قاسطین، ناکثین و مارقین
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: قاسطین، ناکثین، مارقین.
پرسش: قاسطین، ناکثین و مارقین چه ربطی به
دشمنی با
ائمه شیعه دارد؟
پاسخ: در حدیثی خود حضرت امیر ـ علیه‌السلام ـ این سه گروه را چنین وصف می‌کند: «من مأمور شده‌ام که با ناکثین و قاسطین و مارقین
جنگ کنم، و
مأموریت خود را انجام دادم. ناکثین همان اهل
بصره و جز آنها از یاران
جمل بودند، و مارقین همان
خوارج بودند و قاسطین اهل
شام و جز آنها از هواخواهان معاویه‌اند».
در حدیثی خود حضرت امیر ـ علیه‌السلام ـ این سه گروه را چنین وصف می‌کند:
«من مأمور شده‌ام که با ناکثین و قاسطین و مارقین
جنگ کنم، و
مأموریت خود را انجام دادم. ناکثین همان اهل
بصره و جز آنها از یاران
جمل بودند، و مارقین همان
خوارج بودند و قاسطین اهل
شام و جز آنها از هواخواهان معاویه‌اند».
در جای دیگر امام
اصحاب معاویه را اهل «بغی» و یاران جمل را اهل «نکث» و خوارج را «اهل
فساد» می‌خواند: آگاه باشید که خداوند مرا به جنگ با اهل
ستم و پیمان‌شکنی و
فساد در
زمین فرمان داد.
هم‌چنین امام در برخی از اظهارات خود، اصحاب معاویه یا همان قاسطین را
فاسق خوانده است: «چون به امر
حکومت برخاستم، گروهی
پیمان‌شکنی کردند و گروهی از
دین خارج شدند و دیگرانی هم
فاسق شدند».
بعد از اینکه تعریف این سه گروه از
زبان خود حضرت ـ علیه‌السلام ـ معلوم شد، سراغ
سنت پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌و‌آله ـ می‌رویم تا ببینیم حضرت رسول راجع به این سه گروه و نسبت آنها با حضرت علی ـ علیه‌السلام ـ چه می‌فرمایند.
پیامبر خدا ـ صلی‌الله‌علیه‌و‌آله ـ
جنگ امام با سه گروه ناکثین، قاسطین و مارقین را پیش‌بینی کرده و طبق
روایات معتبر و متعدد، این
حوادث را پیشاپیش به
علی علیه‌السلام خبر داده بود و حقانیت علی ـ علیه‌السلام ـ را در این فتنه‌ها یادآور شده و مسلمانان را از مخالفت و دشمنی با او برحذر داشته بود.
در این‌باره روایات بسیاری، هم از طریق
شیعه و هم از طریق
اهل‌سنت، وارد شده است که می‌توان آنها را به پنج دسته تقسیم کرد:
روایاتی که در آنها پیامبر اکرم ـ صلی‌الله‌علیه‌و‌آله ـ مسلمانان را از
جنگ و
ستیز با علی ـ علیه‌السلام ـ برحذر داشته و
دشمنی و جنگ با او را دشمنی با
خدا و پیامبر خوانده بود؛ از جمله:
«
حربُ علیٍّ حربُ الله و سلمُ علیٍّ سلمُ الله»؛
یعنی جنگ با علی، جنگ با خدا و
صلح با علی، صلح با خدا است.
و نیز آن حضرت فرمود: «
یا علیُ حربکَ حربی و سلْمُکَ سِلْمی»؛
پیامبر خدا فرمود: ای علی جنگ تو جنگ من و
صلح تو، صلح من است. این
مضمون با تعبیرهای گوناگون و با
اسناد متعدد، از پیامبر اکرم ـ صلی‌الله‌علیه‌و‌آله ـ نقل شده است.
روایاتی که
پیامبر خدا صلی‌الله‌علیه‌و‌آله از وقوع فتنه‌های پس از خود
خبر داده و علی ـ علیه‌السلام ـ را به مقابله با آنها مأمور کرده است.
