قیام‌ها و ناآرامی‌ها در عصر امام رضا
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: حکومت،
مامون،
عباسیان،
امین،
جهان اسلام،
علویان،
بیعت.
پرسش: از قیام‌ها و ناآرامی‌ها در عصر امام رضا (علیه‌السّلام) گزارشی کوتاه ارائه کنید.
پاسخ:
حکومت نوپای
مامون پس از گذر از
فتنه عباسیان در
بغداد و کشتن
امین با مشکلات جدیدی روبه‌رو شد. بی‌ثباتی در حاکمیت از یک‌سو و گستردگی
حکومت عباسی از سوی دیگر سبب شده بود که برخی از ناراضیان سیاسی در اندیشه
قیام باشند.
در پی این قیام‌ها،
هرج و مرج و ناامنی شدید در بسیاری از جغرافیای
جهان اسلام رخ نمود. بخشی از این قیام‌ها را
علویان عهده‌دار بودند.
شعار بسیاری از این قیام‌ها «الدعوة الی الرضا من آل محمد ـ یعنی دعوت به کسی که
خاندان پیامبر او را قبول دارند» بوده است. این قیام‌ها اساس حکومت عباسی را با خطر جدی سقوط روبه‌رو کرده بود. فهرست‌وار به برخی از آنها اشاره می‌شود:
در سال ۱۹۸ چند قیام نسبتاً بزرگ رخ داد. در ذیحجه این سال
حسن بن هرش با شعار دعوت به «الرضا من آل‌محمد» در منطقه مصر و ساحل نیل سپاهی را گرد آورد.
در همان سال حلب و اطراف آن شاهد نهضتی بودند که «
نصر بن شیث عقیلی»، راهبر آن بود. در همان سال قیامی دیگر در موصل با عنوان واقعه «
میدان» آغاز شد که لشکرکشی بیست هزار نفر و کشتار هزاران نفر را در پی داشت.
سال ۱۹۹ق ابوالسرایا در کوفه ضربه محکمی به حکومت مامون وارد ساخت. او به همراهی محمد بن ابراهیم بن اسماعیل حسنی (مشهور به
ابن طباطبا) در این قیام موفق شد دولتی را برای مدت کوتاه در
کوفه سامان دهد.
همچنین ابوالسرایا توانست شعله‌های قیامش را دامن‌گیر شهرهایی چون بصره، مکه، یمن، فارس، اهواز و مدائن کند. فرماندهان وی همگی از علویان ـو سه نفر از ایشان برادران
امام رضا (علیه‌السّلام) ـ بودند: عباس بن محمّد بن عیسی جعفری، حسین بن حسن افطس،
ابراهیم بن
موسی بن جعفر (علیه‌السّلام)،
اسماعیل بن موسی بن جعفر (علیه‌السّلام)،
زید بن موسی بن جعفر (علیه‌السّلام)، محمد بن سلیمان بن داود بن حسن بن حسن (علیه‌السّلام).
تعداد کشته شده‌های عباسیان در قیام‌های ابوالسرایا را در کمتر از یک سال، بالغ بر دویست هزار نفر نگاشته‌اند که البته این تعداد کشتار به نظر اغراق‌آمیز است.
در سال ۲۰۰ق فرزند
امام صادق (علیه‌السّلام)،
محمد بن جعفر دیباج در مکه با گروهی
بیعت و سپس قیام کرد. عیسی جلودی سپاه او را درنوردید و به او امان‌نامه داد و او حکومت را از مامون دانست و همراه گروهی از
آل‌ابی‌طالب به خراسان سفر کرد. در پانزدهم ذی‌قعده همین سال، زید بن موسی نیز قیام کرد و بخشی از خانه‌های عباسیان را به آتش کشید که به
زید النار شهره شد.
حدیث‌نت، برگرفته از مقاله «قیام‌ها و ناآرامی‌ها در عصر امام رضا» تاریخ بازیابی ۱۳۹۷/۱۲/۲۱.
