• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

قوم

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



کلیدواژه: کرامت، فضیلت ، برگزیده، قوم، حضرت ابراهیم ، حضرت محمد ، حزب الله ، صالحان، مهاجران ، مؤمنان ، انصار.
پرسش: ویژگی قوم برگزیده از نظر قرآن چیست؟ قرآن قوم مطلوب و ایده‌آل را چگونه معرفی می‌کند و چه ویژگی‌هایی برایش قائل است؟
پاسخ: آنچه که از بررسی آیات قرآنی در ارتباط با قوم برگزیده و ویژگی‌های آن به دست می‌آید، مطالب زیر است: ۱. قرآن کریم هیچ قومی از اقوام انبیا را که از هر جهت ایده‌آل باشد، معرفی نکرده است؛ بلکه بیشتر اقوام انبیا را مورد مذمت یا عقوبت قرار داده است؛۲ . قرآن کریم فقط انبیا ـ علیهم‌السلام ـ و حضرت مریم ـ علیهاالسلام ـ را به‌عنوان افراد برگزیده "صفوة" معرفی کرده است؛ ۳. قرآن کریم، گرچه در چند جای فرمود: ما قوم بنی‌اسرائیل را بر دیگران برتری دادیم، اما با توجه به مذمت‌ها و عقوبت‌هایی که علیه آن قوم در قرآن مطرح شده است و همین‌طور دلیل دیگر، فهمیده می‌شود که ذات حق تعالی در مقام بیان نعمت خود و ستایش کار خود می‌باشد، نه ستایش کار بنی‌اسرائیل؛ ۴. قرآن کریم فقط گروهی از اقوام انبیا ـ علیهم‌السلام ـ را با ویژگی‌های ممدوح، به اسم یاد کرده است: أ. ابراهیم ـ علیه‌السلام ـ و همراهان فکری او؛ ب. محمد ـ صلی‌الله‌علیه‌واله ـ نبی خاتم و همراهان فکری او؛ ج. اصحاب کهف ؛ د. مهاجران و یاوران پناهندگان مهاجران؛ ۵. قرآن کریم گروه‌هایی را با ویژگی‌های ممدوح، تحت عناوین کلی نام برده است؛ مثل حزب الله و ... .
بنابراین آن قومی برگزیده است که پیرو انبیای الاهی باشد و به دستور خداوند عمل نماید.



در پاسخ به این سؤال چند نکته را باید متذکر شویم:

۱.۱ - ۱. فضیلت واژه برگزیده

در قرآن کریم واژه‌هایی مانند برگزیده، فضیلت داده شده و کرامت داده شده، آمده است.

۱.۲ - ۲. استعمال واژه برگزیده درباره انبیا

واژه برگزیده در قرآن فقط در مورد انبیا و اولیای الاهی به کار رفته است، "همانا خداوند آدم و نوح و خاندان ابراهیم و خاندان عمران را بر جهانیان برگزید".

۱.۳ - ۳. انواع کرامت و فضیلت

در مورد واژه کرامت و فضیلت باید متذکر شویم که در اصطلاح قرآنی دو نوع کرامت و فضیلت داریم:

۱.۳.۱ - أ. کرامت تکوینی

یعنی نعمت‌هایی که ذات حق تعالی با قطع نظر از اعمال خوب و بد به انسان می‌دهد، همان نعمت‌هایی که به دیگر موجودات نداده است؛ چنان‌که قرآن می‌فرماید: ما آدمی‌زادگان را گرامی داشتیم و آنها را در خشکی و دریا، (بر مرکب‌های راهوار) حمل کردیم و از انواع روزی‌های پاکیزه به آنان روزی دادیم و آنها را بر بسیاری از موجوداتی که خلق کرده‌ایم، برتری بخشیدیم. آیات قرآن در این زمینه بسیار است.

۱.۳.۲ - ب. کرامت و فضیلت اخلاقی

یعنی نعمت‌ها و برتری‌هایی که پس از اعمال خوب، به‌عنوان پاداش و ستایش می‌دهد. آیاتی از قرآن کریم اشاره به این نوع کرامت دارند: " ای مردم! ما شما را از یک مرد و زن آفریدیم و شما را تیره‌ها و قبیله‌ها قرار دادیم تا یکدیگر را بشناسید (اینها ملاک امتیاز نیست،) گرامی‌ترین شما نزد خداوند با تقوا ترین شماست خداوند دانا و آگاه است" این کرامت اخلاقی پس از پروا پیشگی به متقی داده می‌شود.

