قضاوت بر پایه علم در نظام مهدوی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: نوآوری،
نظام مهدوی.
پرسش: برجسته‌ترین نوآوری قضایی در نظام مهدوی چیست؟
برجسته‌ترین نوآوری قضایی در نظام مهدوی، داوری بر پایه علم است. در
سیره نبوی، «
بیّنه» و «
قسم»، مبنای قضاوت و دادرسی بود و این سیره، همچنان تا
ظهور امام مهدی (علیه‌السّلام) در تشکیلات قضایی اسلامی ادامه خواهد داشت؛ امّا در دولت مهدوی که سراسر جهان را فرا خواهد گرفت، با در نظر گرفتن امکان دستیابی به عدالت واقعی و کامل، دادرسی بر اساس علم قاضی خواهد بود. این معنا در چند حدیث صحیح و معتبر، مورد تاکید قرار گرفته است.
امام باقر (علیه‌السّلام) فرمود:
«اذا قامَ قائِمُ آلِ مُحَمَّدٍ (علیه‌السّلام) حَکَمَ بِحُکمِ داوودَ وَ سُلَیمانَ لا یَساَلُ بَیِّنَةً؛
هنگامی که قائم خاندان محمّد قیام می‌کند، به شیوه
داوود و
سلیمان (علیهما‌السّلام) قضاوت می‌کند و بیّنه نمی‌طلبد.»
در حدیث دیگری از
امام عسکری (علیه‌السّلام) آمده:
«اذا قامَ قائِمُ آلِ مُحَمَّدٍ (عَلَیهِ و عَلَیهِمُ السَّلامُ )، حَکَمَ بَینَ النّاسِ بِحُکمِ داوُودَ لا یَحتاجُ الی بَیِّنَةٍ، یُلهِمُهُ اللَّهُ تَعالی فَیَحکُمُ بِعِلمِهِ؛
هنگامی که قائم خاندان محمّد (که بر او و بر ایشان درود باد) قیام کند، میان مردم به شیوه داوود (علیه‌السّلام) قضاوت می‌کند، نیازمند بیّنه نیست، خداوند متعال به او الهام می‌کند و بر اساس علمش حکم می‌کند.»
با توجّه به این که امام مهدی (علیه‌السّلام) نمی‌تواند شخصاً به دعاویِ همه دادخواهان، رسیدگی کند، این سؤال قابل طرح است که: قضا بر پایه علم، اختصاص به شخص ایشان دارد یا در دستگاه قضایی ایشان، همه قضات موظّف‌اند بر اساس علم خود عمل کنند؟
شاید نتوان به این پرسش، پاسخ دقیقی داد؛ لیکن بعید نیست که از ظاهر مفاد احادیث یاد شده، خصوصاً با در نظر گرفتن ویژگی‌های قضات آن دوران و امکاناتی که در اختیار آنان قرار می‌گیرد، بتوان استنباط کرد که در حکومت مهدوی، همه قضات بر اساس علم خود، داوری خواهند کرد.
حدیث‌نت، برگرفته از مقاله «قضاوت بر پایه علم در نظام مهدوی» تاریخ بازیابی۱۳۹۸/۱۱/۲.
