مراد از صیغه
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: ازدواج دائم، صیغه، ازدواج موقت، متعه، زنان.
پرسش: لطفاً صيغه را توضيح داده و بگوييد كه اگر زني صيغه شد، چه وضعيتي پيش مي‌آيد؟
پاسخ:
ازدواج یا دائم است و یا غیر دائم.
ازدواج غیر دائم به ازدواجی می‌گویند که مدت در آن معین شود و زنی را که به این صورت
عقد کنند،
متعه یا
صیغه می‌نامند؛ مثل آن‌که به مدت یک ساعت یا یک
روز یا یک ماه و یا بیش‌تر عقد نمایند. برای اطلاع بیش‌تر به
توضیح المسائل مراجع رجوع فرمایید.
اما در رابطه با قسمت دوم سؤالتان بهتر بود شما بیش‌تر توضیح می‌دادید که از چه جهت (شرعی، عرفی، اجتماعی، روان‌شناختی و...) مرادتان است، به هر حال ما به برخی از ابعاد این مسئله اشاره می‌کنیم.
این امر از جهتی، بستگی به
شناخت اصول و قوانین و رعایت این اصول دارد، که اگر درست
اعمال شوند، از نتایج و پی‌آمدهای احیاناً منفی جلوگیری می‌شود و اگر از روی هوس‌رانی و نامعقول تحت عنوان صیغه تن به هر رابطه با هر کسی بدهیم، ممکن است خسارت‌های مادی و معنوی به
زندگی وارد آید. پس باید دید که چرا
اسلام این
عمل را جایز دانسته است و آن را توصیه کرده است.
اگر هدف از
تشریع این
حکم را آن‌گونه که هست، درک کنیم و درست به کار ببندیم، از این حکم الهی می‌توان همچون
ازدواج بهره برد؛ ولی اگر درست به کار نرود، ممکن است بعضی گرفتاری‌ها به دنبال آن بیاید؛ همان‌طور که ممکن است در ازدواج دائم پیش بیاید.
بعضی پی‌آمدها و مفاسدی که برای ازدواج موقت (صیغه) ذکر کرده‌اند که بیش‌تر از ناحیه افراد بی‌خبر و جاهل و گاه مغرض نسبت به
دین مطرح شده که اگر به‌درستی در حرف اینان دقت شود و از فلسفه این حکم در اسلام مطلع باشیم، می‌توان به آن‌ها جواب داد. در این خصوص به منبع شماره ۱ و ۲ رجوع کنید؛ اما آن‌چه که به صورت مختصر و اجمالی می‌توان در این‌جا بیان کرد این است که:
آیا تشریع ازدواج موقت برای تأمین هوس‌رانی است؟به قول
شهید مطهری با
غریزه جنسی چه رفتاری بکنیم؟
ایشان در این زمینه می‌فرمایند: «در هر چیزی اگر بشود تردید کرد، در این جهت نمی‌توان تردید کرد که
ادیان آسمانی عموماً بر ضد هوس‌رانی و هواپرستی
قیام کرده‌اند، تا آن‌جا که در میان غالب ادیان، ترک هوس‌رانی و هواپرستی به صورت تحمل ریاضت‌های شاقه درآمده است و یکی از اصول واضح و مسلم اسلام مبارزه با هواپرستی است ... (ولی) از نظر اسلام، تمام
غرایز ـ اعم از جنسی و غیره ـ باید در حدود اقتضا و احتیاج
طبیعت اشباع و ارضا گردد ... جای تردید نیست که هدف اسلام از قانون ازدواج موقت این نبوده که وسیله عیاشی برای مردم هواپرست و وسیله بدبختی و دربه‌دری برای یک
زن و یک عده کودک فراهم آید».
درباره توصیه‌هایی که از طرف
ائمه به این موضوع شده، تنها می‌توان گفت جهت حفظ
عفت،
پاک‌دامنی و سلامت روحی و روانی افراد می‌باشد. اسلام نه
رهبانیت جنسی را مشروع می‌داند و نه نفس‌کشی را جایز دانسته و نه اشتراک جنسی و
هرزه‌گری و هواپرستی و شهوت‌رانی را قبول دارد؛ ازاین‌رو به خاطر امور زیر ازدواج موقت را مشروع و جایز دانسته است.
تکامل
روح و معنویت در سایه عفت و پاک‌دامنی.
در اسلام اهمیت فراوانی به عفت و پاک‌دامنی
انسان در زمینه مسائل جنسی داده شده؛ به طوری که در اوصاف
مؤمنین در
سوره مؤمنون چنین می‌فرماید:
«
قد افلح المؤمنون ... و الذّین هم لفروجهم حافظون...».
این
آیات شرط رستگاری مؤمنین را
خشوع در نماز، دوری از لغو، پرداخت
زکات و آلوده نشدن دامن به گناه
زنا می‌داند. از طرف دیگر به شدت و قوت این
غریزه جنسی در
انسان آگاه است و سرکوب کردن آن را باعث پیدایش عقده‌ها و ناهنجاری‌های دیگر می‌داند؛ ازاین‌رو راه میانه‌ای که معقول و اساسی باشد، بنیان نهاده که در صورت رعایت درست آن، از هرزگی و لجام‌گسیختگی روابط
زن و مرد جلوگیری کرده و از سوی دیگر، زمینه و بستری برای پرورش استعداد‌های روحی انسان فراهم می‌آید.
