متشابه و محکم
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: متشابه، محکم،
قرآن.پرسش: خداوند می‌فرماید:«
اللَّهُ نَزَّلَ أَحْسَنَ الْحَدیثِ کِتاباً مُتَشابِهاً مَثانِی... » و می‌فرماید:«
الر کِتابٌ أُحْکِمَتْ آیاتُهُ ثُمَّ فُصِّلَتْ مِنْ لَدُنْ حَکیمٍ خَبیر »؛ در آیه اول، همه کتاب با وصف متشابه آمده است و در آیه دوم، همه آیات
کتاب با وصف محکم آمده است. با توجه به این دو آیه و آیه سوم که می‌فرماید:«
هُوَ الَّذی أَنْزَلَ عَلَیْکَ الْکِتابَ مِنْهُ آیاتٌ مُحْکَماتٌ هُنَّ أُمُّ الْکِتابِ وَ أُخَرُ مُتَشابِهاتٌ... »، چه برداشتی می‌توان داشت؟
پاسخ:
در کتاب‌های تفسیری،
«مُتَشابِهاً» در آیه شریفه:«
اللَّهُ نَزَّلَ أَحْسَنَ الْحَدیثِ کِتاباً مُتَشابِهاً... »،
به معنای «مشابه یکدیگر» در مقابل متشابه به معنای «واضح نبودن» ترجمه و
تفسیر شده است.
در تفسیر آیه مزبور، بیشتر مفسران گفته‌اند؛ تمامی آیات قرآن کریم از جهت درستی در معانی،
احکام ، مبتنی بودن بر
حق و
باطل ،
فصاحت ،
بلاغت و عمیق بودن در معنا، مانند هم هستند.
برخی دیگر نیز این احتمال را داده‌اند که منظور از شباهت،
شباهت قرآن با سایر کتاب‌های آسمانی از جهت نزول تمام آیات
قرآن کریم از جانب خداوند است.
در معنای «أحْکِمَت» در آیه مبارکه:«
الر کِتابٌ أُحْکِمَتْ آیاتُهُ ثُمَّ فُصِّلَتْ مِنْ لَدُنْ حَکیمٍ خَبیر »،
برخی از مفسران
می‌گویند کلمه «أحْکِمَت» از «إحکام» (به کسر همزه) در مقابل تفصیل است و به معنای چیزی است که اجزایش از یکدیگر جدا و متمایز نباشند و جزء‌جزء نداشته باشد.
بعضی دیگر
گفته‌اند «إحکام» به معنای اتقان و اثبات است در مقابل سستی و زوال؛ یعنی، هر آیه‌ای از آیات قرآن کریم دلیل و
برهان و
حجت قاطعی برای
حق و واقع و
معجزه ای برای
نبوت پیامبر اکرم ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ است.
اما «محکم»، در آیه شریفه:«
هُوَ الَّذی أَنْزَلَ عَلَیْکَ الْکِتابَ مِنْهُ آیاتٌ مُحْکَماتٌ هُنَّ أُمُّ الْکِتابِ وَ أُخَرُ مُتَشابِهاتٌ.. .»؛
یعنی، لفظی که از الفاظ مشترک نباشد و فقط یک معنا داشته باشد.
در این آیه شریفه،
متشابه ـ به‌دلیل احتمال معانی مختلف از لفظ ـ به معنای واضح نبودن در معنا و دلالت آمده است.
بنابراین معنای
متشابه و محکم در آیات اول و دوم، غیر از معنای
محکم و متشابه در آیه سوم است و هیچ‌گونه تضاد و شبهه‌ای میان سه آیه وجود ندارد.
پایگاه اسلام کوئیست.