۱.۴ - ۴. برگزیدن مسیر درست برای استفاده از نعمت کرامت

نعمت کرامت و فضیلت تکوینی اگر در مسیر درست مصرف نشود، نه‌تنها مایه افتخار و موجب نجات انسان نخواهد شد؛ بلکه اسباب سرافکندگی و بدبختی وی را فراهم می‌آورد؛ به همین جهت قرآن کریم از یک‌سو در چند جای فضیلت و برتری قوم بنی‌اسرائیل را بیان می‌کند و می‌فرماید: "ای بنی‌اسرائیل! نعمت‌هایی را که به شما ارزانی داشتم، به‌خاطر بیاورید و (نیز به یاد آورید که) من، شما را بر جهانیان، برتری بخشیدم." ولی از سوی دیگر در موارد متعدد این قوم را مورد مذمت و سرزنش قرار می‌دهد. در قرآن کریم هیچ قومی مانند قوم بنی‌اسرائیل مورد مذمت قرار نگرفتند؛ مذمت‌هایی بر گوساله‌پرستی، تحریف کلام الاهی، تکذیب انبیا و قتل انبیا؛ چنان‌که در نتیجه این اعمال عقوبت‌های فراوانی دامن‌گیر آنان شده است؛ عقوبت‌هایی نظیر: نزول عذاب صاعقه، بوزینه شدن و در عذاب بودن عده‌ای از آنان تا قیامت . برای آگاهی دقیق‌تر و بیشتر به آیات زیر رجوع شود: بقره، ۵۱، ۵۵، ۶۵، ۸۷، ۹۱ و ۹۲؛ آل‌عمران، ۲۱، ۱۱۲ و ۱۱۸؛ نساء، ۱۵۳، ۱۵۶ و ۱۵۷؛ مائده، ۶۰؛ اعراف، ۱۶۷. پس می‌توان گفت: ذات حق تعالی در مقام بیان نعمت و کرامت تکوینی خود و ستایش کار خود می‌باشد، نه ستایش کار بنی‌اسرائیل و این‌که این فضلیت و کرامت پس از عمل اختیاری خوب آنان بوده است.

۱.۵ - ۵. مدح و ستایش برخی گروه‌ها در قرآن

قرآن کریم گروه‌های را مورد مدح و ستایش قرار داده است که برخی از آنها را بیان می‌کنیم:

۱.۵.۱ - ۱ ـ ۵. حضرت ابراهیم و همراهان فکری او

حضرت ابراهیم و همراهان فکری او که قرآن کریم آنها را به‌عنوان الگو مطرح کرده است، با این ویژگی که اینها به قوم خود گفتند: ما از شما و معبودان غیر خدایی شما بیزار و کافریم و بین ما و شما دشمنی همچنان برقرار خواهد بود تا مادامی که ایمان به خدای واحد بورزید.

۱.۵.۲ - ۲ ـ ۵. حضرت محمد و همراهان فکری او

حضرت محمد ـ صلی‌الله‌علیه‌واله ـ و همراهان فکری او که قرآن کریم درباره ویژگی آنان می‌فرماید " محمد ـ صلی‌الله‌علیه‌واله ـ فرستاده خداست و کسانی که با او هستند در برابر کفار سرسخت و شدید، و در میان خود مهربانند پیوسته آنها را در حال رکوع و سجود می‌بینی در‌حالی‌که همواره فضل خدا و رضای او را می‌طلبند نشانه آنها در صورتشان از اثر سجده نمایان است این توصیف آنان در تورات و توصیف آنان در انجیل است، همانند زراعتی که جوانه‌های خود را خارج ساخته، سپس به تقویت آن پرداخته تا محکم شده و بر پای خود ایستاده است و به‌قدری نمو و رشد کرده که زارعان را به شگفتی وامی‌دارد این برای آن است که کافران را به خشم آورد (ولی) کسانی از آنها را که ایمان آورده و کارهای شایسته انجام داده‌اند، خداوند وعده آمرزش و اجر عظیمی داده است."

۱.۵.۳ - ۳ ـ ۵. اصحاب کهف

اصحاب کهف که قرآن کریم درباره ویژگی آنان می‌فرماید: " آنها جوانانی بودند که به پروردگارشان ایمان آوردند و ما بر هدایتشان افزودیم و دل‌هایشان را محکم ساختیم در آن موقع که قیام کردند و گفتند: «پروردگار ما، پروردگار آسمان‌ ها و زمین است هرگز غیر او معبودی را نمی‌خوانیم که اگر چنین کنیم، سخنی بگزاف گفته‌ایم."

