مغفرت الهی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: گناهان، آمرزش خداوند، مغفرت، قرب به خدا.
پرسش: مدتی است که به خاطر گناهان گذشته، دچار نگرانی شده‌ام که نکند مورد مغفرت و آمرزش خداوند قرار نگیرم.با این طرز فکر چه‌گونه می‌توانم خود را به خدا نزدیک گردانم؟
پاسخ: گناهان انسان هر اندازه که بزرگ باشد، باز بیش از گنجایش
رحمت الهی نیست. خداوند مهربان بال‌های رحمتش را به سوی بندگان گنهکار گشوده و با آغوش باز از آن
استقبال می‌کند و وعده داده است که اگر برگردند و
توبه نمایند، همه گناهان را می‌بخشد. بنابراین احساس گناه و شرمندگی در پیشگاه
خداوند بسیار ارزنده و موجب تقرب و
عزت نزد پروردگار است. در‌عین‌حال همین‌جا نیز شیطان برای انحراف انسان دام انداخته و می‌کوشد از راه القای یأس و بی‌تفاوتی، آدمی را از پیمودن راه
کمال و
سعادت باز دارد. بنابراین به لطف خدا دلگرم باشید و به سوی
خدا توبه و بازگشت کنید؛ حتی اگر صدها بار توبه شکسته باشید. خداوند بنده‌نواز، توبه‌کنندگان واقعی ـ به ویژه
جوانان توبه‌کننده ـ را بسیار دوست دارد و به آنان نه‌تنها وعده آمرزش که مژده
بهشت داده است.
ابتدا توجه شما را به سخنی از
امام صادق (علیه‌السّلام) جلب می‌کنیم؛ ایشان فرمودند: پدرم
امام باقر (علیه‌السّلام) می‌فرماید: «
انّه لیس من عبدٍ مؤمن الا و فی قلبه نوران نور خیفه و نور رجاء؛ یعنی در دل هر بنده مؤمنی، دو
نور است: نور
ترس و نور
امید».
احساسی که در شما وجود دارد، آمیزه‌ای است از بینش و نگرش منفی نسبت به خود، همراه با گرایش‌ها و آرمان‌های عالی و مثبت. نگرش‌های منفی، احتمالاً معلول شرایط خارجی و محیطی است که در آن
رشد کرده‌اید. این شرایط موجب نوعی احساس
اضطراب و شاید
حقارت، و
خود‌کم‌بینی شده است و در مقابل،
فطرت توحیدی و الهی، شما را به جهانی ورای این
عالم فرا می‌خواند و پیوسته از درونتان بانگ می‌زند:
تو را از کنگره عرش می‌زنند صفیر ••• ندانمت که در این دامگه چه افتادست
برخورد دو عامل بیرونی و درونی فوق، نوعی
نزاع و کشمکش در نفس شما ایجاد کرده که مسائلی چون اضطراب را پدید آورده است. این احساس که بنده خوبی در پیشگاه خدا نیستم، خود یکی از بهترین حالات است که باید برای وجود این احساس، به خود تبریک بگویید؛ زیرا هر اندازه بنده، خود را در پیشگاه
خدا کوچک‌تر و حقیرتر ببیند، نزد خدا
مقام و درجه‌ای والاتر خواهد داشت و هر قدر خود را بزرگ و نیکو به حساب آورد، نزد او ذلیل‌تر و خوارتر خواهد بود. در‌عین‌حال باید توجه داشته باشید که این احساس لطیف و عالی، موجب یأس و نومیدی نشود؛ زیرا یأس، دامی شیطانی جهت راه‌زنی رهروان کوی حق‌تعالی است؛ بلکه این احساس، باید موجب التجای بیش‌تر شما در درگاه الهی و استمداد از او و عزم و جدیت جهت هر چه بهتر شدن بگردد.
با توجه به نکاتی که در پی خواهد آمد، بکوشید به این‌گونه احساسات، نقش و کارکردی مثبت بدهید و در راه تعالی و کمال از آنها استفاده کنید.
مؤمن همواره باید در حالت خوف (
ترس) و رجا (
امید) باشد. این دو عامل باید در وجود او به طور «مساوی» وجود داشته باشد. پس همیشه باید خوف فرو غلطیدن در دام هوس‌های شیطانی را داشت؛ ولی این
خوف نباید افراط‌آمیز باشد؛ بلکه تا حدی باید خائف بود که بازدارنده
گناه و شتاب‌دهنده برای اعمال صالح باشد و در کنار آن نیز باید همواره به
فضل و امدادهای خدای مهربان و بنده‌نواز امیدوار بود و به
رحمت و عنایات بی‌پایانش پناه برد.