در روایتی، پیامبر خدا ـ صلی‌الله‌علیه‌و‌آله ـ از
وقوع فتنه‌ها و ظهور انحراف‌ها در میان
امت خود خبر داد. علی ـ علیه‌السلام ـ از او پرسید: در آن هنگام با آنان به
جرم ارتداد مقابله کنم، یا به جرم
فتنه؟ پیامبر فرمود: فتنه.
در روایت دیگری،
جابر بن عبدالله انصاری گفت: در
حجةالوداع در
منا نزدیک‌ترین شخص به پیامبر بودم که فرمود: شما را چنین نیابم که پس از من بازگشته و
کافر شده‌اید و بعضی از شما گردن بعضی را می‌زند! به خدا
سوگند که اگر چنین کنید، مرا در لشکری خواهید دید که با شما می‌جنگد. سپس به پشت سر خود برگشت و گفت: علی را، علی را، علی را (سه مرتبه). دیدیم که
جبرئیل به او اشاره کرد. به دنبال آن، این آیه نازل شد: «
فإمّا تذهبنّ بکَ فإنّا منهُم مُنتقمُون»؛
اگر تو را از میان آنان ببریم، به حتم از آنان انتقام می‌گیریم. این مضمون نیز با تعبیرهای گوناگون و با اسناد متعدد وارد شده است.
روایاتی که در آنها پیامبر
دشمنان و خروج‌کنندگان بر علی ـ علیه‌السلام ـ را، گروه
ستمگر (فئةٌ باغیه) معرفی کرده و بر حقانیت علی ـ علیه‌السلام ـ در جنگ با آنها
صحه گذاشته است:
«
یا علیُّ ستقاتلُکَ الفئةُ الباغیَةُ و انتَ علی الحقّ، فمن لم ینصُرکَ یومئذٍ فلیسَ منّی»؛
(علامه امینی به نقل از: ابن عساکر، سیوطی و زرقانی).
یا علی به‌زودی گروه
ستمگر با تو می‌جنگند؛ درحالی‌که تو بر
حق هستی. پس هرکس در آن روز تو را
یاری نکند، از من نیست.
روایاتی است که در آنها پیامبر خدا ـ صلی‌الله‌علیه‌و‌آله ـ از جنگ علی ـ علیه‌السلام ـ برای «
تأویل» قرآن خبر داده است:
«
انّه قال لعلیّ ـ علیه‌السلام ـ: تقاتلُ یا علیّ علی تأویل القرآن کما قاتلتُ علی تنزیله»؛
یا علی! تو براساس
تأویل قرآن می‌جنگی، آن‌سان که من برای
تنزیل آن جنگیدم.
روایاتی که در آنها پیامبر خدا ـ صلی‌الله‌علیه‌و‌آله ـ به‌صراحت از سه گروه نام می‌برد که در آینده با علی خواهند جنگید:
در روزی پیامبر خدا ـ صلی‌الله‌علیه‌و‌آله ـ به منزل
ام‌سلمه آمد و در آن حال علی ـ علیه‌السلام ـ نیز وارد شد. پیامبر به ام‌سلمه فرمود: ای ام‌سلمه! به خدا
سوگند که این شخص، کشنده قاسطین، ناکثین و مارقین است.
و علی ـ علیه‌السلام ـ فرمود: پیامبر خدا جنگ با ناکثین، مارقین و قاسطین را به من
فرمان داده است.
این مضمون به‌گونه‌های مختلف و با اسناد فراوان در کتب
شیعه و
سنی نقل شده است و برخی از این روایات، جزئیات بیشتری از این جنگ‌ها را باز می‌گوید.
و علاوه بر این مضامین، در برخی روایات از
معاویه به‌عنوان رئیس گروه قاسطین نام برده شده و پیامبر دستور داده است که هرگاه معاویه را بر
منبر من دیدید، او را بکشید.
علاوه بر اين روايات ذكر شده كه نشان می‌دهد اين گروه بر ابوالائمه خروج كرد، و موجبات
عقب‌ماندگی مسلمین را فراهم كردند؛ نوادگان همين قاسطين بعداً پسر
امیر‌المؤمنین علیه‌السلام را در صحرای
کربلا شهید كردند و هر‌كدام از
بنی‌امیه در نوع خود يكی از ائمه هداة را
زندانی كرده و با آنها
دشمنی ورزيده‌اند.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «قاسطین، ناکثین و مارقین».
