مبین صفت خدا
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: مبین،
قرآن،
حدیث.
پرسش: صفات مبین و مبیِّن را توضیح دهید؟
صفت «مُبین (روشن)»،
اسم فاعل از «ابان، یُبین، ابانةً» است و صفت «مبیِّن (روشنگر)»، اسمفاعل از فعل ثلاثی مزید باب تفعیل، یعنی: «بیَّن، یُبَیِّن، تبیینا». هر دو صفت، از ریشه «بین» مشتق شدهاند و این ریشه بر دو معنایِ ضدّ هم، دوری و پیوند، دلالت میکند.
این دو صفت، به صورت لازم و متعدی، به معنای روشن و روشنگر بهکار میروند. هر دو صفت از معنای دوم ریشه «بین»، یعنی پیوند مشتق شدهاند؛ چرا که بیان روشن و شخص روشنگر، مخاطب را به مقصود میرساند.
در قرآن کریم، صفت «مبین» یکبار به معنای «روشن» در این سخن خدای پاک: «خدا، همان حقّ روشن است» به خدا نسبت داده شده است و صفت «مبیِّن» به او نسبت داده نشده است، امّا به صورت فعلی «بیّن، یبیِّن»، در موارد بسیاری بهکار رفته است.
همانطور که در بحث واژهشناسی گفته شد، صفات مبین و مبیِّن و افعالشان، هم به صورت لازم بهکار میروند، هم به صورت متعدّی؛ امّا به نظر میرسد که در قرآن و احادیث، صفت مبین به صورت لازم بهکار میرود و صفت مبیِّن و افعال مربوط به آن، به صورت متعدّی.
امام علی (علیهالسّلام) در تفسیر صفت «مبین» (که تنها یک بار در قرآن کریم بهکار رفته) میفرماید: «اوست خدایی که حقّ روشن است. حقیقیتر و روشنتر است از آنچه دیدگان میبینند». در این حدیث که تفسیر کننده آیه یاد شده نیز هست، صفت مبین به صورت لازم بهکار رفته است. در آیات قرآن، مبیِّن بودن خدا، به معنای متعدّی به صورتهای: «نشانهها را روشن میکند»، «حدود خدا (احکام الهی) را روشن میکند»، «سنّتهای پیشینیان را روشن میسازد» و «برای مردم، آنچه را باید از آن بپرهیزند، روشن میکند» بهکار رفته است.
حدیثنت، برگرفته از مقاله «مبین صفت خدا» تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۱۲/۱۹.