این حالت که
انسان همواره خود را در مقابل خداوند،
گناه‌کار و شرمنده بداند، از حالات خوب مردان الهی و اولیاست. توجه به عزت پروردگار و ذلت عبد توصیه مکرر اولیاست. گریه‌ها و ناله‌های
معصومین (علیهم‌السّلام) همه ناشی از این شدت توجه به حق عظیم الهی بر ما و قصور و حقارت ما در مقابل این عظمت است؛ ولی این حالت تا آن اندازه مطلوب است که به یأس و ناامیدی از
رحمت خداوند نینجامد.
رویه و مشی اولیا این بوده که هیچ‌گاه یأس از
رحمت خدا را به خود راه نمی‌دادند. یأس از رحمت خدا، «
گناه کبیره» است. کسی که توبه کند و رو به سوی
رحمت او آورد، اگرچه «وحشی» (قاتل
حمزه سیدالشهدا) باشد، بخشیده می‌شود.
در
حدیثی قدسی خداوند می‌فرماید: «من نزد گمان‌های بندگانم هستم به من گمان
خیر داشته باشید».
امید بخش‌ترین امر در مورد شما این است که اکنون بیدار شده و به اشتباهات گذشته خود پی برده‌اید. گاهی فردی سال‌ها گناه می‌کند و در
غفلت به سر می‌برد تا لحظه
مرگ هم در گناه غوطه‌ور است. اولین مرحله کمال معنوی و سیروسلوک،
بیداری از غفلت است.
اکنون که از
اعمال گذشته پشیمان شده و حقیقتاً توبه کرده‌اید، به فکر آینده خود باشید و در درجه اول سعی و کوشش خود را مصروف به
اصلاح امور اخروی خود کنید.
حضرت علی (علیه‌السّلام) در
نهج‌البلاغه می‌فرماید: «
مَنْ أَصْلَحَ أَمْرَ آخِرَتِه أَصْلَحَ اللَّه لَه أَمْرَ دُنْيَاه»؛ کسی که اقدام به اصلاح امور اخروی خود کند،
خدا هم مشکلات دنیوی او را حل خواهد کرد.
اگر در مشکلات،
تقوا پیشه کنید، خدا راه نجات را برای شما باز خواهد کرد و از راهی که گمان ندارید برای شما
روزی می‌رساند: «
مَنْ یَتَّقِ اللَّهَ یَجْعَلْ لَهُ مَخْرَجاً وَ یَرْزُقْهُ مِنْ حَیْثُ لایَحْتَسِبُ ».
باز آی هر آن که هستی باز آی ••• گر کافر و گبر و بت پرستی باز آی
این درگه ما در گه نومیدی نیست ••• صد بار اگر توبه شکستی باز آی
در مورد گذشته‌ها نگرانی نداشته باشید. خداوند فرموده است که همه
گناهان را می‌آمرزد: «
اِنَّ اللَّهَ یَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِیعاً».
در
روایات آمده است که: خداوند بعد از توبه بنده گناه‌کار،
گناه او را می‌پوشاند؛ حتی دو فرشته‌ای که اعمال او را می‌نوشتند و زمینی که روی آن
گناه کرده، همه این‌ها گناه او را فراموش می‌کنند. خداوند ستارالعیوب (پوشاننده عیب‌ها) است و گناهان بزرگ‌تر از گناه شما را هم بخشیده است.
حال توجه شما را به نکات زیر جلب می‌کنیم:
نسبت به حقوق اشخاص و افرادی که توسط شما ضایع شده است، اگر آنها را می‌شناسید، سعی کنید رضایتشان را جلب کنید و اگر فراموش کرده‌اید و یا دست‌رسی به آنها ندارید، با پرداختن مقداری حق مظالم، دِیْن خود را نسبت به آنها ادا کنید.
هرگز از
رحمت واسعه الهی مأیوس نباشید که این خود بزرگ‌ترین گناه است.
قرآن می‌فرماید: «
لا تَیْاَسُوا مِنْ رَوْحِ اللَّهِ اِنَّهُ لا یَیْاَسُ مِنْ رَوْحِ اللَّهِ اِلاَّ الْقَوْمُ الْکافِرُونَ»؛ از رحمت الهی مأیوس نشوید؛ چراکه این افراد و
قوم کافرند که از رحمت خداوند مأیوس و ناامید می‌شوند؛
بنابراین اگرچه در گذشته مرتکب گناهانی شده‌اید، ولی اکنون که توبه کرده‌اید و پشیمان شده‌اید، خداوند شما را پذیرفته است و مطمئن باشید که رحمت،
فضل و بخشش خداوند بزرگ‌تر و بیش‌تر از گناه و خلاف‌های گذشته شماست و مسلماً فرصت کافی برای جبران گذشته دارید و قدم اصلی و گام مهم را در این جهت برداشته‌اید و بقیه راه را می‌توانید به تدریج بپیمایید و هیچ دیر نشده است.
شکست‌های گذشته را فراموش کنید. اگر تصور نامطلوبی از گذشته خود دارید یا در انجام کاری شکست خورده‌اید، آن را به دست
فراموشی بسپارید؛ زیرا یادآوری شکست اجازه نمی‌دهد به حقیقت کنونی خود واقف شوید.
