• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

قیله در قرآن

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



کلیدواژه: قیله مجرور آیه سوره زخرف

پرسش: معنای واژه «قیله» در آیه «و قیله یا رب ان هؤلاء قوم لا یؤمنون» چیست و از لحاظ ادبیات عرب در چه جایگاهی قرار دارد؟

پاسخ: این آیه شکایت پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) از ایمان نیاوردن مخاطبانش را بیان می‌کند و از لحاظ ادبی کلمه «قیله» را می‌توان به سه صورت خواند. نصب، جر و رفع.



این آیه بیانگر شکایت پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) از ایمان نیاوردن مخاطبانش می‌باشد و با توجه به ارتباط آیه شریفه با آیات پیشین، ترجمه چند آیه قبل نیز بایسته است.
«و تبارک الذی له ملک السماوات و الارض و ما بینهما و عنده علم الساعة و الیه ترجعون و لا یملک الذین یدعون من دونه الشفاعة الا من شهد بالحق و هم یعلمون و لئن سالتهم من خلقهم لیقولن الله فانی یؤفکون و قیله یا رب ان هؤلاء قوم لا یؤمنون؛ پر برکت و پایدار است کسی که حکومت آسمان‌ها و زمین و آنچه در میان آن دو است از آن او است و آگاهی از قیام قیامت نزد او است و به سوی او بازگردانده می‌شوید! و کسانی که (مشرکان آنان را) به جای او (به پرستش) می‌خوانند قادر بر شفاعت نیستند، مگر آنها که شهادت به حق داده‌اند و بخوبی آگاه‌اند. و اگر از آنها بپرسی چه کسی آنان را آفریده، قطعا می‌گویند خدا، پس چگونه از عبادت او منحرف می‌شوند؟! آنها چگونه از شکایت پیامبر که می‌گوید: «پروردگارا! اینها قومی هستند که ایمان نمی‌آورند» (غافل می‌شوند؟!)


از لحاظ ادبیات عرب، کلمه «قیله» در آیه شریفه «و قیله یا رب ان هؤلاء قوم لا یؤمنون»، را می‌توان به سه صورت خواند. نصب، جر و رفع.
عاصم و حمزه آن را به جر خوانده و سایر قاریان هفت گانه نصب آن را برگزیدند. اعرج، قتاده، ابن هرمز و مسلم بن جندب نیز رفع آن را ترجیح داده‌اند.
برای هر قرائتی، وجهی نیز بیان شده است.
۱. کسانی که به جر خواندند آن را عطف به «الساعة» و به عنوان مضاف الیه برای «علم» گرفته‌اند؛ یعنی «عنده علم الساعة و علم قیله».
۲. کسانی که به رفع خوانده‌اند آن را عطف بر «علم» گرفته‌اند که مبتدای مؤخر است.
۳. کسانی که به نصب خواندند در توجیه آن دیدگاه‌های گوناگونی را بیان کرده‌اند؛ برخی آن را «مفعول به» برای فعل مقدر «یعلم» گرفتند. برخی نیز آن را عطف بر عبارت «انا لا نسمع سرهم و نجواهم» در نظر گرفته‌اند که در چند آیه قبل از آن وجود داشته و نقش «مفعول به» برای فعل «یحسبون» در همان آیه را دارد، و عده‌ای نیز آن را «مفعول مطلق» برای فعل محذوف «قال» گرفته‌اند.
[۴] قرطبی، محمد بن احمد، الجامع لاحکام القرآن، ج۱۶، ص۱۲۳، تهران، ناصر خسرو، چاپ اول، ۱۳۶۴ش.

به هر حال و در تمام شرایط، ضمیر موجود در «قیله» به رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) برمی‌گردد. «و الضمیر فی قیله یعود علی الرسول علیه السلام».


۱. ۵ زخرف/سوره۴۳، آیه۸۵-۸۸.    
۲. زخرف/سوره۴۳، آیه۸۰.    
۳. فخرالدین رازی، ابوعبدالله محمد بن عمر، مفاتیح الغیب، ج۲۷، ص۶۴۹، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ سوم، ۱۴۲۰ق.    
۴. قرطبی، محمد بن احمد، الجامع لاحکام القرآن، ج۱۶، ص۱۲۳، تهران، ناصر خسرو، چاپ اول، ۱۳۶۴ش.
۵. صافی، محمود بن عبد الرحیم، الجدول فی اعراب القرآن، ج۲۵، ص۱۱۶، دمشق، بیروت، دار الرشید، مؤسسة الایمان، چاپ چهارم، ۱۴۱۸ق.    
۶. فخرالدین رازی، ابوعبدالله محمد بن عمر، مفاتیح الغیب، ج۲۷، ص۶۵۰.    



پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «قیله در قرآن»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۱/۲۰.    



جعبه ابزار