاج شیخ عباس قمی» (۱۳۵۹ هـ.ق) کتاب «مفاتیح الجنان» را تألیف نموده است.
و تمام دعاهای مشهور از این کتاب‌ها نقل شده و می‌شود.


اما مصدر این دعا ـ چنان‌که گذشت ـ از معصومان (علیهم‌السلام) هستند و این دعاها به انشا و لفظ معصومان (علیهم‌السلام) است.

۳.۱ - درخواست راوی از امام

گاهی راوی، آن را از امام (علیه‌السلام) درخواست می‌کرده است و امام به او یاد می‌داده است (مثل دعای کمیل).
[۱] زاد المعاد در اعمال ماه شعبان، فصل اعمال شب نیمه شعبان.
[۲] کفعمی، محمد بن ابراهیم، مصباح، ص۷۳۷، بیروت، چاپ اعلمی، ۱۴۱۴.


۳.۲ - نسخه‌برداری توسط راوی

برخی متن نوشته‌ای بوده است که به دست راوی نسخه‌برداری شده است؛ مانند آن‌چه از ادعیه به وسیله نواب اربعه (رحمهم الله) از ناحیه مقدسه رسیده است؛ مانند زیارت آل یس، به مفاتیح رجوع شود.
[۳] زیارت آل یس، مفاتیح، باب زیارات، فصل صاحب الامر، زیارت اول و مانند دعای سمات، همان، باب اول در ادعیه، فصل ششم درباره ادعیه مشهوره، دعای سمات.


۳.۳ - شنیدن راوی از امام

و برخی دعاها را راوی از امام (علیه‌السلام) شنیده است و عبارت راوی حاکی از شنیدن آن از دو لب امام (علیه‌السلام) است (مثل دعای ابوحمزه ثمالی و دعای صحیفه سجادیه و...).
[۴] همان، باب دوم در اعمال ماه‌های سال قمری، فصل ماه رمضان، بخش اعمال سحرهای مبارک رمضان، دعای چهارم.

امامان (علیهم‌السلام) به ما یاد می‌دهند که زیاد بخواهیم، به موقع بخواهیم، تنها از خدا بخواهیم و با روش صحیح بخواهیم، چگونه بخواهیم و چه نخواهیم؟.
[۵] جمعی از نویسندگان، ره‌توشه حج، ج۱، ص۱۸۱، نشر مشعر، ۱۳۸۲.



۱. علم الحدیث، دکتر رضا مؤدب.
۲. آشنایی با حدیث، مهریزی یزدی.


۱. زاد المعاد در اعمال ماه شعبان، فصل اعمال شب نیمه شعبان.
۲. کفعمی، محمد بن ابراهیم، مصباح، ص۷۳۷، بیروت، چاپ اعلمی، ۱۴۱۴.
۳. زیارت آل یس، مفاتیح، باب زیارات، فصل صاحب الامر، زیارت اول و مانند دعای سمات، همان، باب اول در ادعیه، فصل ششم درباره ادعیه مشهوره، دعای سمات.
۴. همان، باب دوم در اعمال ماه‌های سال قمری، فصل ماه رمضان، بخش اعمال سحرهای مبارک رمضان، دعای چهارم.
۵. جمعی از نویسندگان، ره‌توشه حج، ج۱، ص۱۸۱، نشر مشعر، ۱۳۸۲.




سایت ‌اندیشه قم، برگرفته از مقاله «منشأ دعاها»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۰۲/۱۱.    



جعبه ابزار