با توجه کردن و برشمردن جنبه‌های مثبت خود با افکار منفی که به ذهنتان خطور می‌کند مقابله کنید.
برای از بین بردن یک صفت منفی و
عادت بد و ایجاد یک صفت نیکو و عادت خوب به خود
تلقین کنید که من قادر به انجام آن کار خوب یا مبارزه با آن عادت بد هستم و در این راه هرگز مأیوس و ناامید نشوید.
توکل به خدا در تمام مراحل
زندگی و هم‌چنین
توسل به
پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) و
فاطمه (سلام‌الله‌علیها) و [[ائمه|ائمه اطهار (علیهم‌السّلام) در تمام مراحل زندگی فراموش نشود. خداوند از مادر به ما مهربان‌تر است و ائمه (علیهم‌السّلام) نیز به
شیعه عشق می‌ورزند و
شفاعت ائمه (علیهم‌السّلام)]] شامل حال شیعیان به طور خاص است.
هرگز خود را اصلاح‌ناپذیر نپندارید. همین که خواستار
اصلاح و تعالی نفس هستید، می‌رساند که
خداوند منان بزرگ‌ترین موهبت را به شما ارزانی داشته و در شما میل به سوی اصلاح و نیکی را در مراتب بالای آن قرار داده است. بنابراین شما گام اول را برداشته‌اید و باید گام دوم را بردارید؛ یعنی انگیزه‌ای را که در شماست، با عزمی راسخ و برنامه‌ای منظم و متعادل به فعلیت برسانید. با افرادی که شما را به
رحمت خداوند امیدوار می‌کنند، بیش‌تر نشست و برخاست کنید و از افرادی که دائماً از
عذاب خدا سخن می‌گویند، دوری کنید (حفظ اعتدال).
برای
خودسازی،
رشد و تعالی معنوی باید با توجه به
شناخت درست قابلیت‌ها و توانایی‌ها و استعدادهای خویش
برنامه‌ریزی دقیق نموده و عمل کرد. این‌که هرگاه انسان به خود نظر می‌افکند، معمولاً صحیفه اعمال خود را آلوده به
رذایل اخلاقی می‌بیند. در این حال اگر راهی و روزنه‌ای برای پالایش وجدان از بدی‌ها نباشد،
انسان در سراشیبی سیه‌روزی و شقاوت کامل قرار می‌گیرد و به سمت نومیدی و غرق شدن در مرداب رذایل فرو می‌رود. افزون بر این، از جنبه روحی و روانی گناه و خطا در انسان حالتی پدید می‌آورد که اگر زائل نشود، آمادگی بیش‌تری برای ارتکاب خلاف در فرصت‌های آینده خواهد داشت؛ از‌این‌رو اگر این احساس گناه بر
روح انسان غالب شود و تداوم یابد زمینه‌ساز یأس و قساوت خواهد شد که انسان را از هر‌گونه باز‌سازی معنوی خویش و حرکت به سوی کسب
فضایل اخلاقی باز می‌دارد به همین دلیل
دین اسلام مسئله توبه را مطرح می‌سازد توبه به معنای بازگشت دوباره برای نوسازی خویشتن است و این توجه در حقیقت، همان لطف و
رحمت الهی است.
حرف آخر:
گناهان انسان هر اندازه که بزرگ باشد، باز بیش از گنجایش رحمت الهی نیست. خداوند مهربان بال‌های رحمتش را به سوی بندگان گنهکار گشوده و با آغوش باز از آن
استقبال می‌کند و وعده داده است که اگر برگردند و
توبه نمایند، همه گناهان را می‌بخشد. بنابراین احساس گناه و شرمندگی در پیشگاه
خداوند بسیار ارزنده و موجب تقرب و عزت نزد پروردگار است. در‌عین‌حال همین‌جا نیز شیطان برای انحراف انسان دام انداخته و می‌کوشد از طریق القای یأس و بی‌تفاوتی، آدمی را از پیمودن راه کمال و سعادت باز دارد. بنابراین به لطف خدا دلگرم باشید و به سوی خدا توبه و بازگشت کنید؛ حتی اگر صدها بار توبه شکسته باشید. خداوند بنده‌نواز، توبه‌کنندگان واقعی ـ به ویژه
جوانان توبه‌کننده ـ را بسیار دوست دارد و به آنان نه‌تنها وعده
آمرزش که مژده
بهشت داده است.
۱. قلب سلیم، آیت‌الله دستغیب.
۲. اربعین، امام خمینی.
۳. اخلاق در قرآن، ج۱، آیت‌الله مصباح یزدی.
۴. اخلاق اسلامی، محمد‌علی سادات، انتشارات سمت.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «مغفرت الهی»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۷/۰۳/۰۲.