۱.۵.۴ - ۴ ـ ۵. مهاجران و انصار

مهاجران و انصار، در زمان نبی خاتم ـ صلی‌الله‌علیه‌واله ـ که قرآن در وصف آنان می‌فرماید: " و آنها که ایمان آوردند و هجرت نمودند و در راه خدا جهاد کردند و آنها که پناه دادند و یاری نمودند، آنان مؤمنان حقیقی‌اند برای آنها، آمرزش (و رحمت خدا) و روزی شایسته‌ای است."

۱.۵.۵ - ۵ ـ ۵. حزب الله

حزب الله که قرآن کریم در وصف آنان می‌گوید: هیچ قومی را که ایمان به خدا و روز رستاخیز دارند نمی‌یابی که با دشمنان خدا و رسولش دوستی کنند؛ هرچند پدران یا فرزندان یا برادران یا خویشاوندانشان باشند. آنان کسانی‌اند که خدا ایمان را بر صفحه دل‌هایشان نوشته و با روحی از ناحیه خودش آنها را تقویت فرموده و آنها را در باغ‌هایی از بهشت وارد می‌کند که نهرها از زیر (درختانش) جاری است، جاودانه در آن می‌مانند، خدا از آنها خشنود است و آنان نیز از خدا خشنودند؛ آنها «حزب اللَّه»‌اند، بدانید «حزب اللَّه» پیروز و رستگاران‌اند.

۱.۵.۶ - ۶ ـ ۵. مؤمنان و صالحان

مؤمنان و صالحانی که خدا وعده خلافت به آنان در روی زمین را داده است که قرآن کریم در وصف آنان می‌فرماید: خداوند به کسانی از شما که ایمان آورده و کارهای شایسته انجام داده‌اند، وعده می‌دهد که قطعاً آنان را حکمران روی زمین خواهد کرد؛ همان‌گونه که به پیشینیان آنها خلافت روی زمین را بخشید و دین و آیینی را که برای آنان پسندیده، پابرجا و ریشه‌دار خواهد ساخت و ترسشان را به امنیت و آرامش مبدل می‌کند؛ آنچنان‌که تنها مرا می‌پرستند و چیزی را شریک من نخواهند ساخت و کسانی که پس از آن کافر شوند، آنها فاسقان‌اند.


بنابر‌این می‌توان این‌گونه نتیجه گرفت که قوم برگزیده، قومی است که پیرو انبیا ی الاهی باشد و به دستور خداوند عمل نماید.


۱. آل‌عمران (۳)، آیه ۳۳.    
۲. اسراء (۱۷)، آیه ۱۷.    
۳. حجرات (۴۹)، آیه ۱۳.    
۴. بقره (۲)، آیه ۴۷.    
۵. بقره (۲)، آیه ۱۲۲؛ «یا بنی اسرائیل اذکروا نعمتی التی انعمت علیکم و انی فضلتکم علی العالمین»؛ ای بنی اسرائیل، به یاد آورید نعمت‌هایی را که به شما دادم و شما را برتری دادم بر همه جهانیان    
۶. اعراف (۷)، آیه ۱۴۰.    
۷. بقره (۲)، آیه ۵۱.    
۸. بقره (۲)، آیه ۵۷.    
۹. بقره (۲)، آیه ۶۵.    
۱۰. بقره (۲)، آیه ۸۷.    
۱۱. بقره (۲)، آیه ۹۱.    
۱۲. بقره (۲)، آیه ۹۲.    
۱۳. آل‌عمران (۳)، آیه ۲۱.    
۱۴. آل‌عمران (۳)، آیه ۶۴.    
۱۵. آل‌عمران (۳)، آیه ۱۱۸.    
۱۶. نساء (۳)، آیه ۱۵۳.    
۱۷. نساء (۳)، آیه ۱۵۶.    
۱۸. نساء (۳)، آیه ۱۵۷.    
۱۹. مائده (۵)، آیه ۶۰.    
۲۰. اعراف (۷)، آیه ۱۶۷.    
۲۱. ممتحنه (۶۰)، آیه ۳.    
۲۲. فتح (۴۸)، آیه ۲۹.    
۲۳. کهف (۱۸)، آیه ۱۳.    
۲۴. کهف (۱۸)، آیه ۱۴.    
۲۵. کهف (۱۸)، آیه ۱۵.    
۲۶. انفال (۸)، آیه ۷۴.    
۲۷. توبه (۹)، آیه ۲۰.    
۲۸. مجادله (۵۸)، آیه ۲۲.    
۲۹. نور (۲۴)، آیه ۵۵.    



پایگاه اسلام کوئست.    


رده‌های این صفحه : تفسیر | قرآن شناسی




جعبه ابزار