از دیگر مزایای این
عمل، سلامت روانی فرد می‌باشد که در سایه آرامش خاطر حاصل می‌شود. مرد و زن مسلمانی که روابط خود را در چهارچوبی کنترل شده و شرعی می‌پیمایند و خود را مقید به اصول و ضوابطی می‌دانند، از آرمش خاطر بیش‌تری برخوردارند تا کسانی که هیچ حدومرزی در این زمینه نمی‌شناسند و غرق در لذت‌جویی‌های متنوع می‌باشند. بی‌شک چنین افرادی گاه احساس پوچی، بی‌هویتی، و حتی تنزل موقعیت و مقام خود تا حد یک ابزار کام‌جویی می‌کنند و لذا از جهت روحی و روانی دارای تزلزل و پریشان‌خاطری هستند؛ چراکه خاصیت
گناه، ربودن
آرامش و طمأنینه از انسان است.
پاکی جامعه و عفت عمومی جامعه، از دیگر مزایا و پی‌آمدهای
ازدواج موقت می‌باشد؛ جامعه چیزی جز روابط انسان‌ها ـ اعم از زن و مرد ـ نیست. اگر روابط فردی بر پایه عفت و
سلامت باشد، اجتماع نیز از ناهنجاری‌های کم‌تری برخوردار خواهد شد.
اگر امروزه نگاهی به جوامع غربی داشته باشیم، می‌بینیم که در بُعد شهوانی در چه منجلابی فرو رفته‌اند و بنیان خانواده‌ها تا چه اندازه سست و بی‌بنیاد است. در جوامعی که
زنان به‌راحتی در دسترس مردان قرار می‌گیرند (استفاده ابزاری از زنان در مسائل جنسی و تبلیغات) و یا
مردان بدون هیچ پای‌بندی به اصول اخلاقی و وجدان انسانی برای شهوت‌رانی حاضرند با هر زنی رابطه داشته باشند، سخن گفتن از قداست و کانون گرم
خانواده بی‌معناست.
از طرف دیگر، کم نیستند زنان و بچه‌هایی که سرپرست خود را از دست داده‌اند و از مشکلات عاطفی، مالی و... در رنج هستند،
اسلام برای این‌که این گروه از جامعه هم از یک
زندگی معمولی همچون دیگران برخوردار شوند، تشویق و توصیه کرده که مردان با چنین زنانی ازدواج کنند ـ البته با رعایت
عدالت و در جهت مصلحت
یتیمان ـ و اگر زنی از ازدواج دائم بی‌بهره بود، راه ازدواج موقت را برای او باز کرده تا از مشکلات ـ جنسی، عاطفی و مادی ـ او کاسته شود.
البته باید یادآور شد که ازدواج موقت نیز همانند سایر احکام و حتی مانند خود ازدواج دائم می‌تواند باعث سوءاستفاده مرد و
زن قرار گیرد. چه‌بسا مردانی با سوءاستفاده از این موضوع باعث بدبختی زنانی شده‌اند و یا زنانی با استفاده از این امر، کانون گرم خانواده مردی را بر هم زده‌اند.
به نظر می‌رسد آن‌چه که مهم است این است که زن و مردی که می‌خواهند در این جهت اقدام کنند، به صورت عقلایی و در چهارچوب شرع و برای حفظ
تقوا و عفت خود و برطرف کردن مشکلات روحی، روانی و جنسی خود دست به این کار بزنند، آن هم در صورتی که ازدواج دائم میسر نیست و یا این‌که مشکلات دیگری در کار است. در این میان زن باید هشیاری بیش‌تری به خرج دهد تا وسیله هوس‌بازی قرار نگیرد؛ بلکه بعد از شناخت فردی متدین، با تقوا و عاقل، دست به ازدواج موقت بزند. و از طرفی هم خود را در برابر خداوند مسئول بداند که مبادا به کانون خانواده آن مرد آسیبی بزند؛ چراکه در این صورت ممکن است خود از عقاب دنیوی و اخروی مصون نماند. اگر عاقلانه رفتار شود و هدف حفظ
عفت،
پاک‌دامنی و
تقوا شد و مرد مقابل را نیز این‌گونه
شناخت، می‌توان از پی‌آمدهای منفی آن آسوده‌خاطر شد، و الا ممکن است انسان با
غفلت و شتاب‌زدگی دچار پی‌آمدهای منفی‌ای شود ـ کما این‌که در
ازدواج دائم هم می‌شود ـ که زندگی او را تحت‌الشعاع خود قرار دهد.
البته
زنان در این ازدواج آسیب‌پذیرتر هستند؛ بنابراین رعایت حدود و شرایط شرعی و عرفی می‌تواند آسیب‌ها را کم کند.
۱. نظام حقوق زن در اسلام، شهید مطهری، انتشارات صدرا، چاپ ۱۶، ۱۳۷۱ ش.
۲. ازدواج موقت نیاز امروز، عباس عباس‌زاده، نشر شاکر، ۱۳۷۸ ش.
۳. هفته‌نامه پرتو، بهمن ۱۳۸۳، در دوازده مقاله.
۴. احکام بانوان، مطابق فتوای حضرت آیت‌الله مکارم شیرازی، تهیه ابوالقاسم علیان، نشر مدرسه امام علی بن ابی‌طالب (علیه‌السلام) ص۱۷۱-۱۶۸.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «مراد از صیغه»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۰۷/۲۳.
