مبانی شناخت در انسان
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: شناخت، انسان،
حس،
عقل،
قلب.
پرسش: مبادی شناخت در
انسان چیست؟
از آیات و روایات، معلوم می‌شود که در انسان سه مبدأ برای معرفت وجود دارد که معارف و آگاهی‌های او به یکی از این مبادی باز می‌گردد:
حواسّ ظاهر روزنه‌هایی هستند که شناخت‌های آغازین از هستی مربوط به آنهاست. اگر هر یک از این روزنه‌ها مسدود شود، شناخت ویژه آن، از انسان سلب می‌گردد؛ هم‌چنانکه گفته شده است: «من فقد حسّا فقد علما؛
هرکس حسّی را از دست بدهد، دانشی را از دست داده است.»
عقل عبارت است از مرکز شعور و ادراکی که وظیفه آن
ترکیب،
تجزیه،
انتزاع،
تعمیم و
تعمیق مفاهیمی است که از طریق حواس به آن منتقل می‌شود.
کلمه قلب در چهار معنی به‌کار رفته است:
۱ـ تلمبه خون، «رگهای دل این آدمی پاره گوشتی آویزان است که شگفت‌ترین چیز در وجود اوست.»
۲ـ عقل، (امام کاظم (علیه‌السلام) در حدیثی «قلب» را در آیه شریفه «انّ فی ذلک لذکری لمن کان له قلب» به عقل تفسیر کرده است.)
۳ـ مرکز معارف شهود؛
۴ـ روح
در مباحث معرفت‌شناسی هنگامی که قلب در کنار عقل به عنوان یکی از مبادی معرفت مطرح می‌شود، مقصود معنای سوم (یعنی مرکز معارف شهودی) است.
نکته مهمی که در بخش چهارم از این فصل مورد توجه قرار گرفته، آن است که مبدا و مصدر اصلی همه ادراکات و احساسات انسان، روح اوست و مبادی سه گانه معرفت (حس، عقل و قلب) در واقع به منزله راه‌هایی است که روح از طریق آنها با هستی ارتباط برقرار می‌کند. بنابراین وقتی که قلب در معنای دوم و یا سوم به‌کار می‌رود، در واقع در بُعدی از ابعاد خود یا مرتبه‌ای از مراتب خویش به‌کار رفته است.
حدیث‌نت، برگرفته از مقاله «مبادی شناخت» تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۳/۲۵.
